Morgunblaðið - 25.05.2004, Blaðsíða 24

LISTIR
24 ÞRIÐJUDAGUR 25. MAÍ 2004 MORGUNBLAÐIÐ
Tónskáldin Donal Lunny ogHilmar Örn Hilmarsson,munu leiða stóran hópírskra og íslenskra tónlist-
armanna í Laugardalshöll laug-
ardaginn fyrir hvítasunnu. Um er að
ræða tónlistarferðalag þar sem tón-
listararfur og nýsköpun þessara
skyldu þjóða mun í fyrsta sinn tvinn-
ast saman með tónlistarmönnum.
Þeir eru Írarnir Rósín Elsafty sem
er söngkona, Noel Eccles tónlistar-
stjóri Riverdance, Cathal Hayden
fiðluleikari, Graham Henderson,
hljómborðsleikari söngkonunnar
Sinead O’Connor, Mairtin O’Connor,
harmonikkuleikari og síðast en ekki
síst Cora Venus Lunny, kornungur
fiðluleikari sem spilað hefur með
Nigel Kennedy á tónleikum víða um
heim.
Meðal Íslendinganna sem koma
fram eru Guðmundur Pétursson gít-
arleikari, Pétur Grétarsson slag-
verksleikari, Bryndís Halla Gylfa-
dóttir sellóleikari, Steindór
Andersen kvæðamaður, Kristín
Heiða Kristinsdóttir kvæðakona,
Páll á Húsfelli með steinahörpuna
sína og Eivör Pálsdóttir frá Fær-
eyjum.
Í gær kom svo í ljós að Damon
Albarn, söngvari hljómsveitarinnar
Blur, verður sérstakur gestur dag-
skrárinnar og tekur þátt í tónlist-
arflutningnum með íslensku og
írsku tónlistarmönnunum. Hilmar
Örn Hilmarsson segir að upp hafi
komið sú hugmynd að helga verk-
efnið arfi keltnesku mæðranna, sem
hafi borið tónlist og kveðskap áfram
frá einni kynslóð til annarrar með
vögguvísum, sögum, kvæðum og
söng. Damon Albarn hafi hrifist af
þeirri hugmynd, hluti dagskrárinnar
verði því helgaður vögguvísunum
sem íslenskar og írskar mæður hafi
sungið börnum sínum gegnum ald-
irnar.
Á blaðamannafundi í Grasagarð-
inum í Laugardal í gær var undirrit-
aður samstarfssamningur Lands-
banka Íslands og Listahátíðar um
stuðning bankans við þetta verkefni,
undir dynjandi spilamennsku írsku
gestanna. Björgólfur Guðmundsson,
stjórnarformaður bankans, sagði að
þeim bankamönnum hefði þótt þetta
verkefni nátengt sér, enda svolítið
írskt uppreisnarblóð í Íslendingum.
„Við höfum gaman af þessari músík
og gaman af fjörinu í henni, eins og
þú heyrir hérna. Við viljum hafa líf í
tuskunum, og þannig viljum við hafa
það í bankanum líka; svolítið írskt
blóð. Ég finn talsvert fyrir nálægð-
inni við Írland, og að koma þangað
er bara eins og að koma í Skaga-
fjörðinn. Þetta eru sömu forvitnu ná-
grannarnir og eru í Skagafirðinum.
Vilja vita allt um þig, áður en þeir
svara þér.“
Mikill skyldleiki
Samkenndin leynir sér ekki á
blaðamannafundinum og íslenskir
gestir farnir að iða undir fjörmiklum
leik fíólína, flautu og harmóníkku,
meðan tveir rauðhærðir ljósmynd-
arar smella af myndum í gríð og erg.
Íslendingar hafa alla tíð verið með-
vitaðir og áhugasamir um sinn kelt-
neska uppruna, en forsprakki Ír-
anna hér, Donal Lunny, kveðst
halda að Írar séu almennt ekki nógu
vel áttaðir á skyldleikanum við Ís-
lendinga. „Írar finna örugglega
sterkt til tengsla við Íslendinga, en
ég er þó ekki viss um að þeir geri sér
enn grein fyrir því hve frændsemin
er sterk og mikil. Ég geri mér æ bet-
ur grein fyrir þessu, og ég held að
það muni eiga við um Íra almennt
líka, eftir því sem tengslin eflast.“
Hilmar Örn tekur undir þetta og
nefnir að skáldið Seamus Heaney
hafi talað um það hve ímynd Íra af
víkingum hefði breyst mikið á liðn-
um árum, og að þeir væru æ betur
að gera sér grein fyrir því, að gamla
klisjan um víkinga sem ruplandi og
rænandi óþjóðalýð væri röng; sam-
skipti þjóðanna og áhrif hvorrar á
hina hefðu verið mun vinsamlegri og
frjórri.
Þórunn Sigurðardóttir, stjórnandi
Listahátíðar, segir hátíðina Ísland
Írland, eins og verkefnið er kallað,
kjörna til þess að Íslendingar leyfi
keltanum í sér að blómstra þennan
dag, – þeir geti hleypt honum út við
að njóta tónlistarinnar.
