Morgunblaðið - 04.02.2004, Blaðsíða 10

FRÉTTIR
10 MIÐVIKUDAGUR 4. FEBRÚAR 2004 MORGUNBLAÐIÐ
„ÉG hef enga trú á því að Evrópu-
sambandið bjargi íslenskum bænd-
um miðað við það hvernig ESB er
stýrt. Það er mín skoðun að heima-
stjórn tryggi best hag landbúnaðar-
ins,“ sagði Guðni Ágústsson land-
búnaðarráðherra um ummæli
Valgerðar Sverrisdóttur viðskipta-
ráðherra um að hugsanlega geti ein
leið til að bæta stöðu sauðfjárbænda
á Íslandi verið að ganga í ESB.
Valgerður segir í pistli sínum að
það megi velta fyrir sér hvort það sé
„ekki líklegra til árangurs að mark-
aðssetja íslensk þorrablót en að eyða
milljónatugum í að reyna fyrir sér á
erlendum mörkuðum með sölu á
lambakjöti.“
„Valgerður hefur verið uppnumin
eftir gott þorrablót yfir hinum miklu
gæðum sem íslenskur landbúnaður
býður neytendum,“ sagði Guðni.
Guðni sagði rangt að tala um sölu
á lambakjöti á erlenda markaði eins
og ekkert hafi breyst á síðustu 30 ár-
um. „Síðustu fimm ár hefur þetta
verið gert með allt öðrum hætti en
áður var gert. Ég hef alltaf sagt að
íslenski markaðurinn sé aðalmark-
aður íslenska bóndans og að hann
verði að halda vel utan um hann. Við
eigum, eftir nýjum leiðum, smá
möguleika á að selja lambakjöt er-
lendis. Við höfum verið að fara nýjar
leiðir í Bandaríkjunum, Danmörku
og Ítalíu. Þar leggjum við alla
áherslu á að selja kjötið sem há-
gæðavöru. Við höfum séð betra verð
og það geta forsvarsmenn Norð-
lenska vitnað um. Þeir geta líka upp-
lýst viðskiptaráðherra um þá miklu
vinnu sem skapast hefur á Húsavík í
kringum útflutning til Bandaríkj-
anna.“
Hefur skilað árangri
Guðni sagði að ef gengi krónunnar
væri gott væri verðið fyrir útflutt
kjöt til Bandaríkjanna hærra en á
innanlandsmarkaði. Hann sagði
rangt að það væri verið að verja tug-
um milljóna í þetta markaðsstarf.
Hið rétta væri það hefðu farið 4–10
milljónir í þetta verkefni á ári síð-
ustu ár. Verkefnið Áform hefur feng-
ið 25 milljónir á ári undanfarin ár, en
Guðni sagði að útflutningur á lamba-
kjöti væri aðeins hluti af verkefnum
Áforms. „Áform hefur að vísu lagt
mesta áherslu á útflutning á lamba-
kjöti, en í Whole Foods-búðunum er
allur landbúnaðurinn undir.“
Guðni sagðist vera sannfærður um
að þetta verkefni hefði skilað ís-
lenskum landbúnaði miklu og raunar
ferðaþjónustunni einnig. „Þannig að
ég held að það sé nauðsynlegt að fara
yfir þetta með byggðamála- og við-
skiptaráðherra, bæði af minni hálfu
og af hálfu Bændasamtakanna.“
Guðni sagðist ekki hafa neina trú á
að það gæti styrkt íslenskan land-
búnað að ganga í ESB. „Ég held í
fyrsta lagi að íslenskur landbúnaður
myndi missa sína sérstöðu, sem er
mikil í dag. Það er nýbúið að gera út-
tekt af hálfu Bændasamtakanna og
utanríkisráðuneytisins á því hvað að-
ild að ESB hefði að segja fyrir land-
búnaðinn og það er allt saman mjög
neikvætt fyrir landbúnaðinn og
bændur á Íslandi. Það kemur glöggt
fram í skýrslunni að stuðningur við
landbúnaðinn myndi minnka mikið.
