Pressan - 02.07.1992, Blaðsíða 22

22
FIMMTUDAGUR PRESSAN 2. JÚLÍ 1992
E R L E N T
„Kæru vinir, ég
verö stuttorö-
ur...“
Síðustu orð Mohammeds Boudiaf,
forseta Alsírs, en skömmu síðar réð
tilræðismaður hann af dögum.
Örvhentir sigra
Það er sama hver sigrar i forseta-
kosningunum í Bandaríkjunum í
haust; sigurvegarinn verður örvhent-
ur. George Bush, Ross Perot og Bill
Clinton eru allir örvhentir, sem er
merkilegt þegar til þess er litið að-
eins um 10% mannkyns eru örv-
hent. Sumir segja þetta hið besta
mál, því „Hnappurinn" (sem öllu eyð-
ir) er einmitt hafður forsetanum á
hægri hönd við skrifborð hans.
grori! gr°"t:ar ,grolul
****”•■■■■
Skrifar enginn
um Volgu?
17 ára Moskvubúi, Vítalfj Klímakhín
að nafni, hætti námi á síðastliðnum
vetri til að gerast rithöfundur. Hann
fór í sumarbústað foreldra sinna og
sat við skriftir í þrjá mánuði sam-
fleytt. Nú er meistarastykkiö tilbúið,
400.000 orða skáldsaga. Eini gallinn
er sá að í bókinni kemur aðeins fyrir
eitt orð: Ford. „Verk mitt getur kallað
fram allar mannlegar tilfinningar,"
segir Vitalfj, en útgefendur virðast
ekki vera sammála, og reyndar er
útgefandi heimsmetabókar Guin-
ness hinn eini, sem sýnt hefur bók-
inni áhuga. Vitalíj segir erfitt að út-
skýra hvaöa hvatir liggi að baki
skriftunum, en kveðst vera mikill að-
dáandi Ford- bíla.
Lífiö ein hryll-
ingssaga
Hryllingsbókahöfundurinn Stephen
King á ekki sjö dagana sæla. Um
daginn birtist maður í heimabæ
Kings í Maine og upplýsti að það
heföi verið King en ekki Mark Chap-
man, sem myrti John Lennon. Mað-
ur þessi var vart farinn f geðrann-
sókn þegar grunsamlegur pakki birt-
ist á tröppunum hjá King á sunnu-
degi. Pósturinn ber ekki út á sunnu-
dögum og að þessu sinni rýmdi lög-
reglan hverfið og sprengdi pakkann í
tætlur. Því miður sá meira á húsi
Kings en pakkanum, en í honum
reyndist vera bókin „lt“ eftir King
sjálfan ásamt beiðni um áritun frá
einum aðdáenda hans.
Framfarir og verðlækk-
anir í tölvuheiminum
Verð á einkatölvum hefur far-
ið hríðlækkandi á undanfömum
árum, en neytendur hafa kannski
ekki orðið þess svo mjög varir
vegna þess að verðlækkunin hef-
ur fyrst og fremst falist í að sífellt
koma á markaðinn fullkomnari
og hraðvirkari vélar, sem kosta
svipað og síðri og hægvirkari
forverar þeirra. Nú bendir hins
vegar ýmislegt til þess að alvöru-
verðlækkanir séu á leiðinni.
Tveir af helstu tölvurisum
heims, IBM og Compaq, hafa nú
sett á markað nýjar PC-tölvur,
sem kosta um 25-50% minna en
ófullkomnari forverar þeirra. Af
ótta við að glata ella virðingu á
markaðnum vilja Compaq-menn
reyndar ekki játa að nýju vélam-
ar séu „ódýrari" aðeins að verðið
væri „viðráðanlegra“. Svipaða
sögu er að segja af IBM, sem sel-
ur nýju vélamar undir dulnefn-
inu Ambra. Apple hefur hins
vegar farið aðra leið með Mac-
intosh og lagt áherslu á að vera
með mikla breidd í getu véla, en
jafnframt lækkað verð vemlega
(verð öflugustu vélanna mest) og
ávallt gætt þess að allar Macint-
osh-tölvur, frá hinum hæstu til
lægstu, séu fyllilega samhæfðar.
Þetta er að vissu leyti merki
þess að menn hræðist að tölvu-
markaðurinn sé að mettast og að
vinna þurfi ný lönd. Það skiptir
þó ekki minna máli að fram-
leiðslukostnaður fer sílækkandi
og samkeppnin harðnar að sama
skapi.
Að vissu marki má segja að
tölvubyltingin hafi étið bömin
sín. A undanfömum ámm hafa
tölvur verið seldar í tugmilljóna-
tali og hugbúnaðarpakkar svo
hundmðum milljóna skiptir.
