Morgunblaðið - 04.02.2004, Blaðsíða 11

ÞAÐ sem af er árinu hefur 50 sinn-
um verið stungið af eftir umferð-
aróhapp í Reykjavík, en í fyrra
komu 627 mál af því tagi inn á borð
lögreglunnar.
Einkum er um að ræða ökumenn
sem keyra á mannlausa bíla á bíla-
stæðum en hverfa á brott án þess að
tilkynna tjónið. Lögreglan segir að
þessum málum hafi fækkað nokkuð
undanfarin ár en tilkynntar voru
652 afstungur árið 2002 og í 627 í
fyrra.
Vitni að afstunguárekstrum
skipta lögregluna miklu máli við
rannsóknir á þessum atvikum og
upplýsast flest málanna fyrir til-
verknað þeirra eða jafnvel tjónvald-
anna sjálfra sem gefa sig sjálfvilj-
ugir fram. Þess má geta að varla
líður sú vika að ekki sé lýst í Morg-
unblaðinu eftir vitnum að afstung-
um og hvetur Ragnar öll vitni til að
hafa samband við lögregluna ef um
afstungu er að ræða.
Lögreglan leggur mikla áherslu á
að upplýsa þessi brot að sögn Ragn-
ars Þórs Árnasonar varðstjóra hjá
umferðardeild lögreglunnar. Hann
segir mun erfiðara að komast upp
með þessi brot en margur heldur,
enda fær lögreglan oft vitneskju um
þau hjá vitnum jafnvel áður en bíl-
eigandinn sér nýjar skemmdir á
bílnum sínum.
En hvers vegna stingur fólk af frá
tjónavettvangi? Ragnar segir eink-
um þrennskonar ástæður liggja að
baki. Í fyrsta lagi koma sumir með
þá skýringu að þeir hafi hreinlega
„ekki tekið eftir því“ þegar þeir rák-
ust utan í kyrrstæðan bíl. „En við
teljum þetta oft hæpna skýringu
þegar tjónið er það mikið að það
hefði ekki átt að geta farið framhjá
tjónvaldinum,“ segir Ragnar. Í öðru
lagi getur verið um að ræða ölvaðan
eða próflausan ökumann sem óttast
afskipti lögreglu af sínum málum. Í
þriðja lagi er um beinan ásetning að
ræða og er það langalgengasta
ástæðan fyrir afstungum. „Þetta
gerir fólk t.d. til að missa ekki bón-
usinn eða forðast sektir, en því
verður sjaldnast kápan úr því klæð-
inu því oft eru vitni sem láta lög-
regluna vita.“
Glerbrot og hlutir á vett-
vangi gefa upplýsingar
„Einnig er mikil hjálp í eftirlits-
myndavélum sem eru víða komnar
upp í borginni. Ef ekki er neinum
myndavélum eða vitnum til að
dreifa, þá getur lögreglan unnið sig
út frá vísbendingum á staðnum. Oft
finnur hún glerbrot eða hluti sem
gefa henni upplýsingar um bílteg-
und tjónvalds, lit og jafnvel árgerð.
Í framhaldinu fylgjumst við með því
hjá bílapartasölum og umboðum
hver hafi verið að kaupa ákveðna
varahluti og þannig tekst oft að hafa
uppi á tjónvaldinum.“
Tjónvaldar óttast
sektir eða bónusmissi
627 ökumenn
stungu af eftir
árekstur í fyrra
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Oft finnur lögreglan hluti á vettvangi sem segja henni á hvernig bíl tjón-
valdurinn var. Síðan fylgist hún með sölu á varahlutum í bíla af sömu teg-
und og finnur þannig tjónvaldinn.
FRÉTTIR
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 4. FEBRÚAR 2004 11
Greint frá
hátíðarhöld-
unum milli
jóla og nýárs
„Í SAMTALI sem ég átti við forseta-
ritara milli jóla og nýárs skýrði ég
honum frá að hátíðarhöld yrðu 1.
febrúar í tilefni aldarafmælis heima-
stjórnar á Íslandi,“ segir Júlíus Haf-
stein framkvæmdastjóri hátíðar-
haldanna. Þá var honum tjáð að
Ólafur Ragnar Grímsson, forseti Ís-
lands, yrði erlendis á þessum tíma.
