Morgunblaðið - 06.07.2004, Blaðsíða 10

FRÉTTIR
10 ÞRIÐJUDAGUR 6. JÚLÍ 2004 MORGUNBLAÐIÐ
ÆÐARVARP er afar breytilegt eftir
landshlutum þetta sumarið og mis-
jafnt hvenær fuglinn kom á varp-
stöðvar í vor. Breytileikinn er einnig
misjafn innan hvers landshluta, að
sögn Árna Snæbjörnssonar, hlunn-
indaráðunautar Bændasamtakanna.
Verð hefur verið gott fyrir æðardún
undanfarin ár, en aðallega er dúnn-
inn fluttur út til Þýskalands og Jap-
ans. Um 60 þúsund krónur fengust
fyrir kíló af hreinum dúni sl. vetur.
Fuglinn kom seint
í varpstöðvar
„Nokkuð víða er [varpið] í góðu
lagi en á öðrum stöðum kom fuglinn
mjög seint og eitthvað vantar upp á
að varpið nái meðaltali,“ segir Árni.
Hann segir að við Breiðafjörð og
Húnaflóa, þar sem varpið var lélegt í
fyrra, hafi það náð sér á strik í sum-
ar, en á Norðausturlandi er varpið
frekar slappt. „Það eru alltaf sveiflur
milli ára. Í fyrra og árið þar áður var
greinilega ætisskortur víða og ef
fuglinn hefur ekki nóg æti þá kemur
hann seint í varp. En í vor hefur það
lagast víða, en þó ekki alls staðar.“
Árni segir erfitt að skýra að fullu
lélegt æti. „Fuglinn þarf að komast í
mjög kröftugt æti á útmánuðum og á
vorin en það er loðnan og síli og
fleira slíkt sem hann étur. Af hverju
ætið er breytilegt er erfitt að skýra,
þarna er náttúran að verki. Loðnan
gengur ekki upp að norðaustur-
horninu eins og hún gerði, en hvort
[lélegt varp] er því að kenna eða ein-
hverju öðru er erfitt að svara. Menn
hafa auðvitað áhyggjur af þessu,
loðnan er undirstaðan í þessu eins og
mörgu öðru, en þetta er erfitt að
sanna.“
Árni segir að ekkert bendi til þess
að stærð æðarstofnsins sé að breyt-
ast. „Það hefur verið gott árferði og
engin stórfelld áföll, en við sjáum
ekkert sem bendir sérstaklega til
þess að stofnstærðin sé að breytast.“
Útlit fyrir þokkalega dúntekju
Árni segir að útlit sé fyrir að dún-
tekjan í ár verði „þokkaleg en það
sést þó ekki fyrr en upp er staðið,“
en undanfarin ár hefur meðaldún-
tekjan verið um 3.000 kíló á ári. Þá
segir hann einnig ágætar horfur á
mörkuðunum í ár.
Jónas Helgason, formaður Æðar-
ræktarfélags Íslands, tekur í sama
streng og Árni og segir æðarvarpið
víðast þokkalegt. Jónas, sem er með
æðarvarp í Æðey og með um 4.000
hreiður í sínu varplandi, segir síð-
asta ár hafa verið lakara en í með-
alári en að markaðir fyrir dúninn séu
góðir nú um stundir og verðið sömu-
leiðis.
Æðarvarpið misgott í ár
Um 60 þúsund krón-
ur fengust fyrir kíló
af dúni sl. vetur
Morgunblaðið/Einar Falur
Bændur tína dún frá maí og fram til
loka júnímánaðar ár hvert.
Útlit fyrir þokkalega dúntekju í ár og ágætar horfur eru á mörkuðum fyrir æðardún
Æðarfuglinn er villtur staðfugl,
sem verpir í eyjum, hólmum og
meðfram ströndinni um allt land,
þó minnst meðfram suðurströnd-
inni. Fuglinn fer að verpa 3–5 ára
og verður líklega að jafnaði 15–20
ára gamall. Hann nýtir sér fjölþætt
æti úr sjónum og getur kafað nið-
ur á 20–30 m dýpi. Hann verpir í
maí og júní 4–6 eggjum í hreið-
urkörfu og leggur til dún í kring-
um þau til einangrunar. Á vef
Bændasamtakanna segir að æð-
ardúnninn sé einstakt efni til ein-
angrunar og mikið notaður í sæng-
ur og föt. Æðarfuglinn tekur
vernd og öllum aðgerðum manns-
ins til að hlú að honum afar vel.
Þetta hafa íslenskir bændur hag-
nýtt sér og skapað friðlönd fyrir
fuglinn og sinna þar um hann
þannig að einstakt þykir í heim-
inum þegar villt dýrategund á í
hlut. Skilningur yfirvalda á mik-
ilvægi æðarræktar hefur einnig
verið fyrir hendi, sem m.a. má sjá
á því að fuglinn hefur verið alfrið-
aður með lögum síðan 1849, segir
ennfremur á vef Bændasamtak-
anna.
