Pressan - 02.07.1992, Qupperneq 30

30
F7MMTUDAGUR MBESSAM 2.JÚLÍ 1992

HSS,

ÞYSKALAND
Pylsur eru alfað og omegað í
þýska eldhúsinu. En pylsumar
sem íslendingar láta ofan í sig
eru útgáfan sem Danir öpuðu
upp eftir Þjóðverjum og við eftir
Dönum. Þess verður heldur ekki
vart að hér sé hægt að fá knödel,
bratwwst eða leberkase, né ann-
að góðgæti og feitmeti þýskrar
ættar. Þó ber Kringlukráin
fram Frankfurter-pylsur með
kartöflusalati og í sumum búð-
um er hægt að kaupa súrkál í
pokum, vakúmpakkað eða fryst
sauerkraut. Grófa súrdeigs-
brauðið sem fæst í flestum bak-
aríum er þýskt.
Bjórstofur, bierstuben, þýskr-
ar gerðar eru heldur ekki marg-
ar: Ölkjallarinn í Pósthússtræti
og Naustkjallarinn, tréborðin
þar og bjálkar úr brenndum viði
minna um margt á Þýskaland, en
áreiðanlega er langt í að höfuð-
borg íslands eignist sitt
Hofbráuhaus. Veitingahúsi sem
kallaði sig Berlín svipaði á eng-
an hátt til Þýskalands, utan nafh-
ið.
Verðið á bjómum er náttúr-
lega í hæsta máta óþýskt. Og
þýskur barþjónn sem reyndi að
dæla bjór í krús eins og er gert á
íslenskum knæpum myndi um-
svifalaust skipa sér í flokk at-
vinnulausra. En bjórinn er oft-
sinnis þýskur; Becks, Holstein
og Bittburger koma úr bmgg-
húsum í Norður - Þýskalandi, en
hins vegar er vöntun á öli úr
brjórdrykkjuhéraðinu mikla,
Bæjaralandi. Löwenbráu er
reyndar bæverskt öl að uppruna,
en íslenski Löwenbráuinn er
bmggaður á Akureyri.
Þegar léttvínsbyltingin dundi
yfir (um það bil 1980) dmkku
Islendingar ómælt af sætum
Rínarvínum, en núorðið er
varla hægt að finna fólk sem læt-
ur Blue Nun, Kenderman eða
Liebfraumilch Anháuser ofan
inu Ísland-DDR. Þegar þýsku
ríkin sameinuðust var þeim nóg
boðið og þeir lögðu niður félag-
ið.
Helga Kress er hálfþýsk,
Derrick er fulltrúi þýskrar
menningar í Sjónvarpinu, en
það er líka þýsk menning í Go-
ethe Institut í Tryggvagötu.
Fötin frá Hugo Boss eru líkt
og einkennisbúningar á stómm
hópi íslenskra karlmanna, þau
eru þýsk, en ljótu nýju húsin á
Skúlagötunni hafa andblæ
þess sem er verst í þýskum
arkítektúr. Hattur Guðlaugs
Tryggva Karlssonar er líka
germanskur. Hann er líklega
það germanskasta á Islandi.
SVIÞJOÐ
I Svíþjóð hafa þeir System-
bolaget, á íslandi höfum við
Ríkið. Þeirhafajámbrautarstöð-
ina í Stokkhólmi, við höfum á
Hlemmtorgi skiptistöð SVR
með sænsku yfirbragði.
Báðir staðimir eru
hæfdeg umgjörð fyrir
próblem. Þeir hafa
endalausar biðraðir ut-
an við skemmtistaði og
diskótek, á Islandi
hefur það löngum
þótt ágæt
skemmtun að
standa í biðröð.
Þeir em frægir
fyrir smurt brauð,
smörgáser, svo-
, leiðis smurt brauð er hægt að
fá í kaffiteríunni í Norræna
húsinu. í Svíþjóð hafa þeir
einhvem dýrasta bjór í heimi
(meira að segja dýrari en í
Noregi). Líklega er hann enn-
þá dýrari á fslandi. Þeir eru
ekki margir sem hugkvæmist
að drekka sænskan bjór utan
Svíþjóðar, en á sumum
krám í Reykjavík
skynsamleg, hagkvæm, ör-
ugg, traust, eins og Svíum er
svo lagið að gera hlutina.
Eins eru Volvobifreiðir
óvíða vinsælli en á íslandi.
Það er sagt að sé eitthvað
hæft í þeirri tilgátu að bílar
séu framlenging á getnaðar-
lim karlmannsins, þá sé Vol-
vo eins og smokkur.
Númeraðir biðraðarmið-
ar í bönkum og verslunum
eru sænsk uppfinning og
virka vel í því landi. Reynt
hefur verið að inn-
leiða slíkt fyrir-
komulag á ís-
landi, en þótti
óþægilegt.