Júlíus segir að þetta hafi verið
óformlegt samtal milli sín og forseta-
ritara í gegnum síma. „Mér var þá
kunnugt um það að forsetinn var bú-
inn að ákveða a.m.k. mánuði fyrir 1.
febrúar að vera ekki viðstaddur há-
tíðarhöldin.“
Aðspurður hvort forsetanum hefði
verið send dagskrá hátíðarhaldanna
segir Júlíus að hún hafi ekki verið
fullbúin fyrr en fljótlega eftir ára-
mót. „Á þessum dögum var endanleg
dagskrá að klárast. Ástæðan fyrir
því er afar einföld: Þetta eru margir
viðburðir á stuttum tíma og það
þurfti að raða þeim til svo þeir kæmu
allir nægjanlega vel fram. Forsetan-
um var ekkert kynnt það á undan
öðrum forystumönnum þjóðarinn-
ar,“ segir Júlíus.
Hann segir að ljóst hafi verið að
hátíðarhöld yrðu í tilefni aldaraf-
mælis heimastjórnar og forsetanum
hafi verið sent boðskort á aðalvið-
burð hátíðarhaldanna í Þjóðmenn-
ingarhúsinu að kvöldi 1. febrúar.
„Það var höfuðdagkráin og allt ann-
að er í raun til viðbótar. Það var
gengið út frá því að hún yrði í beinni
útsendingu svo öll þjóðin gæti fylgst
með þessu. Við vildum að sem flest af
þessu væri sýnilegt þjóðinni,“ segir
Júlíus. Það sama eigi við um allar
sýningar og málþing sem séu að
sjálfsögðu opin öllum.
VIÐRÆÐUR standa yfir milli
Reykjavíkurborgar og Leikfélags
Reykjavíkur um viðauka við samning
þessara aðila frá árinu 2001. Þetta
kom fram í bókun borgarstjóra í
borgarráði í gær. Þar kemur fram að
markmið viðræðnanna sé að renna
styrkari stoðnum undir listrænt starf
í Borgarleikhúsinu m.a. með því að
auka framlag til leiklistar í húsinu.
Í viðræðunum taka þátt fyrir hönd
Reykjavíkurborgar fulltrúar borgar-
stjóra í samráðsnefnd um málefni LR
auk formanns menningarmálanefnd-
ar, Stefáns Jóns Hafstein.
Önnur markmið Reykjavíkurborg-
ar með viðræðunum, og tiltekin voru í
afgreiðslu borgarráðs í gær, eru að
endurskoða hlutverk samráðsnefnd-
ar, skoða nýjar hugmyndir um nýt-
ingu Borgarleikhússins, leita leiða til
að styrkja ímynd þess sem menning-
arstofnunar og menningarmiðstöðv-
ar, efla samstarf Borgarleikhúss við
aðrar menningarstofnanir.
Þórólfur Árnason borgarstjóri
sagði í samtali við Morgunblaðið eftir
fund borgarráðs í gær, að þegar
samningur af þessum toga væri tek-
inn upp, yrði það að vera með vilja og í
sátt beggja aðila, enda slík upptaka
samninga jafnan viðkvæm. „Frá því
að ég kom fyrst að þessu máli, hef ég
alltaf rætt samstarf borgarinnar og
Leikfélagsins útfrá þeim samningi
sem er í gildi. Stjórn Leikfélagsins
hefur gert það sömuleiðis, og á þá sátt
hefur engan skugga borið. Því er nú
verið að vinna á grundvelli þess samn-
ings. Það fyrsta sem báðir aðilar urðu
sáttir um í fyrra, var að fara út í hag-
ræðingaraðgerðir til að bæta rekstur
Leikfélagsins. Fulltrúar mínir í sam-
ráðsnefnd hafa unnið ötullega að því.
