Pressan - 05.03.1992, Blaðsíða 35

FIMMTUDAGUR PRESSAN 5.MARS 1992
35
E R L E N T
Skotland:
Sjálfstæðiskröf-
ur æ háværari
Breytingarnar á landakorti
Evrópu eru enn ekki yfírstaðnar
og kunna jafnvel að verða víðar
en í austurhluta álfunnar. Svo
kann nefnilega að fara að Skotar
verði næstir til þess að krefjast
sjálfstæðis. Þeim fínnst stjómin
í Lundúnum sýna sér lítinn
skilning, lífskjör þar em lakari
en á Englandi og þrátt fyrir að
olíuiðnaðurinn við Norðursjó sé
nær allur í Skotlandi fmnst þeim
lítið af arðinum skila sér þang-
Ríkislottó
á Bretlandi
Norman Lamont, fjármála-
ráðherra Breta, hefur gefið
grænt ljós á sérstakt ríkislottó á
Bretlandi með svipuðu sniði og
gerist hérlendis. Gert er ráð fyrir
að í fyrsta vinning verði ein
milljón sterlingspunda eða jafn-
virði um 100 milljóna króna.
Tilgangurinn með lottóinu er
að afla um 100 milljarða króna
tekna á ári, sem renna skulu
óskiptar til lista, íþrótta, um-
hverfisverndar og góðgerðar-
starfsemi.
að.
I janúar var birt skoðana-
könnun, þar sem fram kom að
50% svarenda vildu sjálfstæði
og 27% fullveldi undir sömu
krúnu og Englendingar. Þetta
þykir mörgum harla skrýtin tíð-
indi, sérstaklega þegar litið er til
þess að Sameinaða konung-
dæmið hefur tollað saman í 285
ár.
Þrátt fyrir það er sjálfstæði
Skotlands ekki í kortunum í
augnablikinu, en ef skoskir
íhaldsmenn halda áfram að tapa
fylgi í kosningunum 9. apríl eða
Verkamannaflokkurinn sigrar á
landsvísu kann svo að fara að
fallist verði á fullveldi Skot-
lands. Það kynni svo að ýta við
Walesbúum.
En ef Skotland yrði fullvalda
með eigið þing er Ijóst að í
Lundúnum ætti Verkamanna-
flokkurinn mun minni mögu-
leika á að komast til valda aftur,
því hann hefur jafnan haft mjög
traust fylgi nyrðra. Ein aðal-
ástæðan íyrir óánægju Skota er
sú að þeir hafa um árabil kosið
Verkamannaflokkinn, en fá allt-
af stjóm íhaldsmanna. Á sama
tíma hafa íhaldsmenn stöðugt
tapað fylgi þar og af 72 þing-
mönnum Skota eru aðeins níu
íhaldsmenn á móti 48 þing-
mönnum Verkamannaflokksins.
Nýjustu skoðanakannanir
benda til þess að skoskir þjóð-
emissinnar njóti stuðnings um
30% kjósenda, en í síðustu
kosningum fengu þeir aðeins
13% atkvæða og fimm menn
kjöma.
Suma Skota hryllir þó við
tilhugsuninni um sjálfstætt
Skotland undir stjórn Verka-
mannaflokksins. Þeir sjá fyrir
sér skattahækkanir, sem kunna
að fæla fyrirtæki frá landinu, en
mörg hátæknifyrirtæki hafasótt
þangað síðustu ár. Eins óttast
þeir að hugsanlegar efnahags-
ráðstafanir slíkrar stjómar yrðu
ekki til þess fallnar að laða að
erlent fjármagn, sem að líkind-
um fer að streyma um Evrópu-
bandalagsríkin um næstu ára-
Einn 09 vlnalaus
Mynd þessi var tekin af Erich Honecker, fyrrum leiötoga
Austur-þýska alþýöulýðveldisins, þar sem hann þrammaöi
um i garöi sendiráös Chiie f Moskvu. Þar leltaöi hann
hælis fyrir þremur mánuðum af ótta við aö veröa framsel-
dur til Þýskaiands aö kröfu stjórnarinnar i Bonn, Honecker
viii fá aö flytjast til Chiie, þar sem dóttír hans býr, en
stjórnvöld þar eru ekki sama sinnis. Hins vegar er atts
óvist aö þaö veröi hinn langi armur þýskrar réttvísí, sem
kemur Honecker í koll, því hann er oröinn heilsuveiil.