Stuðningur við sauðfjárræktina
myndi t.d. fara úr þremur milljörð-
um í einn milljarð. Aðild að ESB fel-
ur því í sér mikið áfall fyrir lands-
byggðina. Ég tek fram að um þetta
getur þó enginn fullyrt nema að
samningar hafi átt sér stað.
Ég tel að það sé skot út í loftið að
telja að ESB bjargi landbúnaðin-
um,“ sagði Guðni.
Landbúnaðarráðherra er ósammála viðskiptaráðherra um áhrif aðildar að ESB
Heimastjórn
tryggir best hag
landbúnaðarins
Morgunblaðið/Þorkell
Guðni Ágústsson segist alla tíð hafa lagt áherslu á það við bændur að
hugsa vel um innanlandsmarkað. Með því að leggja áherslu á gæði kjötsins
sé hins vegar hægt að selja það á erlenda markaði.
ÖZUR Lárusson, framkvæmdastjóri
Landssamtaka sauðfjárbænda, vísar
því á bug að enginn árangur hafi orð-
ið af markaðssetningu lambakjöts er-
lendis. Valgerður Sverrisdóttir við-
skiptaráðherra lýsti í gær miklum
efasemdum að rétt væri að halda
áfram að selja kjöt á erlenda markaði
með þeim hætti sem gert hefði verið.
„Valgerður segir í pistli sínum að
hún hafi verið sauðfjárbóndi í 30 ár,
en hún virðist gleyma því að það voru
útflutningsbætur á lambakjöti til árs-
ins 1990 og fram að þeim tíma var
ekkert hugsað um markaðssetningu
á lambakjöti. Þetta var bara afgangs-
stærð og fyrirtækin sem seldu kjötið
hirtu einfaldlega útflutningsbætur. Í
dag er Ísland eitt af fáum löndum
Evrópu sem ekki greiðir útflutnings-
bætur,“ segir Özur um gagnrýni Val-
gerðar.
„Það er ekki byrjað á alvöru mark-
aðssetningu á íslensku lambakjöti er-
lendis fyrr en 1999–2000. Það er
óraunhæft að ætla að þessi vinna skili
árangri á einu kvöldi. Við þurfum að
gefa þessu tíma. En við höfum verið
að ná árangri í Bandaríkjunum.
Magnið hefur aukist um 100% milli
ára og verðið þar er hærra en það
verð sem bændur hafa verið að fá hér
á landi.“
Özur sagði að í dag væru framleidd
um 8.000 tonn af lambakjöti og út-
flutningur næmi um 2.000 tonnum.
„Markmiðið er að Bandaríkjamark-
aður taki við 700 tonnum innan fimm
ára og ef það tekst erum við í góðum
málum. Það er ekkert sem segir að
það takist ekki. Það hefur allt gengið
upp á þessum markaði sem við höfum
unnið að á þessum fáu árum sem við
höfum verið að vinna þarna. Það er
því fráleitt að fara að hætta þessu
núna.“
Özur sagði að í fyrra hefðu farið
um 180 svokölluð „ígildistonn “ til
Bandaríkjanna. [Um 80% af skrokk-
unum eru seld til Bandaríkjanna.]
Hann sagði að 2002 hefðu 75 tonn far-
ið á þennan markað og 40 tonn árið
2001.
„Þessar áætlanir um sölu í Banda-
ríkjunum á næstu árum eru ekki
unnar af okkur heldur af versl-
unarkeðjunni í Bandaríkjunum sem
selur kjötið,“ sagði Özur.
Framkvæmdastjóri Landssamtaka sauðfjárbænda
Höfum náð árangri í sölu á kjöti
 

 
!!"#
'())
')))
*())
*)))
())
)
$%
 &'(#
)  %
  *

+))
,))
())
-))
.))
