Pressan - 09.04.1992, Blaðsíða 4

4
FIMMTUDAGUR PRESSAN 9.APRÍL1992
Á L I T
Á styrkjakerfi ríkisins til
lislamanna rétt á sér?
í dag eru 108 stöðugildi listamanna á launum hjá ríkinu. Þeir sem fá
hæstu styrkina fá um 50 þúsund krónur á mánuði fyrir utan tekjur. Á
síðustu fimm árum hafa 469 listamenn fengið styrk og flestir þeirra
oftaren einu sinni. Árið 1991 voru veittar 14 milljónir íHeiðurslaun
listamanna, en þangað fara hæstu styrkimir.
GUÐMUNDUR A. THORSSON
ritstjóri
,Já, við getum kallað það mannréttindi og lífskjör
að geta notið listar. Því miður er ekki hægt að njóta
listar nema til séu listamenn því enn hefur ekki ver-
ið fundin upp vél sem getur búið til list. Listamenn
þurfa að hafa ákveðna lágmarksaðstöðu og frið.
Það þarf að trufla markaðinn, markaðslögmálin hafa enn ekki sýnt að
þau séu færiim að sinna listum og menningu. Ég vil ekki sjá Sinfóníu-
hljómsveit íslands spila í Coke-bolum.“
EINAR KÁRASON
formaður RSÍ
,J grein í PRESSUNNI er því slegið upp að lista-
menn séu á súperstyrkjum. í ljós kom að verðug-
ustu listamenn þjóðarinnar em með um 50.000
krónur á mánuði sem eru ekki súperstyrkir heldur
laun undir framfærslumörkum. Ef mannkynssagan
í gegnum tíðina hefði mótast af því að það væri talið of mikið að lista-
menn væru á framfærslusiyrkjum sem nálguðust lægstu örorkubætur
væri mannkynið ekki til. Ut frá því sjónarmiði hefðu Eddukvæðin og
Passíusálmamir aldrei verið skrifuð því það stóð aldrei til að selja eitt
einasta einstak af þeim. Þcir sem tclja þessar 50.000 krónur mikla
styrki telja sjálfsagt að þjóðinni væri betur borgið ef áðumefnd lista-
verk hefðu aldrei verið skrifuð."
GUÐMUNDUR ÓLAFSSON
hagfræðingur
,£g er á móti þcssu kerfi því reglumar eru alveg út í
hött. Mér sýnist að röngu fólki sé úthlutað. Það em
allt of litlir pcningar í þcssu því listir og menning
em eitt það dýrasta sem samfélag fer út í. Ef menn
ætla sér eitthvað í þessum efnum þá verða þeir að
vcita miklum fúlgum í málefnið. Hins vegar er of flókið mál að út-
skýra hvemig eigi að dreifa fénu. Styrkir koma til greina eingöngu í
lengslum við vcrkefni sem verið er að vinna og að teknu tilliti til ann-
anra tekna. Aðrar styrkvcilingar til lista em jafnvel enn vitlausari. Til
dæmis samningar við lcikara hjá Þjóðleikhúsinu og skattívilnanir til
bókmcnnta í gegnum niðurfellingu á virðisaukaskatti."
ÞOR VIGFUSSON
formaður SÍM
„Styrktarkerllð er öðmvísi í ár en það var á síð-
asta ári og er að breytast til batnaðar. Það er ekk-
ert annað sem þarf að gera en auka það og bæta.
Það væri gaman ef fólk gerði sér grein fyrir
hvað gerðist cf þetta væri ekki fyrir hendi. Þetta
snýst um að listamenn fái laun fyrir vinnu sfna.“
ÞORGEIR OLAFSSON
listfræðingur
„Listamannalaun hafa miklu meiri þýðingu fyrir
menningarlíf en flestir gera sérgrein fyrir. Tilraunir
„ lil að gcra þau tortryggilcg em til óþurftar. Núgild-
fjj andi lög cm einfaldari og áhrifamciri cn þau gömlu
og til bóta. Vcita á mcira fjármagni til listamanna-
launa þannig að hvcr og cinn hljóti laun í minnst eilt ár í scnn. Hcið-
urslaun em gamalt fyrirbæri scm crfltt cr að hrófla við. Það vcrður þó
að tcljast scrkcnnilcgl að listamcnn í góðum og vcllaunuðum stöðum
fái þau. oft til að fylla upp í pólilískan kvóta Alþingis. Skynsamlegra
væri að hciðurslaununum yrði brcytl íeftirlaunasjóð listamanna."
GUÐMUNPUR MAGNÚSSON
sagnfræðingur og starfsmaður Sjálfstæðisflokksins var í gær settur þjóð-
minjavörður til tveggja ára af Ólafi G. Einarssyni menntamálaráðherra.
Eg leitaði ehki eftir bessu starfi
Finnst þér eðlilegt ctð verct
skipciður í stöðu sem ekki vcir
ciuglýst lctus til umsóknar?