Samþykktu þýsk stjórnvöld þannig að hann yrðí fluttur i
sjúkrahús um stundarsakir vegna lifrarkrabba, mænu-
siggs, nýrnastetna og ýmissa krankieika annarra aö því
Bandaríkin:
Vörn gegn
tölvuveiru
Notendur PC-tölva geta átt von á því að Michelangelo-veiran
láti til skarar skríða á morgun, föstudaginn 6. mars, en það er ein-
mitt afmælisdagur endurreisnarlistamannsins Michelangelos.
Tölvuveira þessi er óvenju skæð að því leyti, að sé smituð
tölva ræst á morgun tekur veiran sig til og upprætir harðan disk
vélarinnar. Veiran virðist hafa verið skrifuð í Evrópu í apríl á síð-
asta ári og eru disklingar smitberamir (ekki er hægt að smitast yf-
ir net eða um mótald).
Einfalt er að komast að því hvort tölva er smituð eða ekki með
því að nota forritið chkdsk sem fylgir DOS-stýrikerfmu, en þá
birtast ýmsar upplýsingar um diskinn á skjánum. í næstneðstu
línu á að standa „655360 total bytes in memory“ ef véiin
er ósmituð. Ef talan er hins vegar 653312 er sennilegt að Miche-
langelo-veiran sé til staðar. Sé svo ætti alls ekki að nota tölvuna
fyrr en búið er að hreinsa hana með veiruleitarforriti á borð við
nýjustu útgáfu Lykla-Péturs.
Hægari efnahags-
bata spáð en áður
Bandarískir hagfræoingar telja að efnahagslægðin þar í
landi sé yfirstaðin, en á hinn bóginn meta þeir stöðuna
þannig að batinn verði hægari en áður var spáð.
Samtök bandarískra hagfræð- virðist ekki eins vongóðir og áð- nefridu fyrir hægari bata en ella,
mga í atvinnulífinu gerðu skoð-
anakönnun meðal félagsmanna
sinna og samkvæmt henni verð-
ur hagvöxtur á árinu um 2,3%,
sem er veruleg aukning ffá síð-
asta ári þcgar hann nam aðeins
0,7%, en talsvert minni en gert
var ráð fyrir í svipaðri könnun í
nóvember síðastliðnum, en þá
töldu jreir hann verða 3%.
Gangi þetta eftir hefur hag-
vöxtur í Bandaríkjunum aldrei
verið minni á þriggja ára tíma-
bili síðan í kreppunni miklu.
Samkvæmt opinberum spám
verður hagvöxturinn í ár á bilinu
1,75—2,5%.
Þrátt fyrir að hagfræðingamir
ur töldu aðeins 8% jDeirra hættu
á nýrri niðursveiflu.
Helstu ástæður, sem menn
voru miklar skuldir, sem minnk-
uðu lánaeftirspurn, sem aftur
kæmi niður á neyslu.
Bráöum kemur betri tíö.
„Ég vil ekki vera
vændur um
barnaofbeldi. “
Pat Buchanan þegar hann var
spuröur hvers vegna hann vildi ekki
masta Dan Quayle, varaforseta
Bandaríkjanna, í kappræöum.