'))
*))
)


  
 

  
 /

0
VERKENFIÐ „Áform“, sem vinnur
að sölu íslenskra afurða, hefur á síð-
ustu 10 árum fengið 25 milljónir á ári
úr ríkissjóði eða samtals 250 milljón-
ir. Ekki liggur nákvæmlega fyrir hve
stórum hluta þessarar upphæðar
hefur verið varið til markaðssetning-
ar á lambakjöti erlendis.
Alþingi setti lög um átaksverkefni
um framleiðslu og markaðssetningu
vistvænna og lífrænna afurða árið
1995, en markmið þeirra er að efna til
„átaksverkefnis um vöruþróun og
sölu íslenskra afurða undir merkjum
hollustu, hreinleika og sjálfbærrar
þróunar á innlendum og erlendum
mörkuðum“.
Í framhaldi af því var tekin ákvörð-
un um að setja á stofn verkefnið
„Áform – Átaksverkefni“. Samið var
um að verkefnið fengi árlega 25 millj-
ónir króna til ráðstöfunar. Verkefn-
inu lauk 2002, en ákveðið var að halda
því áfram og heitir það nú „Áform“.
Verkefnið fer núna í gegnum Fram-
leiðnisjóð landbúnaðarins, en fram-
lög til hans voru hækkuð um 25 millj-
ónir sem allar fara til Áforms.
Framleiðnisjóður landbúnaðarins
styrkti verkefni Áforms til að byrja
með. Á árunum 1995–1999 setti sjóð-
urinn 26,8 milljónir í verkefnið.
Styrkir margvísleg verkefni
Verkefni Áforms hafa verið fjöl-
breytt. Áform hefur unnið að mark-
aðssetningu á lífrænni framleiðslu,
bæði kjöti, mjólkurafurðum og græn-
meti, sölu á mjólkurafurðum, sölu á
íslensku handverki, sölu á eldisfiski
og sölu á lambakjöti. Áform hefur
einnig styrkt rannsóknir á kadmíum í
jarðvegi á Íslandi, umhverfisátak
Græna hersins, tilraunir með niður-
fellingu á húsdýraáburði, námskeið í
vefsíðugerð, matreiðsluþætti fyrir
sjónvarp, gerð kynningarefnis um
lambakjöt, rannsókn á þungmálmun í
mosa, rannsókn á íslenskum lækn-
ingajurtum og margt fleira.
Ríkisendurskoðun vann stjórn-
sýsluúttekt á verkefninu árið 1999 og
er þar nokkuð gagnrýnt að verkefna-
val átaksverkefnisins spanni of vítt
svið og meðal annars af þeirri ástæðu
sé erfitt að meta árangur, sem mæl-
anlegur sé eftir tölulegum mæli-
kvörðum. Stofnunin segir að af lestri
fundargerða verkefnisins megi þó
greina að ýmislegt hafi áunnist. Ár-
angurinn felist fyrst og fremst í því
að tekist hafi að koma inn viðhorfs-
breytingu hjá mönnum til gæðastýr-
ingar í landbúnaði.
Áform hefur lagt áherslu á mark-
aðssetningu lambakjöts erlendis og
þá ekki síst í Bandaríkjunum. Í haust
spurði Anna Kristín Gunnarsdóttir
alþingismaður um kostnað ríkissjóðs
við markaðssetningu á íslensku
lambakjöti á árunum 1998–2002. Í
svarinu kemur fram að kostnaðurinn
hafi numið 28,9 milljónum, en þar af
fóru 19,3 til markaðssetningar á
lambakjöti í Bandaríkjunum. Næst-
mest fór til markaðssetningar í Dan-
mörku eða 7,5 milljónir.
