Morgunblaðið - 29.04.2004, Blaðsíða 11

FRÉTTIR
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 29. APRÍL 2004 11
PÁLL Ísólfsson hermdi víst svo vel eftir Jón-
asi frá Hriflu að frægt var og heyrði blaðamað-
ur Morgunblaðsins nokkrar sögur af því þegar
hann heimsótti Hrafnistu í vikunni. Þar var
verið að æfa fyrir Vorhátíð Hrafnistuheim-
ilanna í Reykjavík og Hafnarfirði, sem haldin
verður næstkomandi sunnudag í Fjölbrauta-
skólanum í Garðabæ.
Það var Gils Guðmundsson, fyrrum alþing-
ismaður Alþýðubandalagsins, sem sagði sögur
af Hriflu-Jónasi. „Páll og Jónas voru góðkunn-
ingjar. Einhverju sinni hringir Jónas heim til
Páls, sem ekki var heima, og kom kona hans í
símann. Jónas talaði nú um stund, og eftir að
kona Páls hefur hlustað í mínútu eða lengur,
hlær hún við og segir: Vertu ekki að þessu,
Páll, heldurðu að ég þekki þig ekki?“
Að sögn Gils náði hann aðeins í skottið á
þingmennsku Jónasar, en sjálfur sat hann
lengi á þingi. „Meðan ég var þar tók ég saman
smátt og smátt eitthvað sem mér þótti
skemmtilegt eða sérkennilegt við þá menn
sem ég kynntist. En svo hef ég einnig heyrt
ýmsar sögur af Jónasi og ætla að flytja nokkr-
ar, sem eru heldur í gamansömum tón.“
Auk sagnanna sem Gils segir af Jónasi flyt-
ur heimilisfólk Hrafnistuheimilanna fjöl-
breytta dagskrá, sem ætlað er að bregða upp
mynd af því fjölbreytta mannlífi sem ríkir á
heimilinu. Á efnisskránni er meðal annars kór-
söngur í flutningi starfandi kóra beggja heim-
ilanna, hugleiðing, vísnakveðskapur, kínversk
leikfimi og morgunleikfimi. Eyjólfur R. Eyj-
ólfsson hefur ort sérstaklega Hrafnistubrag,
og lesin verða ljóð, bæði frumort og annars
konar.
Ennfremur mun Arinbjörn Kúld kveða vís-
ur. „Ég er búinn að kveða frá því að ég var
unglingur,“ segir Arinbjörn í samtali við blaða-
mann. Þær eru fjölbreyttar, vísurnar sem Ar-
inbjörn kveður og er ein þeirra, Vorvísa, eftir
hann sjálfan, þó að hann segist ekki ötull við að
yrkja. En Arinbjörn hefur í nógu að snúast á
Vorhátíðinni, enda syngur hann líka með kórn-
um. „Sem betur fer, ég kann nú best við að
hafa eitthvað að gera.“
Um 40 manns taka þátt í dagskránni, en um
550 manns búa á Hrafnistuheimilunum tveim-
ur. Jónína Jörgensdóttir, sem er dagskrár-
stjóri hátíðarinnar ásamt Böðvari Magn-
ússyni, segir menningardagskrána vera lið í
því að vekja athygli á starfi aldraðra. „Margir
heimilismenn stunda allskonar menningar-
starfsemi. Eitt svona heimili er í raun eins og
þorp úti á landi, með allri starfsemi, og ákaf-
lega gaman að starfa með fólkinu sem þarna
býr.“
Ákveðið var að halda dagskrána í Fjöl-
brautaskóla Garðabæjar, þar sem ekki var
nægilega stór aðstaða fyrir hendi á heim-
ilunum fyrir þessa viðamiklu dagskrá. „Við
völdum sal sem hefði gott aðgengi og þægilegt
væri að koma með eldra fólk í. Þessi salur varð
fyrir valinu, enda hentar hann afskaplega vel,“
sagði Jónína að lokum.
Menningardagskráin á sunnudag hefst kl.
14 og er hún öllum opin. Aðgangseyrir 1.000
kr., en 500 kr. fyrir eldri borgara.
