Morgunblaðið - 06.07.2004, Blaðsíða 22

22 ÞRIÐJUDAGUR 6. JÚLÍ 2004 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
ÞINGMENN stjórnarand-stöðunnar gagnrýnduáform ríkisstjórnarinnar ífjölmiðlamálinu svonefnda
harðlega á fyrsta þingfundi sumars-
ins í gær. Sögðu þeir að hið nýja fjöl-
miðlafrumvarp ríkisstjórnarinnar
væri næstum alveg eins og „gamla
fjölmiðlafrumvarpið“, eins og það
var kallað, og að ríkisstjórnin þyrði
ekki að leggja „gömlu“ fjölmiðlalögin
í dóm kjósenda með þjóðaratkvæða-
greiðslu.
Davíð Oddsson forsætisráðherra
setti sumarþingið með því að lesa
upp forsetabréf, frá 10. júní sl., þess
efnis að Alþingi skuli koma saman til
að fjalla um tilhögun atkvæða-
greiðslunnar vegna fjölmiðlalag-
anna. Að því loknu hófust umræður
undir dagskrárliðnum: umræður um
störf þingsins. Þegar umræður höfðu
staðið yfir í um það bil tuttugu mín-
útur sleit Halldór Blöndal, forseti Al-
þingis, þingfundi, þrátt fyrir mót-
mæli stjórnarandstæðinga, sem
vildu ræða fundarstjórn forseta. „Ég
mótmæli þessu,“ kallaði Steingrímur
J. Sigfússon, formaður Vinstrihreyf-
ingarinnar – græns framboðs. Hall-
dór Blöndal sinnti þeim mótmælum
ekki; sleit fundi, eins og áður sagði,
og boðaði næsta þingfund á miðviku-
dag kl. tíu.
Áður en þingfundi var slitið höfðu
tvö frumvörp verið lögð fram á Al-
þingi. Annars vegar nýtt fjölmiðla-
frumvarp ríkisstjórnarinnar, þ.e.
frumvarp um breytingu á útvarps-
lögum og samkeppnislögum og hins
vegar frumvarp stjórnarandstöð-
unnar um þjóðaratkvæðagreiðslu
vegna fjölmiðlalaganna, en í frum-
varpinu er gert ráð fyrir því að ein-
faldur meirihluti gildra atkvæði ráði
úrslitum.
Hrædd við fjölmiðlalögin
Össur Skarphéðinsson, formaður
Samfylkingarinnar, tók fyrstur til
máls eftir að Davíð hafði sett þingið
og Halldór hafði tilkynnt útbýtingu
þingskjala. „Þinginu í vor lauk við
næsta óvenjulegar aðstæður,“ sagði
Össur. „Þar voru samþykkt lög, ein-
hver óvinsælustu og umdeildustu
lög, sem hér hafa lengi verið sam-
þykkt. Aldrei óraði mig hins vegar
fyrir því að ríkisstjórn Íslands væri
svo dauðhrædd við sín eigin fjöl-
miðlalög að hún þyrði ekki að leggja
þau í dóm kjósenda í þjóðaratkvæða-
greiðslu,“ sagði hann.
„Ríkisstjórnin hefur ekki kjark til
að fara með málið í úrskurð þjóðar-
innar, eins og stjórnarskráin mælir
þó fyrir um að skuli gerast, þegar
forseti Íslands hefur synjað lögum
staðfestingar. Hún er bersýnilega
viss um að hún myndi koltapa þeirri
kosningu og er ég sammála hæst-
virtri ríkisstjórn um það.“
Össur sagði að stjórnarandstaðan
hefði ávallt viljað fara sáttaleið í
þessu máli og að enn væri hægt að
fara þá leið. „Hæstvirt ríkisstjórn
hefur lýst því yfir að hún ætli að end-
urlífga fjölmiðlanefndina og hleypa
stjórnarandstöðunni að borði henn-
ar. Guð láti gott á vita. En það verður
auðvitað tómur skrípaleikur, nema
nefndin komi að hreinu borði.“
Spurði hann því næst forsætisráð-
herra hvort hann teldi ekki eðlilegt
og sanngjarnt að taka í útrét
hönd stjórnarandstöðunn
fresta samþykkt nýja fjölmi
varpsins fram á haust, eftir
miðlanefndin hefði tekið til s
Steingrímur J. Sigfússon,
ur Vinstrihreyfingarinnar
framboðs, sagði að Alþingi h
haflega verið boðað í sum
taka ákvarðanir vegna þ
kvæðagreiðslunnar um fjölm
in. Í fyrrakvöld, rúmum hál
arhring áður en þing átti að
hefðu hins vegar borist fregn
að þing ætti að koma sama
ræða eitthvað allt annað
Steingrímur og vísaði til n
miðlafrumvarpsins. Sagði h
framlag ríkisstjórnarinnar
ósvífið. „Ég vil spyrja hæ
forseta Alþingis: hefur hann
FUNDIR Alþingis eru haldnir við óvenjulegar að-
stæður, sagði Halldór Blöndal, forseti Alþingis, við
upphaf þingfundar í gær, því nú standa yfir mikl-
ar endurbætur á gamla Alþingishúsinu. „Af þeim
sökum er ýmislegt öðruvísi í þinghúsinu en alþing-
ismenn eiga að venjast,“ sagði hann. Notast var
við bráðabirgðalýsingu í þingsalnum og litrík
teppi þöktu gólfið. Atkvæðagreiðslur verða með
gamla
ur hæ
greiðs
mun f
ar tím
úta er
bað þi
ing.