Neytendur em ekki tilbúnir til
þess að skipta um forrit vegna
þess eins að nýrri tækni er til
reiðu og enn síður er það fust til
þess að láta gömul göfn sigla
sinn sjó. Fyrir vikið hafa tölvu-
smiðir ávallt þurft að fóma nýj-
ungum fyrir samhæfni aftur í
tímann. Að sumu leyti hefur
þetta gengið út í öfgar og orðið
sambærilegt við það að í öllum
bílum væri að finna ok, fótstig,
gufuvél og bensínvél.
Stórstígar framfarir í smfði á
tölvuflögum munu að líkindum
breyta þessu til hins betra.
Kostnaðurinn við ffamleiðsluna
hefur stórlækkað og framleið-
endur era í auknum mæli að
snúa sér að smíði á sérhæfðum
tölvuflögtnn, sem létta undir
með örgjörvanum (en svo nefn-
ist gangverkið í hverri einka-
tölvu) og gera honum jafnframt
kleift að sinna forritum á öllum
aldri.
Sjálfir örgjörvamir em líka að
verða betri og betri og ódýrari í
framleiðslu. Framfarir í röntgen-
geislatækni gera kleift að
smækka örgjörva enn frekar en
orðið er og ný efni tryggja frek-
ari hraða. Intel hefur hannað og
framleitt þorra örgjörva í PC-
vélar: 286, 386 og 486, en hinn
síðastnefndi er flaggskipið. Að
undanfömu hafa þeir keppst við
hönnum 586-örgjörvans, en
vegna óvæntra erfiðleika og nýj-
unga hefur komið til tals að
sleppa honum úr röðinni og
beina kröftum sínum að hönnum
686, en sú vinna er þegar komin
á góðan rekspöl.
En hvers er þá að vænta?
Sennilegast er að innan tíðar
annist tölvunotendur samsetn-
ingu véla sinna að miklu leyti
sjálfir. Menn geta þá keypt kassa
með móðurborði í og fundið sér
örgjörva við hæfi í það. Vilji
menn síðar fullkomnari örgjörva
geta þeir tekið þann gamla úr
sæti sínu og skipt um, kassinn
yrði áfram hinn sami. Og þeir
myndu vitaskuld velja sér skjá,
lyklaborð, harða diska og hvað
það allt heitir í samræmi við sér-
þarfir sínar, rétt eins og menn
leyfa sér í dag að kaupa flíkur
sína í hveiju lagi.
I ffamtíðinni verður fjarskipt-
um væntanlega gert hærra undir
höfði en til þessa; skilin milli
sjónvarps og tölvu verða óljós-
ari, nettengingar verða inn-
byggðar í flestar vélar og teng-
ingar við símkerfið verða auð-
veldari bæði til gagnaflutninga
og faxsendinga. Síðast en ekki
síst mun samsetning í heimahús-
um (eða á skrifstofunni) verða til
þess að tölvur verða sérhæfðari
og jafhffamt öflugri á þvt sviði
sem notandinn hefur valið sér.
Atvinnulausir njósn-
arar flæða yfir Evrópu
Á hvíta tjaldinu heita einka-
spæjaramir nöfnum eins og Sam
Spade og Philip Marlowe. Og
þeir leysa ekkert mál án þess að
slaka niður eins og tveimur
flöskum af Jim Beam og slaka á
með að minnsta kosti jafnmörg-
um ljóskum. I raunvemleikanum
heita þeir Claus G.F. Jensen,
Jacques Staffert, þeir em flestir
harðgiftir og hika við að fá sér
bjór um helgar.
I fyrri viku var haldið þing
evrópskra einkaspæjara í Bem í
Sviss. Þar vom kynntar nýjustu
græjur: myndbandstökuvélar
fýrir næturtökur, hlemnartól ým-
is, tæki sem þefa uppi hlemnar-
tæki, stefnuvirkir hljóðnemar og
annaðafþvítagi.
Athygli þinggesta beindist
hins vegar ffemur að fyrirlestr-
um um lagagloppur, hversu
langt einkaspæjarar megi ganga í
eftirgrennslan sinni án þess að
fara út fyrir lagaramma Evrópu-
bandalagsins um ffiðhelgi einka-
h'fsins, hvemig beri að bregðast
við sálrænum vanda skjólstæð-
inga og svo framvegis.