Vorhátíð á Hrafnistu
Morgunblaðið/Ásdís
Kórar beggja Hrafnistuheimilanna, í Reykjavík og Hafnarfirði, koma fram á Vorhátíðinni.
Morgunblaðið/Ásdís
Heimilisfólk sýnir tvenns konar leikfimi, morgunleikfimi og kínverska leikfimi.
AÐEINS 10% skilnaðarbarna eiga lögheimili
hjá föður sínum og í 75% tilvika fer forsjá yfir
börnum til mæðra. Af 12.000 meðlagsgreiðend-
um eru 11.600 karlar og um 400 konur. „Er
þetta jafnrétti í reynd?“ spyr Félag ábyrgra
feðra í fréttatilkynningu sem félagið hefur sent
frá sér.
Þar segir einnig að auglýsing félagsins, þar
sem vakin var athygli á „alvarlegu kynjamis-
rétti sem viðgengst í samfélaginu í forsjár- og
umgengnismálum“ hafi vakið mikil viðbrögð.
Sími félagsins hafi verið rauðglóandi og að
greinilegt sé að feðrum þyki mannréttindi sín
og barna sinna fótum troðin.
„Jafnréttisstofa telur mæður eðlilegri
umönnunaraðila en feður. Á sama hátt telur
Jafnréttisstofa feður eðlilegri fyrirvinnu en
mæður. Þess vegna hafa aðeins 10% skilnaðar-
barna lögheimili hjá föður. Forsjárlausu feð-
urnir og þeir sem hafa sameiginlega forsjá eru
engu að síður líka taldir eðlileg fyrirvinna
barna sinna þótt þau hafi ekki lögheimili hjá
þeim. Skattayfirvöld viðurkenna hins vegar
ekki að þeir séu framfærendur barna sinna,“
segir í tilkynningunni. Félagið bendir þessum
fráskildu feðrum á að leita álits kærunefndar
jafnréttismála „á þessum mannréttindabrot-
um löggjafans“.
Konum gert hærra undir höfði
„Dómstólar, sýslumenn og önnur stjórn-
sýslustig virða ekki jafnan rétt kynjanna og
svívirða mannréttindi barnanna þegar kemur
að úrskurðum og dómum í forsjár- og um-
gengnismálum. Yfirvöldin gera konum langt-
um hærra undir höfði í úrskurðum sínum og
dómum,“ segir í tilkynningunni. Vill félagið
árétta að jafnréttislögin fjalli um jafnan rétt og
jafna stöðu karla og kvenna í samfélaginu.
„Meðlag er greitt með 21.000 börnum. Með-
lagsgreiðendur eru 12.000. Af þeim eru 11.600
karlar og um 400 konur. Er þetta jafnrétti í
reynd? Forsjá fer í 75% tilvika til mæðra. Kon-
ur hafa 75% af launum karla. Er þetta jafn-
réttið sem við viljum?“ spyrja ábyrgir feður.
Telja mann-
réttindi feðra
og barna
þeirra fótum
troðin
TALIÐ er að loftslagsbreytingar
á jörðinni á næstu áratugum
muni hafa hvað mest áhrif á
norðurslóðum, en samkvæmt
spám, sem byggðar eru á skýrslu
starfshóps á vegum Norður-
skautsráðsins, er talið að meðal-
hiti jörðinni muni hækka um allt
að 3-5 gráður á Celsíus fram til
ársins 2050. Á nýafstaðinni Vís-
indaviku norðurslóða, sem haldin
var í Reykjavík dagana 21.-28.
apríl, voru meginniðurstöður
skýrslunnar kynntar en um er að
ræða fyrsta verkefni sinnar teg-
undar sem miðar að því að reyna
spá fyrir um loftslagsbreytingar
á norðurslóðum næstu öldina.
Til marks um mikil áhrif lofts-
lagsbreytinga á norðurslóðum,
segir Kristján Kristjánsson for-
stöðumaður vísindasviðs Rannís,
að síðastliðin 50 ár hafi meðalhiti
hækkað tvöfalt meira á norður-
slóðum í samanburði við heiminn
allan.