SAMKVÆMT nýju frumvarpi rík-
isstjórnarinnar um fjölmiðla er
gert ráð fyrir að útvarpsrétt-
arnefnd geti afturkallað útvarps-
leyfi uppfylli leyfishafar ekki skil-
yrði laganna eftir gildistöku
þeirra, t.d. vegna breytinga á eign-
arhaldi. Frumvarpið skal ekki öðl-
ast gildi fyrr en 1. september 2007.
Í greinargerð með frumvarpinu
segir: „Á þennan hátt er útvarps-
leyfishöfum og öðrum sem lögin
snerta gefinn enn rýmri tími til að
laga sig að þeim skilyrðum sem
lögin setja með því að gildistaka
frumvarpsins er færð fram um
rúmlega þrjú ár frá gildandi lög-
um. Til að fyllsta jafnræðis sé gætt
meðal fyrirtækja í þessum rekstri
er á móti gert ráð fyrir að þau lagi
sig öll að þessum kröfum innan
þess sama tímamarks, en útvarps-
réttarnefnd verði að öðrum kosti
heimilt að afturkalla leyfi þeirra.
Með þetta rúmum aðlögunartíma
gerir frumvarpið því ekki ráð fyrir
sams konar heimild og er í bráða-
birgðaákvæði við gildandi lög til að
framlengja tímabundið leyfi þeirra,
sem ekki uppfylla skilyrðin, sem
lögin setja, um allt að tvö ár, enda á
það ekki við eftir þessa breytingu.“
Þegar núgildandi fjölmiðlalög
voru til meðferðar á Alþingi voru
gerðar breytingar á frumvarpinu
milli annarrar og þriðju umræðu
þess efnis að núverandi útvarps-
leyfi renni út gildistíma sinn. Í
greinargerð með breytingartillög-
unni sagði: „Til að gæta ýtrasta ör-
yggis með tilliti til verndar þeirra
eigna- og atvinnuréttinda sem var-
in eru af 72. gr. stjórnarskrárinnar
er ekki lengur gert ráð fyrir því að
allir leyfishafar þurfi að tveimur
árum liðnum að hafa lagað sig að
hinum breyttu lögum, heldur renna
núgildandi útvarpsleyfi út sam-
kvæmt efni sínu og við veitingu
nýrra leyfa gilda hin breyttu lög.“
Frumvarp um fjölmiðla
Aðlögun skal lokið 2007
Tekist var á um fjölmiðlamálið svonefnda er Alþing
Stjórnarandstað
ríkisstjórnina
Næsti fundur
boðaður á
miðvikudag
Óvenjulegar aðstæður
Í FRUMVARPI sem
andstaðan lagði fram
gær, um þjóðaratkvæ
vegna fjölmiðlalagan
nefndu, er gert ráð fy
einfaldur meirihluti g
kvæða ráði úrslitum. F
menn frumvarpsins e
Skarphéðinsson, forma
fylkingarinnar, Steing
Sigfússon, formaður
hreyfingarinnar – græ
boðs, og Guðjón A. Kri
formaður Frjálslynda fl
„Frumvarp þetta b
þeirri meginreglu að en
ingahöft, svo sem reglu
marksþátttöku, aukin
hluta eða skilyrtan, me
lögum um framkvæmd
aðrar þjóðaratkvæðagr
lagafrumvarp það sem
lands synjaði staðfes
júní sl. samkvæmt 26. g
Einfa
AÐ NJÓTA VERNDAR
OG SKJÓLS
Héraðsdómur Reykjaness kvað áfimmtudag upp dóm yfir karl-manni fyrir að hafa framið kyn-
ferðisbrot gegn tveimur dætrum sínum.
