Pressan - 09.04.1992, Blaðsíða 22

22
FIMMTUDAGUR PRESSAN 2. APRÍL 1992
PRESSAN
Útgefandi
Blaðhf.
Ritstjórí
Gunnar Smári Egilsson
Ritstjórn, skrifstofur og auglýsingar:
Hverfisgötu 8-10, sími 62 13 13
Faxnúmen 6270 19
Eftir lokun skiptiborðs:
Ritstjóm 62 13 91, dreifing 62 13 95 (60 10 54),
tæknideild 62 00 55, slúðurlína 62 13 73.
Askriftargjald
700 kr. á mánuði ef greitt er með
VISA/EURO/SAMKORT
en 750 kr. á mánuði annars.
Verkalýðshreyfingin
kýs peningana frek-
ar en mannréttindin
í PRESSUNNI í dag er fjallað um íjármál verkalýðshreyf-
ingarinnar. Þar kemur meðal annars fram að árlega eru tekjur
hennar nálægt tveimur milljörðum króna. Hreyfingin er því
feiknarlega öflugt íyrirtæki og í gegnum hana renna óheyri-
legir ijármunir.
Ein ástæða þess hversu öflug hreyfingin er peningalega
liggur í því að á íslandi er fólki ekki fijálst að ganga í eða
segja sig úr verkalýðsfélögum. Þó það komist að þeirri niður-
stöðu að félagið geri ekkert til að bæta hag þess og vinni jafn-
vel gegn því verður það eftir sem áður að sitja áffam í félaginu
og halda áfram að greiða til þess gjöld. Og fólk hefur heldur
ekkert með það að gera hversu há þessi gjöld em.
Flestum er ljóst að þessi skylduaðild að verkalýðsfélögum
brýtur í bága við ákvæði stjómarskrár íslands um félagaffelsi.
Samkvæmt því er fólki heimilt að stofna, ganga í og segja sig
úr hvaða félagi sem því dettur í hug. Þessi skylduaðild brýtur
líka í bága við ákvæði alþjóðlegra mannréttindasáttmála sem
íslenska ríkið hefur skrifað upp á. Mannréttindanefnd Evrópu
er einmitt þessa dagana að fjalla um kæm íslensks leigubfl-
stjóra á hendur íslenska rfldnu sem vill neyða hann til að vera í
Frama, félagi atvinnubflstjóra.
Málsvöm verkalýðshreyfingarinnar í þessu máli er sú að
nauðsynlegt sé að íslendingar séu skyldaðir til að vera í verka-
lýðsfélögum vegna fámennis og sérstöðu hins íslenska samfé-
lags. Með öðmm orðum að íslenskt samfélag sé svo sérstætt
að helstu mannréttindi eigi þar ekki við.
Ef aðrir en verkalýðsforkólfamir yrðu spurðir, og aðrir en
þeir sem hafa beinan fjárhagslegan hag af því að sem flestir
greiði til félaganna, yrði svarið sjálfsagt á þá leið að eðlilegra
væri að fóma hinni íslensku sérstöðu en mannréttindunum.
Talsmenn verkalýðshreyfmgarinnar svara þessu á hinn bóg-
inn þannig að eðlilegra sé að fóma mannréttindunum og að
félögin haldi áffam félagsgjöldum frá öllum launþegum.
Við vinnslu greinarinnar um fjárhag verkalýðshreyfingar-
innar var leitað til verkalýðsfélaga og þau beðin um ársreikn-
inga til að hægt væri að gefa lesendum hugmynd um rekstur
þeirra. Nokkur félög höfnuðu þessu. Sjálft Alþýðusambandið
birtir þessa reikninga ekki opinberlega nema á fjögurra ára
fresti.
Sjálfsagt þurfa menn að hafa alist upp innan verkalýðs-
hreyfingarinnar til að koma sér upp þeim hugsunarhætti að
rekstur verkalýðsfélaga sé einkamál þeirra sem sjá um hann.