En frá Svfþjóð
koma líka siðir sem
hafa náð eða eru að
ná útbreiðslu hér
fásinninu, svona
úr því við höfum
ekkert betra: A tæpum tíu ár-
um urðu íslendingar reyndar
leiðari á því að drekka jóla-
glögg en Svíar hafa orðið á
hundrað ámm, en Lúsíuhátíð-
ir erum við farin að halda, þótt
okkur óri reyndar ekki fyrir
því hvað sá siður á að for-
merkja. Þeir íslendingar sem
eru undir mestum sænskum
áhrifum dansa í kringum
í sig, nema kannski
helst á útimótum.
fslendingar voru líka eina
Vestur-Evrópuþjóðin sem ók
með glöðu geði um á Trabant,
það þótti meira að segja bera
vott um ákveðna afstöðu að
keyra svoleiðis grip, rétt eins og
ákveðin tegund af ökuföntum
tekur afstöðu með því að vilja
ekki neitt nema BMW.
Þeir sem em að farast úr ást á
Þýskalandi geta gengið í Ger-
maníu, sem er vináttufélag ís-
lands og Þýskalands. Þar geta
þeir þó ekki búist við að hitta þá
sem einu sinni vom sérstakir
vinir Austur-Þýskalands í félag-
Enskur morgunverður, egg og beikon, er
snæddur út um allan heim
maístangir á Jónsmessu.
Sænska mafían með bók-
menntafræðingana Njörð P.
Njarðvík og Heimi Pálsson í
fylkingarbrjósti hefur verið
nafntoguð á íslandi, og al-
ræmd hjá sumum. Samt er eins
og hún hafi á einhvern hátt
skroppið saman síðustu árin,
ólíkt Hrafni Gunnlaugssyni
sem sumir segja að sé sænskur
kvikmyndaleikstjóri.
BRETLAND
Það segir sína sögu að líklega
er ekki til einn einasti „breskur"
veitingastaður utan Bretlands.
Ekki sökum þess að Bretar eigi
ekki sína matargerðarlist, heldur
vegna þess að enginn virðist
hafa lyst á að borða York-
shirepudding og kidney pie
nema þeir. Og þó. Enskur morg-
unverður, egg og beikon, er
snæddur út um allan heim og
hann bragðast ágætlega í morg-
unsárið í kaffiteríunni á Hótel
Loftleiðum. Fisk og franskar
hafa Bretar líka lengi étið sér til
óbóta, svoleiðis mat er hægt að
fá í samnefhdri sjoppu í Austur-
stræti og varla yfir neinu að
kvarta þar nema því að kræsing-
amar skuli ekki vera ffamreiddar
rennur sænskt
Prippsöl úr krana.
Lækjarbrekka er
sænskur veitingastaður í
Reykjavík. Klæddur Ijósri furu
að innan og í timburhúsi sem
myndi sóma sér prýðilega í
Gamla Stan í Stokkhólmi, en
framreiðslustúlkumar í síðum
blúndukjólum sem gera gott
betur en hylja nekt þeirra.
Maturinn er þó ekkert sérstak-
lega sænskur, heldur bragur-
inn.
Með Ikea hafa Svíar lagt
undir sig íslensk heimili. Það
er varla til það hús á íslandi að
ekki sé í því að minnsta kosti
ein (sænsk) Ikea-mubla —
í gömlu Morgunblaði.
Til heimabrúks hafa Bretar
komið sér upp almúgalegri út-
gáfu af MacDonald’s. Staðir
eins og Whimpy’s hafa ekki
reynst heppilegir til útflutnings,
en eiga sér þó hliðstæðu í
Winny’s, hamborgarastað við
Hlemmtorg.
Meináfengar enskar jólakök-
ur og búðinga löðrandi í alkó-
hóli er hægt að fá
í versluninni Pip-
ar og Salt efst á
Klapparstígnum
og sömuleiðis
ósvikið enskt marmelaði. Te í
Te og kaffi í bakhúsi við Lauga-
veginn (aðgætið að Bretar
blanda því til helminga við
mjólk) og stundum rata flöskur
af dýrindis portvíni í Ríkið, eins
og af hendingu. Ýmsan breskan
smávaming má fá í Whittard of
London í Borgarkringlunni.
Benson & Hedges-sígarettur
fást í flestum sjoppum,
en Dunhill óvíða.
Það þykir pempíu-
legt að reykja þessar
tegundir, og frekar til-
ur til en að gestimir hentu píl-
unum hver í annan. Það var
ekki breskur húmor.
Kaupfélögin seldu föt frá
Mark’s & Spencer, en varð
hált á því eins og öðm. Vand-
aður enskur sport- og veiði-
fatnaður frá Barbour og Har-
dy’s hefur verið vinsæll og til
dæmis þótt ákaflega klæðileg-
ur á Hans Kristjáni Árna-
syni. Þeir sem vilja ganga í
blazer og með röndótt skóla-
bindi eins og breskir banka-
menn finna áreiðanlega eitt-
hvað við sitt hæfi í herrafata-
verslun á homi Laugavegs og
Vitastígs. Hins vegar vantar
sárlega sérverslun með föt úr
tweed-efnum.