Þú skalt ekki
svíkja undan
skatti
Samkvæmt nýútkomriu kveri
í Páfagarði verður framvegis
opinber synd aö stinga undan
skatti. Páfi á reyndar eftir að
leggja lokablessun sína yfir
skrána, en hún var samin af
nefnd erkibiskupa og kardínála
að fengnum fleiri en 24.000
uppástungum biskupa víða um
veröld.
Hvaö ætli biti á
Hafliöa allan?
Þumalfingur Roberts nokk-
urs Lindsays í Green River í
Wyoming fannst í silungs-
maga, hálfu ári eftir aö Lindsay
missti hann I viðureign við ut-
anborðsmótor. Lindsay viður-
kennir að fingurinn hafi sannaö
gagn sitt sem beita, en telur
sennilegra að hann geymi
hann á arinhillu sinni til minja
en að hann fari með hann í
veiðitúr.
Avallt veriö
hlynntir hreins-
unum
[ Arkansas standa nú fyrir
dyrum róttarhöld, þar sem Ku
Klux Klan stefnir ríkinu fyrir að
meina þeim að taka þátt í
hreinsunarátaki meöfram þjóö-
vegi 65 á landamærum Miss-
ouri og Arkansas. Til stóð að
þátttakendur I átakinu hreins-
uöu eina mílu hver.
Njósnað
um Japani
Útbreiddasta dagblað Japans,
Yomiuri Shimbun, skýrði frá
því um síðustu helgi, að banda-
rískar njósnastofnanir njósnuðu
um japönsk fyrirtæki. Blaðið
vitnaði í ónafrigreinda heimilda-
menn, sem sögðu að bandaríska
Þjóðaröryggisstofnunin (NSA)
notaði meðal annars fullkominn
tölvubúnað til að skima í gegn-
um þúsundir símtala, símbréfa-
sendinga og telexsendinga og
leita ákveðinna lykilorða.
Kæmu tiltekin orð fyrir í fjar-
skiptunum væru þau tekin upp.
Áð sögn blaðsins eru njósnir
þessar stundaðar í því skyni að
afla sönnunargagna til máls-
höfðana vegna brota á auð-
hringalöggjöf og brota á samn-
ingum um sölubann á vígbúnaði
til ýmissa landa.
I Japan starfar fjöldi manna
hjá NSA og bandarísku leyni-
þjónustunni CIA með leyfi jap-
anskra yfirvalda. Fram til þessa
hafa störf jreirra helgast af upp-
lýsingaöflun frá kommúnista-
ríkjum, en í seinni tíð hefur
verkefnaskortur á þeim víg-
stöðvum beint áhuga þeirra inn
á nýjar brautir.
ERLENT SJÓNARHORN
Sameinuðu þjóðirnar
og mannréttindi
JEANE KIRKPATRICK
Mannréttindastofnun Sam-
einuðu þjóðanna er gölluð
stofriun. Þar sitja meðal annarra
helstu mannréttindabrjótar
heims, fulltrúar Irans, Iraks,
Kúbu og svo mætti áfram telja.
Völd stofnunarinnar til rann-
sókna eru mjög takmörkuð og
völd hennar til þess að koma í
veg fyrir mannréttindabrot eru
svo að segja engin.
En öðru hverju, [regar mönn-
um tekst að ná fram meirihluta-
samþykki fyrir rannsókn og
dugmikill maður stýrir henni,
getur stofnunin náð markverð-
um árangri.
Hollenski diplómatinn Max
Van Der Stoel stýrði einmitt
einni slíkri rannsókn um mann-
réttindaástandið í Irak og skil-
aði skýrslu sinni fyrir tveimur
yikum. Skýrslan er hryllileg af-
lestrar — jafnvel fyrir þá sem
vissu fyrir, að Saddam Hussein
væri ofsafenginn maður og
hann hefði svipt þjóð sína pólit-
ískum, félagslegum og efna-
hagslegum réttindum, raunar
öllunt mannréttindum.