Það sem sátt er um núna, er að taka
samninginn þannig upp að gerður
verði viðauki við hann, á grundvelli
þeirra ofangreindu atriða sem báðir
aðilar vilja ræða. Þetta er langstærsti
samningur borgarinnar í menningar-
málum og tryggir Leikfélaginu rúm-
lega tvo milljarða á tíu árum, auk
húsaleigustyrks.“
Formlegt samstarf er á milli
Reykjavíkurborgar og Leikfélags
Reykjavíkur í samráðsnefndinni, sem
fundar reglulega. Þá hafa borgar-
stjóri og formaður menningarmála-
nefndar átt fundi með forsvarsmönn-
um Leikfélagsins. Undirbúningur
viðræðna þessara aðila hófst í desem-
ber 2003.
Borgin og Leik-
félagið ræðast við
störf sem henta mér betur en emb-
ættismennskan.“ Hann segir að-
spurður að það kunni að vera að hann
gefi starfi sínu sem borgarlögmaður
ekki nægilega langan tíma. Honum
finnist samt heiðarlegra gagnvart
sjálfum sér, samstarfsmönnum hjá
Landslögum og Reykjavíkurborg að
taka ákvörðun fljótt áður en hann fari
að festast í ákveðnum verkefnum.
VILHJÁLMUR H. Vilhjálmsson
borgarlögmaður tilkynnti borgarráði
formlega í gær að hann óskaði eftir
lausn frá störfum eftir þriggja mán-
aða starf. Ætlar hann að hverfa aftur
til fyrri starfa sem hæstaréttarlög-
maður hjá Landslögum. „Gamla
starfið togar í mig aftur; að sinna al-
mennum lögmanns- og málflutnings-
störfum,“ segir Vilhjálmur. „Það eru
Hættir sem
borgarlögmaður
DAVÍÐ Oddsson forsætisráðherra
sagði í upphafi þingfundar á Alþingi í
gær að umræðan um ríkisráðsfund-
inn, sem haldinn var á sunnudag
vegna 100 ára afmælis heimastjórnar,
væri upphlaup og algjörlega út í him-
inblámann. Þá sagði hann nær að
spyrja hvers vegna forseti Íslands,
Ólafur Ragnar Grímsson, hefði kosið
að vera í einkaerindum erlendis á eitt
hundrað ára afmæli lýðveldisins.
Tilefni þessara ummæla var fyrir-
spurn Guðjóns A. Kristjánssonar, for-
manns Frjálslynda flokksins, um rík-
isráðsfundinn. Spurði hann hvort
eðlilegt væri að boða til fundar í rík-
isráði án þess að láta forseta lýðveld-
isins vita af fundinum fyrirfram. „Mér
finnst,“ sagði Guðjón, „þessi umræða
sem verið hefur um þennan umrædda
ríkisráðsfund bera nokkurn keim af
deilum milli hæstvirts forsætisráð-
herra og forseta lýðveldisins, kannski
frá fyrri tíð, um það get ég ekki sagt.“
Ráðherra svaraði því til að boðun
ríkisráðsfundarins hefði verið ná-
kvæmlega í samræmi við stjórnskip-
unarreglur og -venjur ríkisins og ekki
að nokkru leyti frábrugðin þeim. „Það
er þannig til að mynda þegar hand-
hafar forsetavalds staðfesta lög í fjar-
veru forseta – sem þeir hafa gert,
ekki tugum sinnum heldur hundruð-
um sinnum – þá er aldrei við þau
tækifæri haft samband við forsetann
eða forsetaskrifstofuna. Það eru mik-
ilvægustu verkefni forsetans. Og þeg-
ar ákveðið er að halda ríkisráðsfund
vegna 1. febrúar, reglugerðar um
Stjórnarráðið sem átti 100 ára afmæli
þann dag, er að sjálfsögðu haft sam-
band við handhafa forsetavalds sem
gegna stöðu forsetans. Allt annað er
alveg fráleitt að halda fram að sé ein-
hver regla.“
Í svari sínu greindi ráðherra einnig
frá bréfi sem handhafar forsetavalds-
ins hefðu fengið frá forseta Íslands
föstudaginn 23. janúar. „Við fengum
bréf handhafar [forsetavalds] frá for-
seta Íslands, faxað bréf, eftir lokun
klukkan átta að kvöldi föstudags, 23.
janúar, svohljóðandi með leyfi for-
seta: Til handhafa forsetavalds. For-
seti Íslands, Ólafur Ragnar Gríms-
son, fer til Bandaríkjanna í
embættiserindum sunnudaginn 25.
janúar nk. Brottför er frá Keflavík-
urflugvelli kl. 17, með flugi Fi 633.