Það sem Evrópuspæjurunum
er mest umhugað um er þó fjöldi
fyrrverandi leyniþjónustumanna
KGB í Sovétríkjunum og Stasi í
Austur-Þýskalandi, sem nú
flykkjast vestur á bóginn í leit að
vinnu. „Þetta em mjög færir
menn á sínu sviði, en vegna for-
KGB-menn verða að temja sér nýtt viðmót í nýju starfi.
tíðar sinnar fá þeir ekki vinnu hjá
leyniþjónustum í vestri. Þeir ger-
ast þess vegna einkaspæjarar og
við eigum einfaldlega ekki neitt í
þá,“ segir þýski spæjarinn Wem-
er Sachse. Hann vill hins vegar
að áður en þessir menn fá leyfi úl
þess að starfa sem einkaspæjarar
verði gengið úr skugga um að
þeir hafi ekki brotið mannrétt-
indi á fólki eða drýgt glæpi í
nafhi öryggis ríkisins.
Frakka langar að segja nei
EFTIR HUGHES BEAUDOUIN
V
Það verður að segjast eins og
er. Neiyrði Dana við Maast-
richt-samningnum hefur ekki
kollvatpað Evrópubandalaginu.
En hvað ef Frakkar freistuðust
til að segja nei við Maastricht?
— ekki sökum þess að þeir séu
ekki nógu Evrópusinnaðir, sú er
alls ekki raunin, heldur vegna
þess að þá blóðlangar til að
segja „nei“ við Francois Mitt-
errand forseta, í eitt skipti fýrir
öll. Slíkar em óvinsældir forset-
ans ffanska að þetta er ekki ffá-
leitur möguleiki. Og slík er
óánægjan með stjóm sósíalista
að jafnvel ýmsir forystumenn
flokksins vonast eftir breytingu.
Það hefur ekki breytt neinu þótt
stjómarandstaða fijálslyndra og
íhaldsmanna sé margklofin,
mál flutningur hennar sé óljós og
hún sé ófær um að koma sér
saman um markmið: andstaðan
hefur meirihluta í öllum skoð-
anakönnunum. Þótt Jacques
Chirac, borgarstjóri í París og
fyrrum forsætisráðherra, hafi
ekki haft erindi sem erfiði í
tvennum forsetakosningum,
bendir flest til þess að hann
verði næsti forseti.
Það er ömgglega orðið of
„Frakkar eru meira en lítið
„danskir“ í lund. Það þarfekki
annað en að leggja hart að þeim
að segja já til að þeirsegi nei. “
seint að snúa við blaðinu: Svo
mjög tengjast Sósíalistaflokkur-
inn og leiðtogar hans sífelldum
spillingarmálum, fjármála-
hneykslum, réttarmisferli og
uppistandinu sem varð þegar
komst upp að eyðnismitað blóð
hafði verið notað á spítölum allt
til ársins 1989. Og þeir virðast
ráðþrota andspænis vandamál-
um á borð við atvinnuleysi,
glæpi og úthverfi í upplausn.
Evrópu stafar ógn af því
hversu Maastricht-samningur-
inn er samslunginn nafni
franskra sósíalista. Ásamt
Þýskalandi er Frakkland bak-
hjarl Evrópusammnans. Samn-
ingurinn hefði verið óhugsandi
nema vegna þess að Frakkland
og bandalagsríki þess handan
Rínarfljóts tóku saman höndum.
Þýska utanríkisþjónustan fylgist
grannt með stjómmálaþróun-
inni í Frakklandi; í Bonn þykjast
menn vita að það myndi valda
jarðskjálfta í Evrópu ef Frakkar
segðu nei. Sjálfum gmndvelli
bandalagsins yrði stefnt í hættu.
Franski forsetinn hefur vissu-
lega ekki valið auðveldustu
leiðina; þjóðaratkvæðagreiðslu
um Maastricht-samninginn,
þegar hann hefði hæglega getað
farið miklu auðveldari leið í
gegnum þingið. Enn em fýlgis-
menn samningsins í meirihluta í
Frakklandi og þeir hafa fengið
byr undir báða vængi með já-
yrði Ira og samþykki 89 pró-
senta þingmanna við breyting-
um á frönsku stjómarskránni,
sem er fýrsta skrefið til að samn-
ingurinn geti öðlast gildi. Þeir
eygja líka von í því hversu sund-
urleitir andstæðingar samnings-
ins em; þar em í fararbroddi
kommúnistar, hægriöfgamenn
undir stjóm Jean Marie Le Pen,
umhverfissinnaflokkur og
nokkur brot úr stóra íhalds-
flokknum.
Á móti vegur að þjóðarat-
kvæðagreiðslan verður ekki
haldin fýrr en í lok sumarleyfis-
tímans, þegar Frakkar em ekki í
neitt sérstaklega góðu skapi.