Rúmlega 400 jarðir á landinu
eru með eitthvert æðarvarp og eru
þær dreifðar um mestallt land, þó
er engin varpjörð í Rang-
árvallasýslu og aðeins ein í Vestur-
Skaftafellssýslu.
Árleg dúntekja síðari ára er um
3.000 kíló af fullhreinsuðum æð-
ardúni. Þótt æðardúnn hafi lengi
verið verðmæt útflutningsvara, þá
sveiflast verðlag á honum veru-
lega, en þegar best lætur þarf dún
úr 5–6 hreiðrum til þess að gefa
sama arð til bóndans eins og ein
vetrarfóðruð kind.
Árið 1969 stofnuðu æðarbændur
félag, Æðarræktarfélag Íslands, til
þess að efla æðarrækt í landinu og
vinna að framfaramálum í grein-
inni.
Rúmlega 400 jarðir
með æðarvarp
Fuglinn alfriðaður frá árinu 1849
KNATTSPYRNUKAPPINN Hermann
Hreiðarsson var meðal áhorfenda á Pollamóti
Þórs á Akureyri um helgina, þar sem eig-
inkona hans, Ragna Lóa Stefánsdóttir, var á
meðal keppenda með liði KR. Hermann brá á
leik með nokkrum börnum á litlum fótbolta-
velli á leiksvæðinu við Hamar þegar færi
gafst, og ungviðið sló ekki hendinni á móti
slíku tækifæri; að fá að kljást við alvöru
hetju, landsliðsmann og atvinnumann í fag-
inu. Hermann var auðvitað einn á móti öllum
hinum og gripið var til ýmissa ráða til þess
að hafa betur í viðureigninni við landsliðs-
manninn og atvinnumanninn með Charlton í
Englandi.
Nokkrir fyrrverandi atvinnumenn léku á
mótinu að þessu sinni, t.d. Arnór Guðjohnsen
og Sævar Jónsson með Val, Sigurður Grét-
arsson sem var í sigurliði Breiðabliks í Polla-
deildinni, og Hlynur Stefánsson, ÍBV. Her-
mann er ekki orðinn gjaldgengur á
Pollamótinu, sem er aðeins fyrir 30 ára og
eldri – hann fagnar reyndar þrítugsafmælinu
um næstu helgi en fær hvort eð er ekki að
spila á þessum vettvangi meðan hann er enn
að á meðal þeirra bestu. En viðstaddir höfðu
á orði, eftir baráttuna við krakkana, að hann
væri býsna efnilegur; myndi eflaust sóma sér
vel á Pollamótinu í framtíðinni.
Hermann
berst við
ungviðið
Morgunblaðið/Skapti
mættu ekki segja það sem þeim fynd-
ist og þyrftu að fylgja handónýtri
skipulagsstefnu Reykjavíkurborgar.
Hann hefði orðið var við þetta eftir
margra ára baráttu um færslu Hring-
brautar og mikil samskipti við lang-
flesta kjörna fulltrúa og ráðna emb-
ættismenn sem hefðu komið að þessu
máli með einhverjum hætti. Fleiri en
einn og fleiri en tveir embættismenn á
skipulags- og tæknisviði Reykjavík-
urborgar væru sammála þeim og liði
verulega illa undir þessu pólitíska oki.
Aðspurður hvort það sé ekki starf
embættismanna að fylgja stefnu kjör-
inna fulltrúa Reykvíkinga segir Örn
það ekki rétt. Góður fagmaður eigi að
þjóna fyrst og fremst þeim sem ráða
hann, þ.e. borgurunum og samfélag-
inu. Þegar Örn er spurður hvort borg-
arfulltrúar séu ekki fulltrúar borgar-
anna segir hann að ef embættismenn
séu ósáttir við stefnu stjórnmála-
mannanna ættu þeir einfaldlega að
finna sér nýtt starf.
SALVÖR Jónsdóttir, sviðsstjóri
skipulags- og byggingarsviðs Reykja-
víkurborgar, óskaði eftir því í gær að
Örn Sigurðsson, einn forsvarsmanna
átakshóps Höfuðborgarsamtakanna
og Samtaka um betri byggð, skýrði
fullyrðingar um embættismenn borg-
arinnar í nýlegri fréttatilkynningu
samtakanna.
Þar sagði m.a.: „Illskeyttur tónn í
umsögn samgöngunefndar knýr
átakshópinn til að upplýsa hér og nú
að æðstu embættismenn skipulags-
mála hjá Reykjavíkurborg telja ekki
mögulegt að hefja vinnu við skipulag í
Vatnsmýri og á lóð LSH vegna hat-
ramms ágreinings og pólitískra hags-
muna.“ Segir hún að þessi orð eigi
ekki við rök að styðjast og hún kann-
ist ekki við það ástand sem þarna sé
lýst.
