Pressan - 09.04.1992, Blaðsíða 14

14
FIMMTUDAGUR PRESSAN 9. APRÍL 1992
Stéttarfélögin og heildarsamtök þeirra
Þótt samanlögð velta stéttarfé-
laga og ýmissa sjóða þeirra —
að lífeyrissjóðum frátöldum —
sé á bilinu 2.000 til 2.500 millj-
ónir króna og að eignir sömu að-
ila séu að líkindum komnar hátt
upp í 8 til 10 milljarða, er engin
leið að komast að nákvæmu um-
fangi þeirra. Félögin eru ekki
skatt- eða framtalsskyld og ekki
eftirlitsskyld; þurfa ekki að gera
opinberlega skil á tekjum sínum,
gjöldum, eignum og skuldum.
Til að komast að óyggjandi nið-
urstöðu um umfangið þarf að
leita til hvers einasta félags íyrir
sig — og þar er dyrum oftar en
ekki lokað á „utanaðkomandi"
aðila.
AFNÁM SKYLDUAÐILD-
AR GÆTISKERT TEKJ-
URNAR ÁÞREIF ANLEGA
Stéttarfélög landsins hafa
hlaðið um sig öflugum tekju-
póstum og eignum á umliðnum
ámm, ekki síst í skjóli skylduað-
ildar launafólks. Sérfræðinga-
nefnd Eyrópuráðsins telur að
skylduaðildin brjóti í bága við
félagsmálasáttmála Evrópu og er
talið lfldegt ísland verði að laga
sig að þessari túlkun. Þá má jafn-
vel búast við því að drjúgur hóp-
ur launafólks kjósi að vera utan
félaga. Annars vegar af því að
fólkið vill ekki vera þar og hins
vegar vegna þrýstings frá vinnu-
veitendum sem kynnu að gera
það að skilyrði fýrir ráðningu að
viðkomandi sé ekki í stéttarfé-
lagi.
ASI hefur bent á, að þegar
horft sé á séríslenskar aðstæður
verði ekki unnt að halda uppi
virku starfi í verkalýðsfélögum
án hvata til almennrar þátttöku
og að félögin séu ráðandi á
hverjum stað um kaup og kjör
félagsmanna. Að starfsmenn
verði í miklum mæli utan stéttar-
félaga myndi veikja félögin og
hteyfinguna í heild.
Ef stór hluti launafólks færi úr
stéttarfélögunum yrðu félögin
fyrir áþreifanlegu tekjutapi. Ef
Guðmundur Hallvarðsson,
formaður Sjómannafélags
Reykjavíkur. „Ertu félagi?"
var blaðamaður PRESS-
UNNAR spurður á skrifstofu
SR. Úr því svo var ekki feng-
ust ársreikningar ekki. Ekki
einu sinni gamlir reikningar.
aðildin minnkaði um t.d. 15 pró-
sent yrðu félögin fyrir 300 til
400 milljóna króna tekjutapi.
HAGSMUNASAMTÖK:
1.900 STARFSMENN OG
1.100 MILLJÓNIR í LAUN
Engum vafa er undirorpið að
„hagsmunagæsla" er orðin mikil
atvinnugrein hér á landi, en þá er
átt við hagsmuna- og starfs-
greinasamtök bæði vinnuveit-
enda og launafólks. Árið 1990
höfðu samtök í þessum flokki á
sfnum snærum um 1.900 laun-
þcga. Mjög hátt hlutfall þessara
starfsmanna reyndist í hluta-
störfum, því ársverkin töldust
aðeins 714. Til samanburðar má
nefna að ársverk reyndust 450
árið 1980 og var aukningin því
nær 60 prósent á 10 árum.
Greidd laun í þessari atvinnu-
grein reyndust á núverandi verð-
lagi 1.100 milljónir. Til að gefa
einhverja hugmynd um umfang
hagsmunasamtaka má nefna til
samanburðar að ársverkin hjá
Eimskipafélaginu 1990 voru
732 og heildarlaunagreiðslur þar
um 1.200 milljónir — og Eim-
skip var þrettánda stærsta fyrir-
tæki landsins.