„Já, mér finnst það. Við verð-
um að líta á það. að hér er aðeins
verið að skipa mig í takmarkað-
an tíma, í fjarveru embættis-
manns. Ég er eingöngu að
hlaupa í skarðið og hcld að þetta
sé mjög cðlilegt. Ég veit ekki
bclur cn þctta viðgangist þcgar
yfirmcnn stofnana fá samnings-
bundin leyfi."
Sóttist þú eftir þessu stcnfi,
eðci leitciði rcíðherrci tilþín?
„Ég leitaði ekki eftir því.
Sannlcikurinn er sá, að ráöhcrra
átti f'mmkvæðið í þessu máli “
Telitr þú þig hcifci þti mennt-
iin og reynslu sem þcuf til cið
gegttti svo viðcuniklit stcufi?
„Já. ég tel það nú svo sannar-
lega. Þjóðminjalög hafa ákveðna
klásúlu um þctta efni. Þar segir
að sá scm gcgnir þessu starfi
skuli að jafnaði hafa menntun á
sviði menningarsögu. Ég hcld að
mcnntun mín, f sagnfræði, heim-
spcki og aðferðafræði vísinda,
falli vel að þessu skilyrði; ekki
síst þau atriði sem ég lagði
áherslu á í sagnfræðinámi rnínu,
sem var meðal annars listasaga.
Ég hcf þannig engar efasemdir í
þessum efnum, og hefði aldrei
Ijáð máls á því að taka að mér
starf af þcssu tagi ef ég teldi mig
ekki valda því.“
Þii óttcist þci ekki cið rciðning
þín incvlist illct fyrir, til dcvinis
hjcifornleifcifrci'ðingitin?
„Nci, Ijarri því. Mcr heyrist á
öllum scm cg þckki og ræði við.
og cm í tcngslum við þjóðminja-
vörsluna, að ráðning mfn mælist
vcl fyrir. Ég er mjög lcginn því
og hlakka til að starfa með þessu
fólki. Ég hcf vcrið svo heppinn
að ciga viðræður við þetta fólk á
undanfömum vikum, vegna þess
að mcnntamálaráðherra fól mér í
febrúar að undirbúa endurskoð-
un þjóðminjalaga og gera tillög-
ur um framtíðarskipan húsnæð-
ismála safnsins. Ég hcf þannig
haft tækifæri til þess upp á sfð-
kastið að ræða við það fólk sem
sinnir þjóðminjavörslunni. Ég
kvíði engu og hlakka frekar til
þeirra verkefna sem bíða. Þau
em vissulega mjög viðamikil “
Þii hefur lengi verið tcils-
inctðiir niðurskurðar í ríkis-
fjcírmáliun. Nii blasir þcið við
cið Þjóðininjascifnið er í mikilli
fjárþörf Hvernig œtlar þií að
réttlcvta kröfitr iim ciukin frcun-
lög úr ríkissjóði?
„Ég hcf fyrst og fremst verið
talsmaður þcss að ríkið marki sér
ákveöinn bás í þjóðarbúskap
okkarog að ríkið geri upp við sig
á hvaða sviðum það haslar sér
völl. Ég hcf um lcið vcrið tals-
maður þeirra skoðana að umsvif
BÆTIFLÁKAR
MATTLAUS
VERKALÝÐUR
„Ég tel að verkalýðslireyf-
ingin liafi ekki barist í þessari
kjarabaráttu í samrcvmi við
stvrk sinn. Foiysta hreyfng-
arinnar hefiir vamnetið styrk
liennar'
Halldór Björnsson, varaformaður
Dagsbrúnar, Tíminn.
Ásmundur^ Stefánsson,
formaður ASÍ:
„Þessum orðum held ég að
Halldór sé ekki að beina að mér
eða öðrum sem sitja hér í for-
ystu ASÍ. Hann er að tala um
hreyfmguna í heild. Mönnum
sýnist væntanlega alltaf sitthvað
um það hver staðan er og það er
alveg ljóst að hún er metin mis-
jafnlega í hreyfingunni í dag.“
GEYSILEGA VENJULEG-
UR GOSHVER
„Án gosanna er Geysir
bara venjulegur goshver og af
þeim er mýgriítur á íslandi.
Það er því spurning, livort
það sé skeinmd á náttúruvcetti
að fjarlœgja nokkur kisillög,
sem fallið hafa át ci hverbarm-
inmn?“
Víkverji Mbl.
Þóroddur Þóroddsson,
framkvæmdastjóri Náttúru-
verndarráðs:
„Ef það væri gert væri Geysir
eins og hver annar hver í heim-
inum sem búið er að skemrna af
mannavöldum, eða eins og aðrir
hverir á landinu sem margir
hafa dalað við það að búið er að
virkja þá til hitaveitu."
ÓBÆRELEGIR STRÆTIS-
VAGNAR
„Reynslan af þessum vögn-
um er slcvm. I fyrsta lagi eru
gangar mjög þröngir, ekki
hcvgt að ganga framlijá öðr-
iun, sœtin eru lítil, fyrir litla
og granna. I öðru lagi er liit-
itnin stórgölluð, því aðeins er
licvgt að Iwfa mjög lieitt eða
slökkva alveg ci hitanum. Því
verður ofl óbœrilegt í þessum
vögnum.“
Linda Jóhannesson í Mbl. um
Renault-strætisvagna sem Hag-
vagnar hafa keypt.