Vinir Bretlands koma sam-
an í Anglíu. Engin vitneskja er
um að Garðar Gíslason
hæstaréttardómari og séra
Geir Waage í Reykholti séu í
þeim hópi. En báðir em í hátt
eins og breskir heiðursmenn.
DANMÖRK
í Hveragerði stendur Tívolí.
Þangað fara Reykvíkingar í
sunnudagsbíltúr. A Vesturbrú í
Kaupmannahöfrí er líka Tívolí.
Á stjómarráðsblettinum stendur
stytta af dönskum kóngi og í
Það var varla hægt að
gruna annað en að Andrés Önd
og félagar, allt það hyski væri
kjarnadanskt, Andabær væri
einhvers staðar á Fjóni.
Hljómskálagarðinum stytta af
dönskum myndhöggvara.
Gamli bærinn á Akureyri ber
þess merki að hafa einu sinni
verið hálfdanskur og Eyrar-
bakki gæti hæglega staðið úti
við sjávarkambinn einhvers
staðar á Norður-Jótlandi. Og eft-
ir að nýlendutímanum lauk vom
varla nein takmörk fyrir því
hvað þessi þjóð lét sig dreyma
um danska skinku, danska
spægipylsu, danskan bjór og
danskan húmor. Hún talaði
dönskuskotið mál en hafði við-
urstyggð á að þurfa að læra
danska tungu.
Heimsmenninguna fengum
við til íslands með viðkomu í
Danmörku. Það var varla hægt
að gmna annað en að Andrés
Önd og félagar, allt það hyski
væri kjamadanskt, Andabær
væri einhvers staðar á Fjóni.
Bömin léku sér að Legokubb-
um, en foreldramir lásu dönsk
tímarit og álitu að þar risi út-
gáfustarfsemi í heiminum einna
hæst. Fyrsta bítlahljómsveitin
sem kom til Islands var dönsk.
íslenskir hippar mændu til Dan-
merkur og þaðan kom líka
kvenfrelsishreyfingin og sú
árátta að fræða böm (og full-
orðna) um kynlíf. Allt millilenti
í Danmörku áður en það kom til
íslands. Ef fslendingar ætluðu að
leggja undir sig heiminn byrjuðu
grannt um að plussáklæðin á
stólunum á Rauða ljóninu á
Seltjamamesi minni dálítið á
slíka staði og reyndar er þetta
talið eitt algengasta nafnið á
pöbbum á Bretlandi — Rauða
ljónið í Grimsby var til dæmis
frægt. Fógetinn átti að verða
breskur pöbb, en strax á bjórlík-
istímanum var orðið ljóst að það
yrði hann ekki — og það breytti
engu þótt þjónamir gengju í
vesti.
Kannski er ekki heldur von að
íslenskar krár séu neitt tiltakan-
lega breskar þegar hér er ekki
einu sinni hægt að fá algengustu
tegund af bresku öli, sem Bretar
núorðið drekka reyndar miklu
síður en Carlsberg og Heineken.
Guinness-maltbjór er hægt að fá
í flösku á sumum knæpum, en
hann er auðvitað írskur.
Pylsurnar
sem íslendingar
láta ofan í sig eru útgáfan
sem Danir öpuðu upp eftir Þjóðverjum og við eftir Dönum
gerðarlegt að bera sig að við
pípureykingar eins og breskur
háskólaborgari. Græjur fyrir
svoleiðis reykingamenn fást í
tóbaksbúðinni Björk í Banka-
stræti.
íslendingar tala um að „fara út
á pöbb“. Orðið sjálft er enskt og
pöbbar í breskum stíl em til út
um allan heim, nema kannski á
íslandi. Þó er kannski ekki ör-
Síðdegislokun íslenskra
veitingahúsa er afleiðing
ákvörðunar sem bresk yfirvöld
tóku í seinni heimsstyrjöld-
inni. Hún stendur enn, bæði
hér og þar.
Ónafngreindur íslendingur
stofnaði krá og ætlaði að laða
að gesti með því að bjóða upp
á pílukast, sem er þjóðaríþrótt
á Bretlandi. Ekki tókst þó bet-
þeir í Danmörku.
Og Kaupmannahöírí var hinn
sjálfsagði viðkomustaður íslend-
ings í útlöndum. Það þurfti varla
að fljúga annað.
Einhvers staðar milli kyn-
slóða verða svo vatnaskil.
Danska sósu- og kjötbollueld-
húsið, við höfum smátt og smátt
verið að moka út leifunum af
því. Það er nú orðin sérstök hlið-