Að hleypa út keltanum í sér
Morgunblaðið/SverrirBjörgólfur Guðmundsson, stjórnarformaður Landsbanka Íslands, með hluta írsku tónlistarmannanna.
SAMDRYKKJA verður í kvöld kl.
20 á Súfistanum á Laugaveginum
með Þorsteini Gylfasyni heimspek-
ingi. Þorsteinn
mun fjalla um
Samdrykkjuna
eftir Platon auk
þess að spjalla
almennt um lær-
dómsritin í tilefni
þess að átakinu
„Lærdómsrit
mánaðarins“ hef-
ur verið ýtt úr
vör. Samdrykkj-
an er fyrsta lærdómsrit mánaðarins
og fæst á tilboðsverði.
Lærdómsrit Bókmenntafélagsins
hafa komið út síðan 1970 og eru þau
orðin 55 að tölu. Allmörg rit hafa
komið út í tveimur útgáfum og
nokkur í þremur eða fleiri. Ein-
staka rit hafa verið uppseld um
nokkurt skeið, en verið endurprent-
uð.
Upphafsmaður útgáfu Lærdóms-
ritanna var Þorsteinn Gylfason og
var hann ritstjóri ritanna í röskan
aldarfjórðung eða til 1997.
„Ég var búinn að ganga með hug-
myndina að svona bókaflokki í mag-
anum í tæpan áratug áður en Bók-
menntafélagið ákvað að slá til og
hefja útgáfuna,“ segir Þorsteinn.
„Markmiðið var að gefa út alþjóð-
leg og klassísk rit eða nýjar bækur
sem gætu staðið við hliðina á klass-
íkinni. Sumt varð eins og ég ætlaði
mér, annað breyttist eins og geng-
ur. Hlutfall heimspekirita varð t.d.
hærra en ég hugði enda datt mér
aldrei í hug að þau myndu seljast
svona vel. Það hefur einfaldlega
reynst vera eftirspurn eftir Lær-
dómsritunum. Þetta er þolinmæð-
isvinna og sumar bækurnar eiga
sér langan meðgöngutíma, má
nefna að nýleg rit á borð við verk
Kants og heilags Tómasar eru 30
ára gamalt plan.“
Samdrykkjan er eitt rómaðasta
rit heimsbókmenntanna og forn-
grískrar menningar. Í því setur
Platon fram hugmyndir sínar um
ást og fegurð.
Sam-
drykkja
með Þor-
steini
Þorsteinn Gylfason
SAINT-SAËNS, Biber, Stojowski,
Hämeenniemi og Gaubert eru tón-
skáldin sem Guðrún Rútsdóttir bás-
únuleikari hefur valið sér til flutn-
ings á lokatónleikum sínum frá
Listaháskóla Íslands, en hún útskrif-
ast frá skólanum í vor. Tónleikarnir
fara fram í Salnum í kvöld kl. 20.
„Þrjú verkanna á efnisskránni eru
skrifuð í upphafi 20. aldar, en það má
segja að það sé uppáhaldstímabilið
mitt í tónlistarsögunni. Þetta eru
verkin Cavatine fyrir básúnu og
píanó eftir Camille Saint-Saëns,
Fantasy fyrir básúnu og píanó eftir
Sigismond Stojowski og Morceau
Symphonique fyrir básúnu og píanó
eftir Philippe Gaubert. En þótt verk-
in séu öll frá sama tímabili þá eru
þau afar ólík innbyrðis. Þó eiga þau
það sameiginlegt að vera mjög
ástríðuþrungin, tjáningarrík og lif-
andi,“ segir Guðrún.
„Síðan fékk eitt gamalt og eitt nýtt
verk að fljóta með,“ bætir Guðrún
við og vísar þar til barokkverksins
Sonata à 3 fyrir tvær fiðlur, básúnu
og bassa continuo sem leikið er á fag-
ott eftir Heinrich Ignaz Franz Biber
og einleiksverksins Akela eftir Eero
Hämeenniemi,
samið 1997.
Guðrún hóf
tónlistarnám
fimm ára við Tón-
listarskóla Mos-
fellsbæjar og
nam fyrst á fiðlu
en síðan á bás-
únu. Kennarar
hennar voru
Sveinn Birgisson trompetleikari,
Lárus Sveinsson, heitinn, trompet-
leikari og Oddur Björnsson básúnu-
leikari. Síðar nam hún við Tónskóla
Sigursveins hjá Sigurði Þorbergs-
syni básúnuleikara. Snemma árs
2001 hélt Guðrún til Svíþjóðar þar
sem hún sótti einkatíma hjá Jan
Lindberg bassabásúnuleikara í Sin-
fóníuhljómsveit Málmeyjar, en sama
haust hóf hún nám við LHÍ í básúnu-
leik hjá Sigurði Þorbergssyni.
Guðrún stefnir á framhaldsnám
erlendis þótt enn sé ekki afráðið
hvert ferðinni verður heitið. „Ég ein-
setti mér að hugsa ekki um framtíð-
ina fyrr en að tónleikum loknum.