Andstæðingar Maastricht hafa
komist upp á lag með að nota öll
meðul til að sanna að þama sé í
uppsiglingu stórfellt afsal full-
veldis og skirrast sumir ekki við
að beita argasta lýðskmmi. Her-
ferð andspymuhreyfingarinnar
er þegar komin á fullt skrið.
Margir rifja upp að franskt
hetjumenni, sá sami d’Artagnan
hertogi og Alexandre Dumas
gerði frægan í Skyttunum þrem-
ur, féll í umsátri hers Loðvíks
XIV um Maastricht 1673, hróp-
andi fullum hálsi: „Maastricht,
restons franfais." (Maastricht,
vemm franskir!) Svona getur
sagan verið gagnleg.
En fýrst og fremst em Frakk-
ar meira en lítið „danskir" í
lund. Það þarf ekki annað en að
leggja hart að þeim að segja, já“
til að þeir segi „nei“. Ef stjóm
Mitterrands á ekki að sæta mik-
illi niðurlægingu þarf hún að
fara með ýtmstu vaifæmi að svo
öfugsnúinni og sérlundaðri
þjóð. Kannski mætti reyna að
gefa franska forsetanum góð
ráð? Að tengja úrslit þjóðarat-
kvæðagreiðslunnar við sína eig-
in framtíð, líkt og de Gaulle
gerði með miklum hádgnarbrag
1969. Þá hét hann afsögn sinni
ef hann fengi neiyrði í þjóðarat-
kvæðagreiðslu. Svarið var nei
og hershöfðinginn sagði af sér
samdægurs. En í þetta skiptí ætti
Mitterrand að segja: ,£f svarið
er já, þá segi ég af mér.“ Sam-
stundis færi allt á betri veg í ríki
Frakka. Maastricht- samningur-
inn yrði samþykktur með mikl-
um meirihluta atkvæða, Mitterr-
and stígi með viðhöfn inn í for-
dyri mannkynssögunnar og
kallað yrði tíl nýrra forseta- og
þingkosninga. Meirihluta
Frakka tíl mikils léttís, ef marka
má nýlegar skoðanakannanir.
Hughes Beaudouin er fyrrum
blaðafulltrúi franska sendiráðsins í
Reykjavík og ritar fyrir franska dag-
blaðið Libération.
Elli kerl-
ingu í
Japan
Menn hafa löngum gert gys
að aldri kínverskra ráðamanna
og tíl þess var tekið í síðustu
viku að yngsti maðurinn í
valdaklíkunni í Peking hefði
hrokkið upp af, aðeins 83 ára
að aldri. En handan Japans-
hafs, í Tókíó, eiga menn við
sama vanda að glíma.
Orðrómur er sífellt í gangi
um að hinn eða þessi stjóm-
málaleiðtogi sé veikur, hugs-
anlega dauðvona. Stjómmála-
skýrendur hafa ekki svo mikið
íýrir því að lesa á milli h'nanna
í ræðum og ritgerðum pólitík-
usanna, heldur fylgjast þeir
grannt með þvf hversu oft þeir
koma ffam opinberlega, þaul-
skoða myndbönd ásamt lækn-
um tíl þess að grennslast íýrir
um heilsufar þeirra og gera út
njósnara tíl þess að hlýða á tal
lækna helstu sjúkrahúsa á nær-
liggjandi bömm.
Flestir helstu ráðamenn í
Japan em þegar orðnir aldur-
hnignir og margir þeirra hafa
fengið slag eða orðið fýrir öðr-
um áföllum. Það, sem kannski
gerir illt verra, er sá siður í Jap-
an að hlífa sjúklingum við
slæmum fréttum af ótta við að
þeir gefi upp alla von.
Gamlingjamir sitja því ffam í
dauðann, fyrir vikið komast
yngri menn seint að og þegar
þeir loksins forframast háir
reynsluleysi þeim vemlega.
Þrátt fyrir að Japan sé lýð-
ræðisríki gleymast gamlir siðir
seint og engum stjómmála-
manni þar í landi myndi detta
tíl hugar að gagnrýna kollega
sína fyrir að vera famir að
gamlast. Og engum myndi
detta í hug að bjóða sig ffam
gegn sitjandi manni án þess að
hafa ömggan stuðning flokks-
forystunnar og hún er ekki lík-
leg til þess að láta strákling
velta aldinni kempu úr sæti.
Eins og David E. Sanger,
fféttaritari The New York Tim-
es, orðar það: „Stærsta von
japanskra stjómmála er mað-
urinn með ljáinn.“