Eða að upplýsingar um hann eigi helst ekki að berast. Og alls
ekki til annarra en þeirra fáu tuga manna sem mæta á aðal-
fundi félaganna.
En þessi viðbrögð koma engum á óvart. íslensk verkalýðs-
hreyfmg hefur fyrir löngu sannað að innan hennar eru eðlileg-
ar lýðræðisreglur fótum troðnar. Og mannréttindanefnd Evr-
ópu er að draga ffam í dagsljósið að hún gefúr heldur ekki
mikið fyrir mannréttindi.
V I K A N
STAFSETNINGARVILLA
VIKUNNAR
eða líklega ársins varð í
Ráðhúsi Reykjavíkur. Það er
ekki nóg með að íslcnsku-
kunnáttu háskólanema hafi
hrakað, plötusnúðar níðist á
móðurmálinu og ritmál úi og
grúi í stafsetningarvillum,
heldur geta menn ekki einu
sinni prófarkalesið opinberar
byggingar almennilega. Ráð-
húsbyggjendur héldu reyndar
lengi í vonina um að þetta hefði
verið stílbragð hjá Tómasi
Guðmundssyni, hann hefði af
ásettu ráði skrifað „eins og
gljóbjört minning um tungl-
skinið frá í vetur“. Baldur
Jónsson hjá Islenskri málnefnd
fékk að láta ljós sitt skína og
var ekki í vafa um að Tómas
hefði skrifað „glóbjört".
HÖFNUN VIKUNNAR
varð í umræðum um Evr-
ópubandalagsaðild á Alþingi.
Það'orð hefur löngum farið af
Hjörleifi Guttormssyni að
hann sé í hjarta sínu kvenna-
listakona. hann sé sjötta þing-
kona kvennalistans. Hjörleifur
hefur ekki haft fyrir því að and-
mæla þessu. í þinginu þama
um daginn var Hjörleifur svo-
lítið að agnúast út í Ingibjörgu
Sólrúnu Gísladóttur fyrir tví-
skinnung í EB-málum. Hún
vildi ekki aðild, en samt um-
ræður um málið. Það
fannst Hjörleifi ekki
gott. Ingibjörg Sólrún
svaraði fullum hálsi
og sagði að hún þyrfti
ekki vottorð frá
Hjörleifi til að nota
sínar eigin aðferðir til
að berjast gegn EB.
Og svo bætti hún við
orðum sem sjálfsagt
hafa sviðið: Hjörleif-
ur er ekki í sama
flokki og ég.
RÍKISSTJÓRN VIKUNNAR
verður samkvæmt skoðana-
könnun DV (sem sumir segja
að sé í aðra röndina ekkert ann-
að en kosningaspá). Könnunin
segir okkur að ef kosið yrði á
morgun fengju Framsóknar-
flokkur, Alþýðubandalag og
Kvennalisti kappnógt fylgi til
að mynda stjórn. Flokkamir
hefðu samanlagt þrjátíu og sjö
þingmenn. Stjórnin gæti til
dæmis litið svona út: Stein-
grímur Hermannsson forsæt-
isráðherra eina ferðina enn,
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir
utanríkisráðherra, Ólafur
Ragnar Grímsson fjármála-
ráðherra, Halldór Asgrímsson
sjávarútvegsráðherra, Svav-
ar Gestsson menntamálaráð-
herra, Anna Ólafsdóttir
Björnsson heilbrigðis- og
tryggingaráðherra, Steingrím-
ur J. Sigfússon iðnaðarráð-
herra, Páll Pétursson sam-
göngu- og landbúnaðarráð-
herra, Kristín Einarsdóttir
umhverfisráðherra, Margrét
Frímannsdóttir félagsmála-
ráðherra og Guðmundur
Bjarnason viðskiptaráðherra
— Jón Helgason forseti Al-
þingis á nýjan leik, Kristín
Astgeirsdóttir formaður fjár-
veitinganefndar og Hjörleifur
Guttormsson formaður utan-_
ríkismálanefndar.
y Ég held
að reynslu-
rökin sýni
það að ríkis-
viðskipta-
bankarnir
hafa ekki
sýnt betri út-
komu eða
staðið sig bet-
ur en aðrir
bankar,
nema síður
sé.