„Það er ýmislegt sem bendir til
þess að verulegar loftslagsbreyt-
ingar á norðurslóðum séu þegar
hafnar,“ segir Kristján. „Yfir-
borð sjávar hefur hækkað og úr-
breyttum sjávarstraumum og
minnkandi sjávarseltu vegna
áhrifa frá ferskvatni. Einnig mun
allt líf á Íslandi verða fyrir áhrif-
um frá hækkandi hitastigi á
norðurslóðum ef spárnar ræt-
ast.“
Alþjóðaverkefni um pólana
Á Vísindaviku var ennfremur
ákveðið að efna til tveggja ára al-
þjóðlegs verkefnis um Suður- og
Norðurpólinn árið 2007. Mark-
mið verkefnisis sem nefnist Int-
ernational Polar Year, felur í sér
víðtækt átak stjórnmálamanna
og vísindamanna í að takast á við
þau vandamál sem loftslags-
breytingar á jörðinni leiða af sér.
Verkefnið á sér hálfrar aldar for-
dæmi og krefst mikils fjármagns
og viðamikillar rannsóknavinnu.
Á Vísindaviku var lögð á hersla á
að hraða undirbúningi fram til
ársins 2007.
Þess má geta að hátt í 200 inn-
lendir og erlendir vísindamenn
tóku þátt í Vísindaviku norður-
slóða, sem haldin var í tengslum
við formennsku Íslands í Norð-
urskautsráðinu.
koma hefur aukist töluvert. Þá
hefur sjór hlýnað og hafís minnk-
að töluvert. Jöklar hafa hopað
töluvert bæði hérlendis, í Kanada
og víðar. Rennsli í ám sem renna
í Norður-Íshafið hefur þá aukist
töluvert, sérstaklega í Rússlandi
og sífreri minnkað verulega.
Jafnframt hafa vísindamenn séð
töluverðar breytingar í út-
breiðslu dýra og plantna.“
Út frá umræddri skýrslu hafa
verið gerðar spár um áhrif lofts-
lagsbreytinga árið 2050, 2080 og
2100.
„Því er spáð til dæmis að nær
allur ís á Norður-Íshafinu og
Barentshafi verði algjörlega
horfinn árið 2100 og að Græn-
landsjökull minnki um 30-40%,“
segir Kristján. Hann tekur þó
fram að hækkun hitastigs á norð-
urslóðum verði ekki jöfn yfir allt
norðurheimskautssvæðið og lík-
lega mun hitastig í nágrenni Ís-
lands hækka hvað minnst. „Fólk
á Íslandi mun því ekki finna mik-
ið fyrir þeirri gífurlegu hækkun
hitastigs sem spáð er. En það
verða engu að síður breytinga og
þá ekki síst á fiskistofnum með
Mest áhrif loftslagsbreyt-
inga á norðurslóðum
MUN meiri viðbrögð eru við
haustferðum Heimsferða nú en
á sama tíma í fyrra að sögn
Andra Más Ingólfssonar, for-
stjóra ferðaskrifstofunnar, og
segir hann greinilegt að meiri
ferðahugur sé í fólki nú en í
fyrra. „Ég held að við séum
nokkuð góður mælikvarði á
efnahagsástandið og núna hefur
salan í haustferðirnar farið mun
fyrr af stað en síðasta vor hófst
hún ekki að marki fyrr en í lok
maí eða byrjun júní,“ sagði
Andri Már í samtali við Morg-
unblaðið.
Heimsferðir bjóða vikuferð til
Jamaica 2. nóvember og er hún
nánast uppseld.
Flogið verður með B737-800-
þotu á vegum leiguflugfélagsins
Travelservice sem tekur um 180
farþega. Þá segir Andri Már að
um helmingur sæta í ferð til
Kúbu 11. nóvember sé seldur.
Hann segir hugsanlegt að boðið
verði uppá aðra ferð til Jamaica.
Þessar ferðir kosta frá 89 þús-
und krónum með gistingu.
Þá bjóða Heimferðir uppá
haustferðir til Kraká og verður
sú fyrsta farin 5. október. Andri
Már segir þegar mikinn áhuga á
þessari gömlu og merkilegu
borg í Póllandi og býður ferða-
skrifstofan nokkrar ferðir þang-
að í haust.
Góð sala
í haustferð-
ir Heims-
ferða