Morgunblaðið - 21.12.2004, Blaðsíða 52

52 ÞRIÐJUDAGUR 21. DESEMBER 2004 MORGUNBLAÐIÐ
MICHEAL Connelly hefur verið
ötull við spennusagnaskrif síðustu
árin, en fyrsta skáldsaga hans, The
Black Echo sem út kom árið 1992,
skilaði honum Edgar-verðlaun-
unum fyrir bestu fyrstu spennu-
sagnabók höfundar það árið. Síðan
þá hefur hann skrifað ótal spennu-
sögur, m.a. fimm bækur þar sem
rannsóknarlögreglumaðurinn
Hieronymus (Harry) Bosch er í að-
alhlutverki, auk þess sem margir
kannast vafalítið við myndina
Blood Work með Clint Eastwood
sem byggð er á samnefndri bók
Connellys. Í Skáldinu, sem út kom
árið 1996, er það hins vegar blaða-
maðurinn Jack McEvoy sem er í
aðalhlutverki. Jack vinnur, líkt og
Connelly gerði sjálfur til margra
ára, við að skrifa um sakamál fyrir
dagblað. Hann er því vanur að fást
við dauðann þótt hann passi sig
ávallt á því að halda honum í hæfi-
legri fjarlægð frá sér. Þegar tví-
burabróðir hans, Sean, er starfar
sem rannsóknarlögreglumaður,
finnst látinn í bíl sínum þarf Jack
hins vegar að fást við dauðann í
miklu meira návígi en áður.
Á yfirborðinu lítur út fyrir að
bróðirinn hafi framið sjálfsmorð í
örvæntingu yfir getuleysi sínu við
að leysa einstaklega hrottalegt
morðmál. Jack sættir sig hins veg-
ar ekki við þá útskýringu og einset-
ur sér að rann-
saka dauða
bróður síns í því
skyni að skrifa
um málið. Í eft-
irgrennslan sinni
kemst hann á
snoðir um fleiri
dularfulla dauðs-
daga lögreglu-
manna víðs veg-
ar um landið sem flokkaðir hafa
verið sem sjálfsmorð. Því meira
sem Jack rannsakar málið því
sannfærðari verður hann um að
bróðirinn hafi verið drepinn af rað-
morðingja sem nefnir sig Skáldið.
Fljótlega dregst Jack síðan inn í
stórfellda rannsókn og eftirför FBI
á barnaníðingi sem mögulega er
sjálft Skáldið.
Connelly tekst hér að skapa ein-
staklega spennandi og um leið
hraða atburðarás sem kemur les-
andanum sífellt á óvart. Textinn
hefur á köflum yfirbragð kvik-
myndahandrits þar sem skiptast á
samtöl og mjög grafískar lýsingar
sem gerir það að verkum að les-
andinn sér atburðina ljóslifandi
fyrir sér. Á stundum koma kaflar í
bókinni er virðast ætla að verða
nokkuð fyrirsjáanlegir, en þá
bregst ekki að höfundur kemur
með nýtt útspil sem kemur lesand-
anum algjörlega í opna skjöldu
þannig að hann veit hreinlega ekki
hvaðan á sig stendur veðrið. Flest-
ar persónurnar eru vel úr hendi
gerðar þótt nokkrar þeirra komi
ansi kunnuglega fyrir sjónir, en þó
verður að viðurkennast að ekki
hefði sakað að fá gleggri mynd af
barnaníðingnum Gladden og lýs-
ingar á samskiptum hans við lyk-
ilpersónur bókarinnar, því það
hefði getað varpað skýrara ljósi á
þróunina hjá honum.
Eins og fyrr var getið starfaði
Connelly sjálfur sem blaðamaður á
árum áður og eru lýsingar hans á
þeim atriðum sem snúa að blaða-
mennskunni trúverðugar. Afar
skemmtilegt er einnig hvernig
Connelly leikur sér að því að vísa í
bókmenntasöguna, því Skáldið
vitnar sífellt til verka Edgars All-
ans Poes og er það afar viðeigandi,
enda Poe talinn upphafsmaður
sakamálasögunnar með smásögum
sínum The Murder in the Rue
Morgue og The Purloined Letter.