Hann var dæmdur í tveggja ára fangelsi og
var 21 mánuði refsingarinnar frestað og
fellur niður haldi hann skilorð í fimm ár. Í
dómnum er þetta meðal annars rökstutt
með vísan til aðstæðna sakborningsins,
sem hefur verið heyrnar- og mállaus frá
fæðingu. Hann hafi barnungur verið send-
ur samkvæmt lagaboði í heimavistarskóla í
Reykjavík „þar sem hann, eftir öllum sól-
armerkjum að dæma, sætti áralangri, mjög
alvarlegri og viðvarandi kynferðislegri
misnotkun“.
Í dómnum er vísað til upplýsinga frá Fé-
lagi heyrnarlausra um almennar uppeldis-
aðstæður heyrnarlausra á uppvaxtarárum
ákærða, árunum 1976 til 1984. Þar er um að
ræða bréf, sem Hafdís Gísladóttir, fram-
kvæmdastjóri félagsins, skrifaði að ósk
lögmanns ákærða. Á þessum tíma var fylgt
svonefndri talmálsstefnu í kennslu heyrn-
arlausra og fólst hún í því að lögð var
áhersla á að kenna heyrnarlausum börnum
að tala íslensku. „Miðað við frásagnir
heyrnarlausra sem voru að alast upp á
þessum tíma virðist vera sem nokkuð
margir einstaklingar hafi orðið fyrir kyn-
ferðislegri misnotkun, sér í lagi þeir sem
bjuggu á heimavistinni [í Heyrnleysingja-
skólanum],“ segir í bréfi Hafdísar. „Hafa
einstaklingar af þessari kynslóð sagt frá
reynslu sinni af misnotkun sem þeir urðu
að þola í mörg ár. Þeir hafi reynt að segja
starfsfólki og kennurum frá því sem gerðist
en enginn skilið hvað þau voru að segja.“
Í dómi Héraðsdóms segir: „Umrædd
stefna stjórnvalda brást og meðferð sú er
ákærði sætti er smánarblettur á þjóðfélag-
inu og því til skammar að aldrei hafi farið
fram opinber rannsókn á því af hverju og
hvernig það gat viðgengist að heyrnarlaus
börn sættu kynferðislegri misnotkun á op-
inberri stofnun, þar sem þau áttu að njóta
verndar og skjóls.“
Gunnar Salvarsson, sem var skólastjóri
Heyrnleysingjaskólans 1986 til 1996, gagn-
rýndi dóminn í viðtali við Morgunblaðið á
laugardag og segir að þar sé sök um ofbeldi
varpað á fáa einstaklinga. Bryndís Guð-
mundsdóttir talmeinafræðingur, sem
starfaði við Heyrnleysingjaskólann á 9.
áratugnum, segir í sama tölublaði að rangt
sé að halda því fram að hvorki kennarar né
aðrir starfsmenn hafi getað talað við eða
skilið börnin. „Þetta er alvarleg ásökun á
menntakerfið og starfsmenn sem hafa unn-
ið gott starf í þágu heyrnarlausra,“ segir
hún. „Þarna virðist vera lýst aðbúnaði
heyrnarlausra frá þriðja áratug 20. aldar,
og jafnvel fyrr.“
Ríkisstjórnin hefur eftir fundi félags-
málaráðherra með Félagi heyrnarlausra
samþykkt að veita fé til að finna úrræði til
að tryggja heyrnarlausum einstaklingum,
sem orðið hafa fyrir kynferðislegu ofbeldi,
viðeigandi meðferð. Það er grafalvarlegt
mál þegar fram koma fullyrðingar um það
að markviss misnotkun hafi átt sér stað í
Heyrnleysingjaskólanum í fjölda ára. Það
er í þágu bæði þeirra, sem gengu í skólann
á þessum tíma, og þeirra, sem störfuðu þar
og stjórnuðu, að lögð verði áhersla á að
rannsaka málið.