Þar sem annar aðili fékk það
verkefni, að kanna mannrétt-
indabrot íraka í Kúveit (sem
reyndust vera skelfileg), nær
skýrsla Van Der Stoel aðeins til
atburða innan Iraks. Hann fann
hins vegar engin vitni þar —
enginn jxsrði að tala. Þess í stað
ræddi hann við vitni og fómar-
lömb í Genf, Lundúnum, Haag,
Iran og Tyrklandi. Vitnisburður
allra vitnanna var samhljóða
um ógnarstjóm Saddams Hus-
seins og Baath-flokks hans.
I skýrslunni er greint frá
handahófskenndum aftökum
einstaklinga, fjölskyldna og
heilla þorpa; geðþóttahandtök-
um og ólýsanlegum pyntingum,
þar á meðal með rafmagni,
bmna, barsmíðum, nauðgunum
og töngum, sem notaðar vom
til þess að rífa tennur og neglur
af fólki. Skýrt er frá pyntingum
og morðum á börnum, óút-
skýrðum mannshvörfum og
geiyiréttarhöldum.
í írak fyrirfmnst ekki hugs-
anafrelsi, tjáningarfrelsi, trú-
frelsi, fundafrelsi eða félaga-
frelsi. Lög gilda einu gagnvart
vilja Saddams Husseins. Öll
íraska þjóðin lifir í ótta. Enginn
hefur vörn gegn ríkinu, allir
eiga ofsóknir á hættu.
Minnihlutahópar hafa sér-
staklega orðið fyrir barðinu á
ógnarstjóminni og þá sérstak-
lega Kúrdar. Ein milljón Assýr-
íumanna á ekki sjö dagana sæla
og hið sama má segja um shíta í
suðurhluta Iraks.
Van Der Stoel segir síst of-
mælt að nota orðið „þjóðar-
morð“ um aðgerðir Saddams
og nóta hans. Skýrslan er mjög
vönduð, allur vitnisburður er
rannsakaður ofan í kjölinn og
mið er tekið af viðbámm Iraks-
stjórnar. En allt kemur fyrir
ekki, niðurstaðan er skýr.
„Öll vitnin staðfesta ásakanir
þess eíriis að öryggissveitir rík-
isins geti farið með hvem Iraka
eins og þeim sýnist og án þess
að lögin veiti nokkra vemd,“
segir í skýrslunni og Van Der
Stoel hikar ekki við að álykta
að: „mannréttindabrot hafa ver-
ið svo víðtæk að fómaríömbin
verða talin í hundruðum þús-
unda ef ekki stærri einingum...
Iraksstjóm er ábyrg.“ Van Der
Stoel lagði jafnframt til hvemig
mætti reyna að bæta ástandið.
Þrátt fyrir það hefur mann-
réttindastofnunin enn ekki farið
að neinum ráðum hans og vafa-
mál er hvort nokkurt tillit verð-
ur tekið til þeirra. Hin hefð-
bundna afstaða meirihluta að-
ildaríkja Sameinuðu þjóðanna
(en þar ræður þriðji heimurinn
mestu) er að meðferð á borgur-
um einstakra ríkja sé „innanrík-
ismál", sem aðrar þjóðir hafi
engan rétt á að skipta sér af.
Kína hefur verið helsú fána-
beri þessa hóps og segir til
dæmis að Sameinuðu þjóðun-
um komi einfaldlega ekki við
hvernig farið er með tíbesku
þjóðina.
Þrátt fyrir jsetta eykst jafnt og
jsétt stuðningur við þá hugmynd
að Sameinuðu þjóðirnar geti
(eða eigi) að grípa til ráðstafana
gegn mannréttindabrotum.
Vonandi er ný kenning um
mannréttindi og alþjóðalög að
líta dagsins ljós og ekki vonum
seinna.
Höfundur er fyrrum sendiherra Banda-
ríkjanna hjá Sameinuöu þjóöunum.