Örn sagði í samtali við Morgun-
blaðið að þrælsótti ríkti hjá embætt-
ismönnum borgarinnar og þeim væri
bannað að hugsa sjálfstætt. Þeir
Vill skýringar
frá Höfuðborg-
arsamtökum
Örn Sigurðsson segir þrælsótta ríkja
hjá embættismönnum borgarinnar
inu, einbýli aðeins um 6%, sem
kemur með engum hætti til móts
við óskir íbúa um stóraukið fram-
boð slíkra eigna. Umferðar-, bíla-
stæða- og samgöngumál virðast
þar að auki ekki fullleyst. Þetta á
ekki hvað síst við um kröfur um
bílastæði, sameiginleg stæði í
hverfinu og vegtengingu við önnur
svæði.“
Innan helgunarsvæðis
Úlfarsár
Jafnframt minna sjálfstæðis-
menn á í bókuninni að íþróttafélagi
hafi verið gefið fyrirheit um fram-
BORGARFULLTRÚAR Sjálf-
stæðisflokksins í skipulags- og
byggingarnefnd segja nýja tillögu
um skipulag í suðurhlíðum Úlfars-
fells, nýju hverfi í Reykjavík, í litlu
samræmi við búsetuóskir og bú-
setuþarfir borgarbúa, eins og þær
hafi t.d. birst í könnunum borg-
aryfirvalda. Hanna Birna Krist-
jánsdóttir borgarfulltrúi bendir
m.a. á að til þess sé byggðin skipu-
lögð of þétt og verði svipuð og
þekkist á miðborgarsvæðinu og í
Þingholtum, Norðurmýri og Skóla-
vörðuholti.
Í bókun sjálfstæðismanna á
fundi nefndarinnar 16. júní sl., þeg-
ar skipulagstillagan var samþykkt
með fjórum atkvæðum fulltrúa R-
listans gegn atkvæðum fulltrúa
Sjálfstæðisflokksins, segir að hlut-
fall ólíkra húsa- og íbúðagerða sé
ekki í samræmi við fram komnar
óskir Reykvíkinga. „Þannig eru
íbúðir í fjölbýli 65% íbúða á svæð-
tíðaraðstöðu á svæðinu og viðræð-
ur séu í gangi. Mikilvægt sé að nið-
urstaða úr þeirri vinnu liggi fyrir
og hún notuð sem forsenda í skipu-
laginu. Fráleitt sé af formanni
skipulags- og byggingarnefndar,
Steinunni Valdísi Óskarsdóttur, að
halda því fram að nefndin hafi lagt
til að íþróttamannvirki verði innan
helgunarsvæðis við bakka Úlfarsár.
Þær hugmyndir séu ekki í sam-
ræmi við umhverfisstefnu Reykja-
víkurborgar sem geri ráð fyrir
100–250 metra helgunarsvæði frá
bökkum árinnar.
Fulltrúar R-listans segja það
ábyrgðarlaust að leggja fram til-
lögu um að fresta uppbyggingu í
Úlfarsfelli nema sjálfstæðismenn
vilji sérstaklega stefna að lóða-
skorti. Hlutfall sérbýlis sé um 35%
í skipulaginu og tekið sé mið af
mörgum góðum hverfum í borg-
inni.
Þá vísa þeir fullyrðingum um að
umhverfisstefna borgarinnar sé
ekki virt með því að heimila bygg-
ingu íþróttamannvirkis í námunda
við bakka Úlfarsár algjörlega á
bug. Vísa nefndarmenn R-listans í
aðalskipulag Reykjavíkur 2001–
2024 þar sem segi að gera megi
„ráð fyrir mannvirkjum sem tengj-
ast notkun svæðanna til útivistar
innan 100 m frá bökkum áa og
vatna og innan 20 m frá sjó“.
Umhverfisstefna dautt plagg
Sjálfstæðismenn segja þetta
staðfesta að umhverfisstefna
Reykjavíkurborgar sé dautt plagg í
augum Reykjavíkurlistans, en
Steinunn Valdís hafi verið í starfs-
hópi sem samdi þá stefnu og kynnti
árið 2001. Fulltrúar R-listans segja
þetta útúrsnúning enda eigi að
flétta saman útivist og íþrótta-
möguleikum á útivistarsvæðinu í
dalnum. Sú stefna rúmist innan
umhverfisstefnu borgarinnar. Sjálf-
stæðismenn segja blákaldar stað-
reyndir málsins þær að ekkert sé
minnst á skipulögð íþróttamann-
virki þar og fráleitt að halda því
fram að þau rúmist undir mann-
virkjum sem tengjast með beinum
hætti náttúruvernd og útivist.
Sjálfstæðismenn í skipulags- og bygginganefnd gagnrýna skipulag nýs hverfis í hlíðum Úlfarsfells
Ekki í samræmi við bú-
setuóskir borgarbúa