SPENNAN Í HINU ÓVÆNTA
Gríska landsliðið í knattspyrnu hafðiekki bókað hótelherbergi í Portúgal
lengur en út riðlakeppnina í Evrópu-
mótinu, enda áttu fáir von á því að liðið
næði lengra. En þegar grísku landsliðs-
mennirnir sneru aftur til herbergja sinna
í fyrrinótt, væntanlega eftir mikinn fögn-
uð, voru þeir með gullmedalíur um háls-
inn.
Það er ekki fráleitt að ætla að margir
Íslendingar hafi glaðst með Grikkjum yf-
ir sigrinum á Evrópumótinu, jafnvel þótt
önnur lið kunni að hafa verið í uppáhaldi í
keppninni, þar sem Grikkir hafa jafnan
talist til „smáþjóða“ í knattspyrnuskiln-
ingi, rétt eins og Íslendingar. Þeir höfðu
aldrei áður unnið leik á stórmóti en komu,
sáu og sigruðu öllum að óvörum í Port-
úgal. Grikkirnir, sem enginn hafði trú á,
lögðu sum af bestu liðum Evrópu að velli,
þar á meðal Frakka, sem síðast hömpuðu
Evrópumeistaratitlinum og eiga nokkra
af þekktustu leikmönnum heims. Þýska
þjálfaranum Otto Rehhagel hefur tekist
að skapa sterka og samstillta heild sem
náði árangri, þótt liðið hefði ekki neinum
heimsþekktum stjörnum á að skipa.
Raunar var athyglisvert að fylgjast
með því í þessari Evrópukeppni hvernig
hver stórstjarnan á fætur annarri olli
vonbrigðum með frammistöðu sinni á
vellinum. Leikmenn sem ganga kaupum
og sölum fyrir fúlgur fjár og fá hærri laun
á einni leiktíð en flestir geta vænst á allri
starfsævinni stóðu ekki undir væntingum.
Það hlýtur að vekja ákveðnar spurningar.
Flestir viðurkenna að Grikkir hafi
verðskuldað sigurinn, þótt margir séu
þeirrar skoðunar að þeir spili ekki sér-
lega skemmtilega knattspyrnu. Sumir
hafa jafnvel haft á orði að ef öll lið tækju
upp sama stíl og Grikkir yrði lítið gaman
að leiknum. En hluti af spennunni við
stórmót í knattspyrnu felst óneitanlega í
hinu óvænta, og það má með sanni segja
um sigur Grikkja á EM.
ÖRYGGI SJÓFARENDA
Í fréttatilkynningu sem Landhelgis-gæslan sendi frá sér vegna atviks er
smábátur datt út úr tilkynningarskyldu-
kerfinu um helgina segir m.a. að það sé
umhugsunarvert hve margir skipstjórar
láti hjá líða að hlusta á neyðarbylgjuna og
að óhætt sé að segja að það dragi verulega
úr öryggi sjófarenda.
Sumar vísur eru aldrei of oft kveðnar og
það á svo sannarlega við um allt sem lýtur
að öryggismálum á sjó. Í frétt í Morgun-
blaðinu í gær kom fram að aukin tækni
hefur dregið úr hlustun á neyðarbylgju.
Það skýtur þó óneitanlega skökku við að
þegar tæknileg framþróun er orðin slík,
að aldrei áður hafa möguleikar á að
tryggja eftirlit með sjófarendum verið
jafn miklir og nú, skuli sú sama framþróun
í raun vinna gegn öryggi þeirra. Full
ástæða er til að veita orðum Friðriks
Höskuldssonar, stýrimanns og sigmanns
á þyrlum Landhelgisgæslunnar, eftirtekt,
en hann sagði í blaðinu í gær að menn
„ættu að setja sig í þau spor að báturinn
þeirra sykki innan um fjölda annarra báta
sem heyrðu ekki neyðarkallið vegna þess
að það er lokað fyrir neyðarbylgjuna“.
Sjóslys á Íslandi hafa tekið sinn toll í
gegnum tíðina og oft orðið til þess að heilu
þorpin eða jafnvel byggðarlögin eru harmi
slegin. Þótt samfélagið þurfi – og eigi – að
axla mikla ábyrgð hvað öryggi sjómanna
viðkemur þá getur enginn leyst sjómenn
sjálfa undan þeirri ábyrgð sem þeir bera á
eigin lífi og annarra á hafi úti. Neyðar-
bylgjan er þeirra haldreipi og jafnvel þótt
allar aðstæður virðist vera eins og best
verður á kosið hefur reynslan sýnt að eng-
inn veit hvenær hún getur orðið til þess að
skilja á milli feigs og ófeigs.