Ætli ég noti ekki komandi vetur til
að skoða hvert mig langar að fara.“
Tjáningarrík
og lifandi verk
Útskriftartónleikar Guðrúnar
Rútsdóttur frá Listaháskóla Íslands
Guðrún Rútsdóttir
ÍTALSKUR sunnudagur var
yfirskrift tónleika Listahátíðar í
Hallgrímskirkju á sunnudaginn
var. Kammerhópurinn I Solisti
Veneti helgar sig fyrst og fremst
flutningi á háklassískri ítalskri
tónlist. Á efnisskránni fyrir hlé
voru þrír konsertar eftir Antonio
Vivaldi (1978–1741). Vivaldi
samdi yfir 500 konserta fyrir mis-
munandi hljóðfærasamsetningar.
Hljómsveitin sýndi það strax að
hún kann að spila í góðum hljóm-
burði og reyndar notaði hún
kirkjuna eins og eitt af hljóðfær-
unum. Þeir notuðu hljóm hússins
á snilldarlegan hátt alla tón-
leikana út í gegn. Í fárveiku spili
hljómaði tónlistin eins og hún
kæmi hvergi frá, hún var alls
staðar, til hliðar, aftan, ofan og
framan og í sterkara spili fylltist
kirkjan af hljóm. Pallurinn sem
hljómsveitin sat á frammi við
dyrnar var greinilega staðsettur
á nákvæmlega réttum punkti
hvað hljóðið varðaði og öll mótun
og styrkleikabreytingar voru
skýrar og skiluðu sér vel til
áheyrenda, eini gallinn var að
pallurinn var úr hljóðberandi efni
sem virkaði eins og hátalarar ef
stóll var færður og sellóin og
bassinn leiddi beint niður í pall-
inn sem magnaði bassann upp.
Þessi aukakraftur í bassahljóð-
færunum gerði hljómsveitinni
erfitt fyrir í veikum leik framan
af tónleikunum.
Fyrstur á efnisskránni var
Konsertinn í D dúr RV 93 fyrir
mandólín og strengi. Ugo Orlandi
lék listavel á mandólínið sem
hljómaði undurvel í kirkjunni,
sérstaklega í Largo þættinum.
Næstur var d moll konsertinn nr.
11 úr L’estro armonico Op. 3 fyrir
tvær fiðlur, selló og strengi. Þau
Choara Parrini og Glauco Bert-
agnin léku á fiðlur og Guiseppe
Barutti á selló í skýru kontrasti á
móti hljómsveitinni. Síðast fyrir
hlé lék Áshildur Haraldsdóttir
með hljómsveitinni í Flautukons-
ertinum í D dúr op. 10 nr. 3.
Leikur Áshildar var glæsilegur
með fallega syngjandi Cantabile
og flottu Allegro þar sem dans-
andi flaututónar flugu um kirkj-
una.
Eftir hlé lék Lucio Degani með
hljómsveitinni í Tilbrigðum við
Carnivale di Venezia op. 10 fyrir
fiðlu og strengi eftir Niccolò Pag-
anini (1782–1840). Paganini var
eins og frægt er afburða fiðluleik-
ari og samdi mikið fyrir sjálfan
sig. Tilbrigðin opus 10 eru full af
gáska og húmor þar sem kennir
ýmissa grasa og voru snilldarlega
vel leikin. Ljúfar minningar úr
La Traviata fyrir óbó og strengi
voru angurværar og blíðar í fal-
legri túlkun óbóleikarans Giannis
Viero. Síðast á efnisskránni var
Tilbrigði í Es dúr fyrir klarinett
og strengi við stef úr óperunum
Mosè in Egitto og La Donna del
Lago eftir Gioachino Rossini þar
sem Lorenzo Guzzoni lék glæsi-
lega á klarinettið og nýtti sér
möguleika kirkjuhljómsins.
Tónleikarnir voru allir glæsi-
lega fluttir enda allir flytjendur
með gott orðspor og þaulreyndir.
Hljómur hópsins var þéttur og
fallegur á öllu styrkleikasviðinu
og oft var grunnt á húmornum
hjá stjórnandanum og í síðasta
aukalaginu lét hann kirkjuskipið
eiga síðustu tónana með því að
láta styrk hljómveitarinnar dvína
niður í margfalt pianissimo sem
samt hljómaði og síðan að vekja
athygli tónleikagesta á tónunum
sem voru að deyja út í hvelfing-
unum. Frábærir listamenn og
frábærir tónleikar.
Ítölsk háklassík
TÓNLIST
Hallgrímskirkja
I Solisti Veneti. Einleikarar: Áshildur
Haraldsdóttir á flautu, Ugo Orlandi á
mandólín, Chiara Parrini, Glauco Bert-
agnin, Lucio Degani á fiðlur, Giuseppe
Barutti á selló, Gianni Viero á óbó og
Lorenzo Guzzoni á klarinett. Stjórnandi
Claudio Scimone. Sunnudagurinn 23.
maí 2004 kl. 15.
KAMMERTÓNLEIKAR – LISTAHÁTÍÐ
Jón Ólafur Sigurðsson