Fréttablaðið - 20.12.2003, Blaðsíða 47

LAUGARDAGUR 20. desember 2003 43
ar
g
u
s
–
0
3-
05
63
Það vakti mikla athygli þegarBergsveinn Birgisson var til-
nefndur til Íslensku bókmennta-
verðlaunanna fyrir fyrstu skáld-
sögu sína Landslag er aldrei asna-
legt. „Ég er geysiánægður með
það, einkum fyrir hönd forlags-
drengjanna á Bjarti, sem standa í
því að selja bókina. Þetta var mik-
il lyftistöng fyrir bókina, og von-
andi ratar hún víðar fyrir vikið,“
segir Bergsveinn. Hann segist
ekki finna fyrir því að tilnefning-
in setji aukna pressu á hann varð-
andi næstu bók: „Ég tók því
þannig að tilnefningin væri fyrir
þessa bók hér og nú. Um næstu
bók verður aldrei neitt vitað, þú
verður að spyrja Músuna mína
um hana.“
Af hverju ákvaðstu að skrifa
um trillukarla í deyjandi
sjávaþorpi?
„Meginástæðan er sú að fjarð-
armenningin er prýðilegt módel
fyrir þær breytingar sem túrbó-
kapítalisminn er að knýja í gegn í
mannlegu félagi. Við stöndum í
sama baslinu og aðrir við að reyna
að varðveita eitthvað sem við get-
um kallað okkar eigið í hnatt- og
plastvæðingunni allt um kring.
Fjarðarmenningin og smábátaút-
gerðin hér á landi er kannski það
íslenskasta sem Ísland hefur, og
ef hún er lögð niður í hagræðinga-
skyni, þá hafa stjórnvöld ekki
staðið sig í stykkinu hvað varðar
þetta grunnatriði. Þetta efni teng-
ist síðan valinu milli fortíðar og
sögu eða efnahagslegrar hagræð-
ingar, persónu eða stereótýpu,
merkingarsköpunar eða ekki
merkingarsköpunar, hins veika og
hins sterka og þannig mætti
áfram telja. En þetta er verkefni
þeirra sem stjórna. Mitt verkefni
er að sýna manneskjuna í þessu
mannanna kerfi sem nú stýrir.
Svo þekki ég líka til við sjávarsíð-
una, og kann vel við mig meðal
trillukarla.“
Málsvari fjarðarmenningar
Er þessi bók gagnrýni á kvóta-
kerfið, eins og haldið hefur verið
fram?
„Landslagið fjallar um mann-
eskjuna og ekki nein pólitísk
þrætuepli. Bókin sýnir hins vegar
hvaða afleiðingar ákveðin stjórn-
arstefna getur haft. Fjarðarmenn-
ingin hefur vonandi fengið dálítinn
málsvara með þessari bók. Þó er
mjög rangt að segja bókina ein-
hvers konar rómantíseringu á firð-
inum, ég hef heldur dregið úr en
hitt. Persónulega vil ég taka fram
að gagnrýni á íslenska kvótakerfið
er ekki gagnrýni á túrbókapítal-
isma, það verður að vera á hreinu.
Kapítal-lögmálið snýst um að
kaupa og selja og það er gott og
blessað, en í þessu tilviki var fólki
gefin varan. Þarnæst var fólk
verðlaunað með skattafríðindum
af stjórnvöldum fyrir að flytja
gjöfina úr landi. Allt er þetta mjög
undarleg heimspeki, frá mínum
bæjardyrum séð“.
Þetta er vel skrifuð bók. Ertu
undir áhrifum frá einstökum höf-
undum hvað stíl varðar?
„Ég hef leitað það lengi að mín-
um persónulega stíl, í hjartanu, að
ég vona sannarlega að þar sé eng-
in ákveðin fyrirmynd. Enginn
maður skapar sig samt sjálfur, og
án þess að höfundur viti nokkuð í
sinn haus er presturinn í sögu
hans orðinn hamletskur og krypp-
lingurinn farinn að minna á Quasi-
modo hans Victor Hugo. En það er
hið persónulega í stílnum sem á að
gera slíkan samanburð óþarfan.
Ég vil þó segja að fáar bækur hafa
hrifið mig jafn mikið og Doktor
Glas eftir Svíann Hjalmar Söder-
berg. Hver sem nær slíkum inni-
leika í bókmenntir er stór höfund-
ur.“
Að skapa merkingu með
tungumálinu
Bergsveinn býr í Björgvin þar
sem hann er við nám í drótt-
kvæðum. „Ég hef áhuga
á dróttkvæðum af
því að ég hef
áhuga á
manneskj-
unni, á
m a n n -
l e g r i
hugsun,
á því
hvernig
m a n n -
e s k j a n
s k a p a r
merkingu í
líf sitt með
tungumálinu,
með hugsun
og hjarta,“ seg-
ir hann. „Drótt-
kvæði eru elstu
a ð g e n g i l e g a r
heimildir um gamla og heiðna
hugsun, og þess vegna stilli ég
þeim upp á móti því sem fræði-
menn segja um nútímahugsun. Ég
er þannig að reyna að finna út
hvað sé nýtt og hvað gamalt í
hugsun nútímamannsins, og þá
einkum á hinu dýpra hugsunar-
formlega plani.“
Hann byrjaði snemma að fást
við skáldskap. „Ég byrjaði að gera
skríngivísur um 11 ára aldur af
því það þótti mér skemmtilegt.
Síðan orti ég ljóð eins og allir ung-
lingar gera sem byrja að kenna til
lífsins,“ segir hann. Þegar hann er
spurður hvort hann ætli sér að
verða atvinnurithöfundur svarar
hann: „Mér er sama hvað ég geri
svo lengi sem ég hef gagn og gam-
an af og þéna nokkrar krónur til
að geta keypt kjóla handa dóttur
minni. Fyrir svona kvótaleysur
eins og mig liggur beinast við að
skrifa bækur eða syngja eða
gramsa í gömlum bókum,
og þess vegna segi ég
eins og í viðlaginu
forna: „Guð mun
ráða hvar við
dönsum næstu
jól“.“
kolla@frettabla-
did.is
Bergsveinn Birgisson er nýtt nafn í bókmenntaheiminum. Frumraun hans á skáld-
sagnasviðinu hefur verið tilnefnd til Íslensku bókmenntaverðlaunanna. Hann seg-
ist geysiánægður með árangurinn.
Enginn maður
skapar sig sjálfur
BERGSVEINN BIRGISSON
„Landslagið fjallar um manneskjuna og ekki nein pólitísk þrætuepli.
Bókin sýnir hins vegar hvaða afleiðingar ákveðin stjórnarstefna
getur haft. Fjarðarmenningin hefur vonandi fengið dálítinn
málsvara með þessari bók. Þó er mjög rangt að segja
bókina einhvers konar rómantíseringu á firðinum,
ég hef heldur dregið úr en hitt.“
Mitt verkefni er að
sýna manneskjuna í þessu
mannanna kerfi sem nú stýr-
ir. Svo þekki ég líka til við
sjávarsíðuna, og kann vel við
mig meðal trillukarla.
,,