Morgunblaðið - 21.08.2005, Blaðsíða 14

14 SUNNUDAGUR 21. ÁGÚST 2005 MORGUNBLAÐIÐ
Kosningabaráttan í Þýska-landi er á fullu enda ekkinema mánuður til kosn-inga, sem verða 18. sept-ember næstkomandi.
Samkvæmt skoðanakönnunum hafa
kristilegu flokkarnir verulegt forskot
á helsta stjórnarflokkinn, jafn-
aðarmenn, en ekki er samt víst, að
þeir og væntanlegur samstarfs-
flokkur þeirra, Frjálsir demókratar,
fái þann þingstyrk, sem þarf til að
mynda stjórn að kosningum loknum.
Kemur þar margt til og meðal ann-
ars tilkoma nýs flokks, Vinstriflokks-
ins, óánægjuflokks, sem sækir fylgi
sitt ekki aðeins til vinstri, heldur líka
til hægri.
Linkspartei eða Vinstriflokkurinn,
sem var formlega stofnaður 17. júlí
síðastliðinn, er heldur ólíkleg sam-
setning að margra mati. Annars veg-
ar standa að honum óánægðir jafn-
aðarmenn undir forystu Oskars
Lafontaines, fyrrverandi fjár-
málaráðherra og mikils keppinautar
Gerhard Schröders kanslara um for-
ystuna meðal jafnaðarmanna, og
hins vegar Lýðræðislegi sósíal-
istaflokkurinn, arftaki austur-þýska
kommúnistaflokksins, með Gregor
Gysi í fararbroddi.
Þótt bakgrunnur þessara tveggja
manna sé ekki sá sami, annar kemur
úr vestri en hinn úr austri, virðast
þeir furðu líkir. Þeir eru miklir
mælskumenn, lýðskrumarar í augum
andstæðinganna, og báðir eru þeir
sakaðir um að flýja jafnan af hólmi
þegar blákaldur veruleikinn hættir
að passa við áróður þeirra og fyrri yf-
irlýsingar. Gysi hljópst á brott sem
efnahagsráðherra í Berlín og Lafon-
taine sem fjármálaráðherra í stjórn
Schröders.
Sameinast í
andúð á umbótum
Það, sem fyrst og fremst sameinar
þá Lafontaine og Gysi, er andúð
þeirra á efnahagsumbótum Schröd-
ers og fylgið sækja þeir í ýmsar áttir:
Óánægðir félagar í verkalýðshreyf-
ingunni, andstæðingar hnattvæð-
ingar og einnig sumir hægrimenn,
sem eru samstiga vinstrimönnum í
andúðinni á „stórkapitalistum og
spákaupmönnum“.
Andstæðingar Vinstriflokksins
lýsa stefnu hans þannig, að hún
byggist á efnahagslegum sjónhverf-
ingum heimafyrir og andúð á Banda-
ríkjunum í utanríkismálum. Flokk-
urinn hefur meðal annars lagt til, að
lagður verði nýr skattur á þýsk fyr-
irtæki og ríkt fólk, meira en 7.000
milljarðar ísl. kr., til að standa undir
hækkun á velferðarbótum og hann
vill einnig hækka almenn laun til að
örva efnahagslífið. Aðrir þýskir
stjórnmálamenn og hagfræðingar
hrista bara hausinn yfir þessu og þá
er ekki síður hneykslast á þeirri til-
lögu Lafontaines, að Írönum verði
leyft að koma sér upp kjarn-
orkuvopnum svo þeir geti varist Ísr-
aelum.
Útlendingum kennt um
Vilji einhver kalla þessar tillögur
vinstriöfga, þá vísar andúð þeirra
Lafontaines og Gysi á útlendingum í
Þýskalandi heldur í hina áttina. Þeir
saka þá, einkum Tyrkina, sem
flykktust til Þýskalands á uppgangs-
árunum, um að taka vinnuna frá
Þjóðverjum og nefna þá ekki „gast-
arbeiter“ eins og áður tíðkaðist, held-
ur „fremdarbeiter“. Það orð notuðu
einmitt nasistar á sínum tíma um það
ánauðuga vinnuafl, sem þeir fluttu til
landsins, einkum rússneska og
pólska stríðsfanga.
Þessi afstaða og þessi orðanotkun
hefur verið harðlega gagnrýnd.
Joschka Fischer, utanríkisráðherra
og leiðtogi Græningja, kallar Lafon-
taine „þýskan Haider“ og er þá að
vísa til Jörg Haiders, leiðtoga hægri-
öfgaflokks í Austurríki, sem vill helst
alla útlendinga í burt. Átta kunnir
rithöfundar hafa birt opið bréf í Die
Welt og í því segja þeir m.a.: „Boð-
skapurinn er þessi: Við erum hrein-
ræktaðir en þið eruð aðskotadýr,
sem taka frá okkur vinnuna.“
Dæmigerður
mótmælaflokkur
„Hér er um að ræða dæmigerðan
lýðskrums- og mótmælaflokk, sem
sækir fylgi sitt til hægri og vinstri,“
segir Jürgen Hofrichter, kosninga-
sérfræðingur hjá Infratest, og um
það virðast eiginlega allir sammála,
meira að segja væntanlegir kjós-
endur Vinstriflokksins. Könnun með-
al þeirra, sem segjast ætla að kjósa
hann, sýnir, að aðeins 25% þeirra
treysta honum fyrir fjármálum rík-
isins.