Poe er einnig meistari hrollvekj-
unnar og það verður að viðurkenn-
ast að líkt og gildir um margar sög-
ur Poes er Skáldið alls ekki lesning
fyrir viðkvæmar sálir, því hún er á
köflum ansi hreint hrottafengin og
jafnvel viðbjóðsleg í lýsingum sín-
um á annars vegar illa útleiknum
líkum fórnarlamba og hins vegar
hugarórum barnaníðingsins.
Þess má svo að lokum geta að
fyrr á árinu kom út framhaldið á
Skáldinu er nefnist The Narrows,
þar sem kunnuglegar persónur úr
Skáldinu taka saman höndum með
fyrrnefndum Harry Bosch í því
skyni að hnýta suma af þeim lausu
endum sem skildir eru eftir í lok
fyrri bókarinnar. Vonandi verður
þess ekki langt að bíða að lesendur
geti lesið framhaldið á íslensku,
enda margir vafalítið spenntir að
vita hvernig fer fyrir persónum
sögunnar.
Óhugnanleg spenna
BÆKUR
Spennusaga
eftir Michael Connelly í þýðingu Brynhild-
ar Björnsdóttur. 496 bls. Mál og menning
2004.
Skáldið
Silja Björk Huldudóttir
Michael Connelly
JOHN Rebus lögregluvarðstjóra
þekkja margir af skjánum og sumir
af bókum á frummálinu sem þættir
um þennan sérstæða og á sinn hátt
viðfelldna laganna vörð eru byggðir
á. Hér er kappinn kominn á bók í
íslenskri þýðingu í fyrsta sinn og
það ekki í neinni gamalli skruddu
því bókin var gefin út í Bretlandi í
fyrra. Undirritaður hefur enga bók
lesið eftir Ian Rankin fyrr en nú,
það viðurkennist fúslega, en kynnin
af persónum og efnistökum Rank-
ins voru í stuttu máli ágæt. Sögu-
sviðið er vel mótað og persónur
orkuðu vel á mig. Söguþráðurinn er
spunninn nokkuð þétt og af metn-
aði, fyrst brýtur Rankin niður fyrir
manni ákveðna eftirvæntingu eftir
því að sjá lögguna eltast við hinn
seka út alla bókina því við fáum að
vita í upphafi að hann er jafn stein-
dauður og fórnarlömb hans tvö sem
hann skaut í skólastofu einni í
South Queensferry. Manni dettur
helst í hug að úr því að svona fór
þá sé óþarfi að hafa fyrir því að
rannsaka málið frekar. Hvern ætti
svo sem að
sækja til saka?
Líkið af morð-
ingjanum? Hvar
er spennan? Eins
og góð lögga úti-
lokar Rebus ekki
neitt. Spurning-
unni er ósvarað:
Hvers vegna
þessi dráp? Og
sögunni vindur nú fram af heil-
miklum krafti, stundum undirliggj-
andi og stundum nánast óþægilega
áþreifanlegum. Rankin fer á kost-
um á köflum í lýsingum af vinnu-
brögðum Rebusar og ekki síst
Siobhan (Sjóvan) aðstoðarvarð-
stjóra. Rankin heldur vel utan um
efnið sitt og er svo vinsamlegur að
hleypa sögunni ekki út úr þeim trú-
verðuga ramma sem hann skapar
henni. Ósköp er þetta mannlegt
fólk allt saman og laust við alla
James Bond-takta. En slyngir
rannsóknarar og orðheppið á köfl-
um.
Sagan er sögð á nokkrum plön-
um, á einu plani fást Rebus og
Sjóvan við sjálft sakamálið og á
öðru plani þarf Rebus að hrista af
sér grun um saknæmt atæfi á öðr-
um vettvangi. Svo er það samband
þeirra Sjóvan og Rebusar, þeirra
saga er sögð af hárfínni smekkvísi
á kantinum og rennur býsna vel.