HVERS VEGNA
Er hagur að því að breyta ríkis-
bönkunum í hlutafélög?
GUÐMUNDUR MAGNÚSSON PRÓFESSOR SVARAR
„Ef ríkisbönkunum verður
breytt í hlutafélög er líklegt að
það verði í byijun á þann máta
að ríkið sitji uppi með öll hluta-
bréfin, en um verður að ræða
svonefnda ábyrgðarvæðingu.
Síðan verða hlutabréf sett á al-
mennan markað eftir því sem
hann þolir. Þegar af því verður er
nauðsynlegt að einhver leið
verði fundin úl að fyrirbyggja of
mikla samþjöppun valds. Benda
má þó á að samþjöppun valdsins
getur vart verið meiri en þegar
nokkrir stjómmálaflokkar ráða
ferðinni.
Kostimir em í fyrsta lagi
fólgnir í því að það myndi ekki
lengur vera sjálfkrafa ríkis-
ábyrgð á öllu sem bankamir
gera. í öðm lagi yrði auldð að-
hald í stjómun og rekstri. I þriðja
lagi sætu þá allir bankamir við
sama borð sem yrði til þess að
auðvelda bönkum að ná í hluta-
fé, sem er ekki hlaupið að í dag
nema með beinum framlögum
ífáríkinu.
Gallamir gætu verið fólgnir í
hærri lántökukostnaði, ef ríkis-
ábyrgðin hefur á annað borð ver-
ið einhvers virði hingað til. Það
væri þá ekki óeðlilegt að við er-
lendar lántökur þyrfti banki að
taka lán með hærri vöxtum en
annars hefði verið. Sumir
myndu einnig telja það ókost að
stjómmálamenn gætu ekki leng-
ur haft áhrif á markaðsverð-
myndun á vöxtum, en ég tel það
hins vegar kost. Ég sé aðallega
kosti við þetta en ef vilji er fyrir
að stunda fyrirgreiðslupólitík
verða stjómmálamenn að gera
það beint en ekki fela það í skjóli
bankanna, sem oft hefur verið
stýrt beint eða óbeint af slíkum
aðilum.
Ég held að reynslurökin sýni
það að ríkisviðskiptabankar hafa
ekki sýnt betri útkomu eða stað-
ið sig betur en aðrir, nema síður
sé. Þetta verða fyrirtæki sem
eiga í samkeppni á almennum
markaði og árangur þeirra mun
mælast af velgengni þeirra á
þeim vettvangi."
e;NBróRNl ER G&iMK .Vflwrrwöríwiu ,
AflT i TLfttC/iyiíí^SeM Efi-.fí&Sr A AiastuRlí/d’AvJ
krrwJrr.. -J
0G- ÚR ViLLT í W-aTiCrtAi,’aJiA
STJeRHftR elNPJÓ RA/
HÍAÍVAM G-EPMALLfK
HEí'PMa hcim; í j !
OG y/ÍL £G fiB
Háf>A ' HVEfiT* eiVASTA
H°fí ve&>í Saw>blás;m
MEÞ LTbtHAtA (ÁR SNORRA
EÞpiAlf.
oa engqjz
PRéntvííJup
GEífAKRisrí GENGWR
SoKU/A U'fseígPaT
Ciwsé-nvA ADMR.ee
i'sland
»*Ua Af> LEGG-JA UblDÍR S/V
ViUUT^WftR LANPStAAMA/A 9N EífV'BJÖRM
<VWUU- Vífue. AArtfX/R
l ^ * Éo þol; Ekh'
þplTA ÖFWI/ VOK
GAMLÍ sípuR G-ETUZ
LÍFA& { Sj\y-r