Dagskrá í New York frá 25. til 30. jan-
úar. Í framhaldinu verður forseti í
einkaerindum og verður heimkoma
tilkynnt síðar.“
Forsætisráðherra kvaðst hafa séð
þetta bréf á mánudegi. „Ég hafði ekki
hugmynd um að forseti Íslands væri
farinn til útlanda. Hann hafði ekki
rætt það við forsætisráðuneytið.
Hann vissi mjög vel um fyrsta febr-
úar enda kom það fram í hans ára-
mótaávarpi eins og menn vita. Þannig
að þetta upphlaup núna er algjörlega
út í himinblámann.“
Boðaður með
skömmum fyrirvara
Halldór Blöndal, forseti þingsins,
ítrekaði að eðlilega hefði verið staðið
að boðun umrædds ríkisráðsfundar.
„Það hefur aldrei komið fyrir þann
tíma sem ég hef verið forseti Alþingis
og ég hygg aldrei áður – ég hef spurst
fyrir um það hjá öðrum handhöfum
forsetavalds – að þeir hafa séð ástæðu
til að hringja í forseta sem er erlendis
eða hann séð ástæðu til að hringja í þá
til þess að tala um það hvernig með
vald forseta sé farið. Það hefur aldrei
verið gert.“ Halldór vísaði síðan í
bréfið frá forseta Íslands, það sama
og Davíð Oddsson hafði vitnað til.
Halldórs kvaðst eins og Davíð ekki
hafa séð bréfið fyrr en á mánudegi.
Guðjón A. Kristjánsson kom aftur í
pontu og ítrekaði fyrri spurningu sína
og það sama gerði Mörður Árnason.
„Hvenær var fundurinn ákveðinn og
hvenær var hann boðaður?“ spurði
Mörður.
Davíð Oddsson svaraði því til að
fundurinn hefði verið boðaður með til-
tölulega skömmum fyrirvara. „Ég hef
staðið fyrir því að boða ríkisráðsfundi
nokkrum sinnum; sennilega þrjátíu
sinnum eða svo á þessum ferli,“ sagði
hann. „Þegar ríkisráðsfundir eru ekki
í tengslum við gamlársdag boðar for-
sætisráðherra þá með tiltölulega
skömmum fyrirfara eða leggur til
boðun þeirra með tiltölulega skömm-
um fyrirvara. Í þessu tilviki var fund-
ur boðaður þegar ljóst var að sam-
komulag milli ráðuneyta um nýja
reglugerð fyrir stjórnarráð Íslands
var tilbúið. Fyrr var ekki fundurinn
boðaður og hann var boðaður með til-
tölulega skömmum fyrirvara.“ Síðan
sagði ráðherra: „Ef menn vilja halda
því fram hér í þekkingarleysi sínu –
sem hefur verið í fjölmiðlum nokkurn
veginn algjört – að það eigi að kalla
forseta heim fyrir sjö mínútna ríkis-
ráðsfund, þá ber með sama hætti í
hvert skipti sem handhafar skrifa upp
á lög að hafa samband við forseta og
biðja hann að skjótast heim.“
Davíð bætti því við að búið væri að
snúa öllu á haus með því að spyrja
hvers vegna ekki hefði verið haft sam-
band við forseta Íslands. „Hin raun-
verulega spurning er þessi: Hví kaus
forseti að vera erlendis í einkaerind-
um 1. febrúar, á eitt hundrað ára af-
mæli lýðveldisins? Og svo vil ég nú
spyrja: Hví í ósköpunum gerir Sam-
fylkingin það glappaskot að taka
þetta vitlausa mál upp á sínar
herðar.“
Forsætisráðherra svarar fyrirspurn um boðun ríkisráðsfundar á Alþingi
Upphlaup út í himinblámann
Morgunblaðið/Þorkell
Davíð Oddsson forsætisráðherra í ræðustóli á Alþingi.