Á íslandi eru launþegar ná-
lægt 100 þúsundum talsins, en
vegna fjölda þeirra sem eru 1
hlutastörfum eru ársverkin
nokkru færri. Algengt er að 1
prósent af launum fari í félags-
gjöld og auk þess ákveðinn
hundraðshluti þeirra í sjúkrasjóð
og orfofssjóð eftir atvikum. Þessi
skattur launþegafélaganna er
mjög mismunandi, en getur farið
allt upp í 2,5 prósent af launum,
ýmist föstum eða öllum.
ASÍ: Á AÐ FÁ SKÝRSLUR
FRÁ FÉLÖGUM EN FÆR
ÞÆREKKI
Þegar leitað var eftir því hjá
Magnús L. Sveinsson, formaður umfangsmesta og ríkasta verkalýösfélags landsins. Reikn-
ingar 1991 fengust án erfiðleika; Félagið og sjóðir þess veltu í fyrra 333 milljónum að núvirði
og skiluðu 71 milljónar króna hagnaöi, þrátt fyrir talsverð útgjöld vegna afmælishátíðahalda.
Eignir sömu aðila voru um síöustu áramót upp á 912 milljónir; yfir 85 þúsund á hvern félags-
mann og hafa tvöfaldast að raunviröi á fjórum árum.
Lára V. Júlíusdóttir lögfræðingur og Ásmundur Stefánsson,
formaöur ASÍ. PRESSUNNI var boöiö upp á 5 til 8 ára gamla
ársreikninga til skoðunar. „Viö höfum ekki tekiö ákvörðun
um að birta reikningana á opinberum vettvangi og höfum
skýrar reglur um það.“ ASÍ veltir árlega um 90 milljónum og
á eignir upp á 185 milljónir.
einstökum félögum að fá árs-
reikninga í hendur, nýja eða
eldri, voru svörin ærið misjöfh.
Nokkur félög neituðu alfarið
beiðni PRESSUNNAR um að-
gang að ársreikningum. í lögum
Alþýðusambandsins er t.d.
kveðið á um að fyrir 1. apríl á
hverju ári skuli félög senda til
miðstjómar skýrslu um starf-
semi félagsins, yfirlit yfir tekjur
og gjöld og svo um annan efna-
hag. Sérstök eyðublöð hafa verið
prentuð vegna þessa. Flest félög-
in virða þetta lagaákvæði að
vettugi og skrifstofa ASÍ fylgir
þessu ekki eflir.
En víkjum að stóru heildar-
samtökunum. Hjá Alþýðusam-
bandinu vinna um 20 manns.
Nýjasti reikningurinn sem
PRESSUNNI var boðið upp á er
ársreikningur fyrir 1987 —
fimm ára gamall! Miðað við
framreiknaða ársreikninga sam-
bandsins, Listasafhsins og MFA
fyrir 1989 námu tekjumar 133
milljónum króna það árið og
gjöldin 126 milljónum. ASI
sjálft var með tekjur upp á 86
milljónir. Af 80 milljóna króna
rekstrargjöldum ASI mnnu lið-
lega 24 milljónir eða 30 prósent
til að greiða laun og launatengd
gjöld. Listasafhið var rekið með
1,5 milljóna króna hagnaði og
MFA var rekið með 1 milljónar
króna hagnaði. Hins er að gæta
að af 36 milljóna króna tekjum
MFA bámst tæplega 20 milljón-
ir frá ríkinu, annars var MFA
rekið með 19 milljóna króna
halla. ASÍ, Listasafhið og MFA
eiga til samans eignir upp á um
185 milljónir króna. Þar af teljast
fasteignir um 41 milljón og
hlutabréf um 35 milljónir.