Pétur Óli Pétursson,
framkvæmdastjóri Bílaum-
boðsins:
„Vagnamir sem hún talar um
eru allt annarrar tegundar en
þeir sem við erum að flytja inn.
Svo er líka mótsögn í þessu.
Hún segir að bæði gangurinn og
sætin séu þröng. Allir strætis-
vagnar eru af hámarksbreidd,
sem er 2,50 metrar. Því er Ijóst
að ef sætin eru þröng þá er gang-
urinn breiður og öfugt.“
KVENMANNSLAUSIR TIL
RÍÓ
„íslenskar konur hafa lcitið
umhverfismál sig vcirða. Geta
íslensk stjórnvöld komist af cín
sjánanniða kvenna í umhverf-
isincilum? Munu raddir
kvenna hljóma í Rió í júní?
Hve margcir konur verða er-
indrekar Islendingci þar?
Guðrun Agnarsdóttir, grein i Mbl.
Magnús Jóhannesson, að-
stoðarmaður umhverfisráð-
herra
„Við höfum vænst þess að
forsetinn sæki fundinn, hún er
auðvitað mjög verðugur fulltrúi
kvenna. Sendinefndin sem sjálf
hefur hins vegar ekki verið
ákveðin. Hún verður að sjálf-
sögðu skipuð þannig að við get-
um tekið sem virkastan þátt í því
sem fer fram.“
HEFÐIKJARVAL
HNEYKSLAST?
„En gleymið því ekki að
Kjarvalsstaðir eru nefndir eft-
ir okkctr mikla listamanni, Jó-
hannesi Kjarval, og ci licinn
það ekki skilið að fyrir honum
sé borin meiri virðing en svo,
cið hinir veglegu salir Kjar-
valsstaða séu gerðir að rti-
slakistum ctf misvitru og dóm-
greindarlausu fólki?“
Ragnheiður Brynjólfsdóttir, les-
endabréf Mbl.
Gunnar Kvaran, for-
stöðumaður Kjarvalsstaða:
„Á síöustu árum hefur sér-
staklega verið kynnt list Kjar-
vals, meiraen nokkru sinni fyrr.
Vitandi að Kjarval var á sínum
tíma framsækinn listamaður,
sem endumýjaði sýn okkar á
landi og þjóð, fylgjum við for-
dæmi hans og styðjum við alla
frjálsa hugsun og nýsköpun í
listinni."
ríkisins séu alltof mikil á
ákveðnum sviðum. Hvað varðar
atriði eins og þjóðminjavörslu,
þá álít ég að á samdráttartímum
eins og nú, verði eitt meginverk-
efni mitt sem þjóðminjavarðar
næstu tvö árin að finna leiðir til
þess að afla fjár með nýjum
hætti. Það felur í sér að ekki
verður leitað einvörðungu til rík-
isins og ég held að Þjóðminja-
safnið njóti gtTurlegrar velvildar
í þjóðfélaginu. Þjóðminjasafnið
er ekki umdeild pólitísk stofnun,
heldur á vissan hátt óskabam
þjóðarinnar, eins og sagt var um
annað fyrirtæki sem ég hcf starf-
að fyrir.
Það kemur fyllilega til greina
að leita til einstaklinga, fyrir-
tækja og stofnana í miklu mcira
mæli en verið hef'ur. Ég held að
þegar menn sjá hvert ástand
safnhússins við Suðurgötu er, þá
átti þeir sig á því hversu niður-
lægjandi það er fyrir okkur öll.
Við þurfum einnig að skil-
greina hvað við ætlum okkur
með Þjóðminjasafni íslands,
hvaða tilgangi starfsemin þjónar
og hvaða markmið við setjum
okkur. Mér finnst að það vanti
svolftið upp á skýra hugsun í
þeim efnum. Ég vil líka beita
mér fyrir því að Þjóðminjasafnið
verði öfiug fræði- og rannsókn-
arstofnun sem á hverjum tíma
hefur það fólk í þjónustu sinni
sem hæfast er.“
Þú hefur lengi verið starfs-
maður Sjálfstæðisflokksins. Er
þessi stöðuveiting ekki bara,
þegar öllu er á botninn hvolft,
einn af þessum pólitísku bit-
lingum?
„Það verður hver og einn að
meta fyrir sig. Mér finnst að ég
hafi menntun og starfsreynslu
sem er fyllilega samboðin starf-
inu. Ég hef háskólamenntun í
þetta starf, ég hef starfsreynslu
sem háskólakennari, í mennta-
málum og á stjómunarsviði. Per-
sónulega finnst mér að ég sé
hæfur ti! að gegna þessu starfi.
Ef ég væri að taka við starfi sem
væri ekki í samhengi við mennt-
un mína og starfsreynslu, þá
væri sjálfsagt hægt að segja að
það væri pólitískur bitiingur."
Hrafn Jökulsson