Þingmenn, blaðamenn, löggur,
unglingar, hermenn, klíkuglæpon-
ar, yfirmenn og undirmenn, feður
og mæður, geðsjúklingar og alls-
kyns aðrir fulltrúar okkar venju-
lega samfélags stíga hér fram á
sjónarsviðið svo úr verður hress-
andi hrærigrautur sem gæti þó
hæglega brunnið við ef sögumað-
urinn passaði ekki upp á elda-
mennskuna. Stíllinn einkennist af
miklum samtölum og þar er Rank-
in í essinu sínu. Þótt Rebus kallinn
sé ekki beint sjarmatröll, þá hefur
hann mjög góða nærveru og í
heildina séð hlýtur maður að
treysta á yfirburði hans til að sigla
rannsókninni heilli í höfn. En það
er ekkert gefið í þessum efnum.
Það læðist að manni efi um að mað-
urinn valdi þessu máli yfirhöfuð.
Er það nema furða; hvað ætti mið-
aldra og áfengisþyrstur reyk-
ingamaður að geta gert svosem?
Og eitt að lokum: yfirmaður hans,
Templer, er kona og er ekki komin
í yfirmannsstöðuna fyrir neina til-
viljun. Hver sagði að lögreglufor-
ingjar þyrftu alltaf að vera kallar?
Mæli með þessum glúrna reyf-
ara. Kemur ekki önnur Rebusar-
saga út á næsta ári?
Rebus í önnum
BÆKUR
Glæpasögur
Ian Rankin. Anna María Hilmarsdóttir
þýddi. Skrudda 2004.
Með köldu blóði
Örlygur Steinn Sigurjónsson
Ian Rankin
Stóra svið
Nýja svið og Litla svið
BELGÍSKA KONGÓ e. Braga Ólafsson
Gríman fyrir besta leik í aðalhlutverki
Mi 29/12 kl 20, - UPPSELT
Su 2/1 kl 20
Fö 7/1 kl 20,
Fö 14/1 kl 20,
Su 16/1 kl 20
HÍBÝLI VINDANNA leikgerð Bjarna
Jónssonar eftir vesturfarasögum
Böðvars Guðmundssonar
Aðalæfing fi 6/1 kl 20 - UPPSELT
Frumsýning fö 7/1 kl 20 - UPPSELT
Lau 8/1 kl 20 - GUL KORT- UPPSELT
Su 9/1 kl 20 - AUKASÝNING - UPPSELT
Lau 15/1 kl 20 - RAUÐ KORT
Su 16/1 kl 20 - GRÆN KORT
Fö 21/1 kl 20 - BLÁ KORT
Lau 22/1 kl 20, Lau 29/1 kl 20, Su 30/1 kl 20
GJAFAKORT Í BORGARLEIKHÚSIÐ - GILDIR ENDALAUST
Gjafakort fyrir einn kr. 2.700 - gjafkort fyrir tvo kr. 5.400. Gjafakort á Línu Langsokk fyrir einn kr. 2.000, fyrir tvo kr. 4.000
VIÐ SENDUM GJAFAKORTIN HEIM ÞÉR AÐ KOSTNAÐARLAUSU
- pantið í síma 568 8000 eða á midasala@borgarleikhus.is
Miðasalan er opin: Mánud. og þriðjud.:10:00-18:00, mið-, fim- og föstudaga: 10:00-20:00, laugar- og sunnudaga: 12:00-20:00
Miðasölusími 568 8000 - miðasala á netinu: www.borgarleikhus.is
LÍNA LANGSOKKUR e. Astrid Lindgren
Su 2/1 kl 14, Su 9/1 kl 14,Su 16/1 kl 14
Su 23/1 kl 14, Su 30/1 kl 14
HÉRI HÉRASON e. Coline Serreau
Fö 14/1 kl 20, Su 23/1 kl 20
SVIK eftir Harold Pinter
Samstarf: Á SENUNNI, Sögn ehf og LA.