Ljóst er, að Vinstriflokkurinn
þrífst fyrst og fremst á ótta fólks og
óánægju með atvinnuleysi og nið-
urskurð í velferðarkerfinu. Í honum
endurspeglast vaxandi andúð í Evr-
ópu á hinum venjulegu stjórnmálum,
á markaðsfrelsi og þeirri „nýfrjáls-
hyggju“, sem gripið er til í því skyni
að örva hagvöxt. Að sumu leyti má
segja, að Vinstriflokkurinn sé þýsk
hliðstæða við franska og hollenska
„neiið“ við stjórnarskrá Evrópusam-
bandsins.
Tilkoma Vinstriflokksins í Þýska-
landi er söguleg að því leyti, að þar
hefur hægrisinnuðum lýðskrums-
flokkum hingað til verið haldið niðri
en þeir hafa látið mikið að sér kveða í
Austurríki og Belgíu. Með því að
hræra saman hægrisinnuðum þjóð-
ernishroka og sósíalisma á erfiðum
tímum hefur Vinstriflokkurinn hins
vegar möguleika á að festa sig í sessi
með ófyrirsjáanlegum afleiðingum
fyrir þýsk stjórnmál.
Vantreysta
stjórnmálamönnum
Richard Hilmer, framkvæmda-
stjóri skoðanakannanafyrirtækisins
Infratests, segir, að staðan í Þýska-
landi sé nú sú, að kjósendur treysti
ekki jafnaðamönnum vegna þess, að
Schröder hafi ekki dregið úr atvinnu-
leysinu eins og hann hafði lofað og
þeir treystu í raun ekki heldur kristi-
legum demókrötum vegna þess, að
það væri ekki að sjá, að þeir hefðu
neitt lært frá því á dögum Helmuts
Kohls. Er hann þá að ýja að því, að
það var einmitt í tíð Kohls og kristi-
legra demókrata, sem atvinnuleysið
rauk upp samfara litlum hagvexti ár
eftir ár.
Það er við þessar aðstæður, sem
Vinstriflokkurinn þrífst þótt enginn
geri ráð fyrir, að hann muni nokkru
sinni fá aðild að ríkisstjórn.
Síðustu kannanir á stöðu flokk-
anna eru dálítið misvísandi. Þýska
sjónvarpsstöðin RTL birti á mánu-
dag könnun, sem gaf kristilegu
flokkunum 43% en jafnaðarmönnum
29% og þar var Vinstriflokkurinn
með 10%, hafði misst tvö prósentu-
stig. Í könnun, sem dagblaðið Der
Tagesspiegel birti á fimmtudag, fá
jafnaðarmenn 30,59% en kristilegu
flokkarnir 40,25%. Vinstriflokkurinn
fær 10,04%, Græningjar 8,35% og
Frjálsir demókratar 7,38%.
Stóra samsteypan
eina lausnin?
Verði niðurstaðan þessu lík er
ljóst, að kristilegu flokkarnir og
frjálsir demókratar fá ekki meiri-
hluta og þá er möguleikinn á stjórn-
armyndun í raun aðeins einn, það er
að segja Stóra samsteypan, sem svo
hefur verið kölluð, samstarf kristi-
legu flokkanna og jafnaðarmanna
undir forystu Angelu Merkel, leið-
toga kristilegra demókrata.
Sumir óttast, að slík stjórn yrði
hálflömuð vegna eilífra málamiðlana
milli flokkanna en aðrir segja, að hún
sé besti kosturinn fyrir Þýskaland.
Henni sé best treystandi til að fylgja
eftir umbótum Schröders og jafn-
aðarmanna og að grípa til annarra
nauðsynlegra ráðstafana í efnahags-
málunum.
FRÉTTASKÝRING | Þjóðverjar ganga að kjörborðinu í næsta mánuði í skugga efnahagserfiðleika og óánægju meðal almennings. Í þessu andrúmslofti
hefur skotið upp nýju afli, Vinstriflokknum, sem er sakaður um að hræra saman hægrisinnuðum þjóðernishroka og óábyrgum sósíalisma. Hugsast getur,
að því er fram kemur í grein Sveins Sigurðssonar, að flokkurinn eigi eftir að festa sig í sessi með ófyrirsjáanlegum afleiðingum fyrir þýsk stjórnmál.
Óróleikatímar í
þýskum stjórnmálum
Reuters
Kosningaspjald með mynd af Gerhard Schröder kanslara borið framhjá öðrum með myndum að Angelu Merkel, kanslaraefni kristilegu flokkanna.
Gregor Gysi Oskar Lafontaine
’Aðeins 25% kjósendaVinstriflokksins treysta
honum fyrir fjármálum
ríkisins.‘
’Að nokkru þýsk hlið-stæða við franska og
hollenska „neiið“ við
stjórnarskrá ESB.‘
svs@mbl.is