Laun framkvæmdastjóra Áforms
falla ekki undir þennan kostnað í
svari landbúnaðarráðuneytisins, en
eitt af stærstu verkefnum hans síð-
ustu ár hefur einmitt verið að vinna
að markaðssetningu lambakjöts er-
lendis. Erfitt er hins vegar að skil-
greina með nákvæmum hætti hve
stór hluti af hans starfi hefur farið í
að vinna að sölu á lambakjöti erlend-
is.
Áform hefur unnið að markaðssetningu íslenskra afurða frá 1995
Hefur fengið
250 milljónir
á 10 árum
NÁLÆGT tvö þúsund sæti hafa
verið bókuð síðustu daga á nýjan
áfangastað Sumarferða, Calpe, á
Spáni. Að sögn Helga Jóhannssonar
hjá Sumarferðum fóru tvö þúsund
sæti á vef ferðaskrifstofunnar um
miðjan dag á sunnudag og var búið
að panta nánast öll í gær.
Calpe er 25 þúsund manna hafn-
arbær um klukkustundarakstur frá
Valencia og Alicante. Eru Sum-
arferðir eina íslenska ferðaskrif-
stofan sem býður ferðir þangað.
„Við kynntum um helgina sölu á
ferðum til Calpe sem best geymda
leyndarmálið á Spáni og við höfð-
um alveg rétt fyrir okkur,“ segir
Helgi. Hann segist tæpast muna eft-
ir viðlíka viðbrögðum áður vegna
bókana á sumarleyfisferðum. Að
stærstum hluta er um að ræða net-
bókanir en um 16–17 þúsund heim-
sóknir voru á vef Sumarferða á
sunnudag og mánudag. Að sögn
Helga var ætlunin að selja ferð-
irnar fram eftir sumri og verður nú
athugað hvort unnt verði að bjóða
upp á fleiri sæti þangað. Sum-
arferðir fljúga tvisvar í viku til
Alicante í sumar en bjóða upp á
gistingu á Benidom, Albir og í
Calpe.
Hátt í 2.000
sæti til
Calpe seld
á 2 dögum
RUNÓLFUR Ágústsson, rekt-
or á Bifröst, fer með staðlausa
stafi þegar hann heldur því
fram að Háskóli Íslands fái
meira á hvern nemanda en svo-
kallaðir einkaskólar, segir
Ágúst Einarsson, deildarfor-
seti Viðskipta- og hagfræði-
deildar Háskóla Íslands.
„Þarna leggur Runólfur sam-
an kostnað við alla nemendur í
Háskóla Íslands og býr þannig
til meðaltal fyrir Háskóla Ís-
lands þar sem er innifalin dýr
kennsla í læknisfræði og raun-
vísindum og ber það saman við
ódýra kennslu í viðskiptafræði
á Bifröst,“ segir Ágúst.
„Þetta heitir að leggja saman
epli og appelsínur og er einfald-
lega rangt. Staðreyndirnar eru
skýrar. Allir háskólar á Íslandi
fá greitt frá ríkinu fyrir
kennslu eftir sama líkani. Það
er sama fjárhæð greidd fyrir
hvern nemanda af hálfu ríkisins
til kennslu í viðskiptafræði í
Háskóla Íslands, Bifröst og
Háskólanum í Reykjavík.
Sjálfseignarstofnanir á há-
skólastigi, eins og Bifröst og
Háskólinn í Reykjavík, hafa
auk þess rétt til að taka skóla-
gjöld,“ segir Ágúst.
Háskólamenn
snúi bökum saman
Ágúst segir að málflutningur
Háskóla Íslands hafi snúist um
fjármagn til kennslu en ekki til
rannsókna. Háskóli Íslands sé
hins vegar eini skólinn sem hef-
ur rannsóknasamning við ríkið.
„Meginvandi háskólastigsins er
að það vantar meira fjármagn
til málaflokksins til að það sé
svipað og á öðrum Norðurlönd-
um. Það væri því nær að há-
skólamenn sneru bökum saman
í þeirri umræðu,“ segir Ágúst.
Segir
saman-
burð á HÍ
og einka-
skólum
rangan