Mi 29/12 kl 20,
Fö 14/1kl 20,
Fi 20/1 kl 20
AUSA eftir Lee Hall og STÓLARNIR
eftir Ionesco - Í samstarfi við LA
Frumsýning fi 30/12 - UPPSELT
Lau 8/1 kl 20, Su 9/1 kl 20
GJAFAKORTIN OKKAR
GILDA ENDALAUST
☎ 552 3000
AUKASÝNING Í JANÚAR
VEGNA MIKILLAR AÐSÓKNAR
• Sunnudag 26/12 kl 20 NOKKUR SÆTI
• Laugardag 15/1 kl 20 LAUS SÆTI
eftir LEE HALL
Loftkastalinn ✦ Seljavegi 2 ✦ 101 Reykjavík ✦ Miðasalan er opin frá 11-18 ✦ www.loftkastalinn.is
ELVIS Í JÓLAPAKKANN!
Gjafakort í leikhúsið - skemmtileg og öðruvísi jólagjöf
í samstarfi við LEIKFÉLAG AKUREYRAR
4 600 200
leikfelag.is
Miðasölusími
ÓLIVER!
Frumsýnt
28. des
Óliver! Eftir Lionel Bart
28.12 kl 20 Frums. UPPSELT
29.12 kl 20 2. kortas. UPPSELT
30.12 kl 16 Aukas. UPPSELT
30.12 kl 21 3. kortas. UPPSELT
02.01 kl 14 Aukas. UPPSELT
02.01 kl 20 4. kortas. Örfá sæti
06.01 kl 20 5. kortas. Örfá sæti
08.01 kl 20 6.kortas. UPPSELT
09.01 kl 20 7.kortas. Örfá sæti
13.01 kl 20 Nokkur sæti
15.01 kl 20 Örfá sæti
16.01 kl 20 Nokkur sæti
Sýnt í Reykjavík: Eldað með Elvis, Svik og Ausa og stólarnir
- heillandi jólagjöf!
Upplýsingar og miðasala:
Sími: 551 1200
midasala@leikhusid.is
www.leikhusid.is
Gildir í tvö ár frá útgáfudegi!
Gjafakort Þjóðleikhússins
AUKASÝNING mið . 29 .12 k l . 20 .00
ÖRFÁ SÆTI
LOKASÝNING f im. 30 .12 k l . 20 .00
UPPSELT
Miðasa lan e r op in f rá k l . 14 -18
Lokað á sunnudögum
ALLRA SÍÐUSTU SÝNINGAR
20,8% fleiri bóka-
titlar í ár en í fyrra
HEILDARFJÖLDI bókatitla ár-
ið 2004 er 651 eða rúmlega 20,8%
fleiri en í fyrra en þá var heild-
arfjöldinn 539. Þetta kemur fram
í könnun sem Bókasamband Ís-
lands hefur gert á prentstað ís-
lenskra bóka sem upplýsingar
birtust um í Bókatíðindum Fé-
lags íslenskra bókaútgefenda
2004.
Könnunin sýnir að hlutfall
prentunar innanlands hefur
dregist saman milli ára um 3,4%.
Skoðað var hvert hlutfall
prentunar innanlands og erlendis
er eftir flokkum. Eftirfarandi
niðurstöður eru úr þeim sam-
anburði:
Barnabækur, íslenskar og
þýddar, eru alls 194; 64 (33%)
prentaðar á Íslandi og 130 (67%)
prentaðar erlendis.
Skáldverk, íslensk og þýdd og
ljóð, eru 118; 66 (55,9%) prent-
aðar á Íslandi og 52 (44,1%)
prentaðar erlendis.
76,3% fræðibóka
prentuð hérlendis
Fræðibækur, bækur almenns
efnis og listir eru alls 224; 171
(76,3%) eru prentaðar á Íslandi
og 53 (23,7%) prentaðar erlendis.
Saga, ættfræði, ævisögur,
handbækur, matur og drykkur
eru alls 115; 78 (67,8%) prent-
aðar á Íslandi og 37 (32,2%)
prentaðar erlendis.