Fréttablaðið - 13.08.2005, Blaðsíða 44

„Kannski má segja að fyrst fyrirtækin voru
að eiga í viðskiptum svona saman, þá hefði
kannski verið betra að þau hefðu verið eitt
og sama félagið. Við hefðum kannski átt að
eiga beint í Baugi og Baugur svo átt að eiga
fjárfestingarfélag til hliðar. En í raun hefðu
hlutir verið gerðir með sama hætti. Við not-
uðum Gaum, eins og í Arcadia-málinu, sem
undanfara í viðskiptum. Gaumur tók áhætt-
una fyrir skráða félagið. Gaumur keypti
fyrir 900 milljónir í Arcadia af því að stjórn
Baugs vildi ekki taka það mikla áhættu á
þeim tímapunkti. Stjórnin heimilaði kaup
fyrir 200 milljónir. Ég, sem eigandi Gaums,
var sannfærður um að þetta væri góð fjár-
festing og var tilbúinn að taka áhættu sjálf-
ur. Þegar síðar kom í ljós að Arcadia væri
að sigla lygnan sjó færðust bréfin inn í
Baug og Baugur fékk langmesta hagnaðinn
af þessu. Ef Gaumur hefði haldið sínum
hlut, þá hefði Gaumur grætt fimm til sex
milljarða.“
En hefur þá Baugur alltaf unnið í samskipt-
unum við Gaum?
„Já, Baugur hefur alltaf
hagnast! Öll viðskipti
milli félaganna hafa
verið hagfelld fyrir
Baug. Við erum ekki að
tala um hundruð millj-
óna, við erum að tala
um milljarða. Enda hef-
ur hvorki stjórn Baugs,
endurskoðendur né
hluthafar kvartað eða
gert athugasemdir við
viðskiptin. Við eigum
mikla hagsmuni í Baugi.
Þegar maður á fyrir-
tæki er maður ekki að
hugsa um að hagnast
eitthvað persónulega á
stundarviðskiptum. Ég
hef alltaf kosið að horfa
á heildarmyndina og það sem knýr mig
áfram er að hlúa að fyrirtækinu og byggja
það upp og fá arðinn síðar. Okkar félög eru
vel rekin, eru byggð á traustum stoðum og
skara fram úr hvert á sínu sviði. Þetta virð-
ast þeir ekki skilja sem rannsökuðu málið.
Þegar ég er að byggja upp fyrirtæki reyni
ég ekki að svindla á því í leiðinni. Baugur er
fjöregg Gaums og Baugur er andlit okkar.
Félagið sem á Bónus. Mér finnst það ótrú-
legt hvernig lögreglan horfir framhjá því
að Baugur hefur haft ávinning af öllum
þessum viðskiptum við Gaum. Það hlýtur
þó að vera kjarni málsins.
Átti alltaf inni hjá félaginu
Jón segir óbilgirni gæta hjá efnahagsbrota-
deildinni gagnvart færslum á viðskipta-
reikningi og vegna viðskiptalána. „Við
erum búnir að svara þessu margoft. Það er
ótrúlega ósmekklegt hvernig þetta er sett
fram. Hvergi getið að allt hefur alltaf verið
greitt til baka með reglulegum hætti. Ekki
er einu sinni tekið tillit til þess að innri end-
urskoðendur Baugs hafa sýnt öll gögn um
það. Á þá er ekkert hlustað. Það hafa engir
peningar horfið frá Baugi í gegnum þessa
reikninga: Félagið tapaði ekki einni krónu á
þessu tímabili vegna viðskiptalána, hvað þá
ríkti einhver leynd yfir þeim. Öll þess við-
skipti stóðu lið fyrir lið í bókhaldi félagsins.
Það er ekki á skjön við nein lög að veita við-
skiptalán eða lána starfsmönnum eða félög-
um í þeirra eigu fyrir hlutabréfum. Svona
viðskiptareikningar eru í fjölmörgum fyr-
irtækjum, meðal annars fyrirtækjum sem
ég hef keypt, og hafa þeir þá verið gerðir
upp í tengslum við kaupin. Mér skilst að
svona viðskiptareikningar hafi aldrei áður
orðið tilefni lögreglurannsóknar eða
ákæru. Deloitte, endurskoðunarfyrirtækið
sem vann með lögreglunni í rannsókn máls-
ins, varð svo hissa á því að þetta gæti verið
ákæruefni að það sendi bréf til sinna við-
skiptavina og varaði við þessu atriði sér-
staklega. Formið á viðskiptum mínum og
Baugs var með sama hætti og tíðkast í öðr-
um fyrirtækjum. Reyndar var staðan milli
mín og fyrirtækisins alltaf þannig að fyrir-
tækið skuldaði mér en ekki öfugt. Ég átti
frá 108 þúsund og upp í 86 milljónir inni hjá
félaginu. Við sýndum lögreglunni gögn um
þetta. Það skiptir bara ekki máli. Það er
ekki hlustað á það. Endurskoðendur úti um
allan bæ árita reikninga með vitneskju um
sömu hluti, og KPMG gaf út yfirlýsingu um
að fyrirtækið teldi að endurskoðendur
þeirra sem ákærðir eru hefðu verið að gera
rétt.“
Hvað með viðskiptin við Jón Gerald Sullen-
berger og Nordica og meint tollsvik vegna
bílainnflutnings á einkabílum?
„Mér finnst með ólíkindum að mönnum
detti í hug að ég hafi verið að reyna að
svindla einhverja 500 þúsundkalla út úr
tollinum. Í samhengi má benda á að ég er
persónulega ár eftir ár
einn stærsti skatt-
greiðandi hér á landi.
Til dæmis greiddi ég á
síðasta ári 99 milljónir
í ríkissjóð, sem ég tel
ekki eftir mér. Við
erum stærsti innflytj-
andi landsins og höfum
alltaf átt góð samskipti
við tollinn og höfum
alltaf staðið í skilum.
Þessi ásökun er
drullukaka sem þeir
henda í okkur með von
um að eitthvað tolli við
okkur. Ef öll þessi sam-
skipti við Jón Gerald
eru svona glæpsamleg,
af hverju er hann þá
ekki ákærður í málinu?
Hann hlýtur þá að hafa verið að falsa papp-
íra ef eitthvað er hæft í þessu. Af hverju
hefðum við átt að hætta viðskiptum við fyr-
irtæki Jóns Geralds ef allt var svona
gruggugt? Hefðum við þá ekki átt að halda
þeim áfram í lengstu lög til að halda honum
góðum ef hann hafði svona mikið á okkur?
Það hefur verið sýnt fram á það að þessar
greiðslur sem fóru til Nordica voru vegna
vöruhússins og vinnu sem hann var að
vinna fyrir okkur. Þessar greiðslur hættu
samtímis og við hættum viðskiptum við Jón
Gerald. Ef við hefðum viljað senda reikn-
inga á Baug vegna þess að við hefðum not-
að bátinn The Viking í viðskiptalegum til-
gangi fyrir Baug, þá hefðum við alveg get-
að gert það og fengið þann kostnað sam-
þykktan athugasemdalaust. Á tímablinu
1999-2001 greiddi Gaumur 110 milljónir
sem styrk til félagsins og hlutdeild í kostn-
aði mínum sem forstjóra. Félaginu bar eng-
in skylda að gera það en við gerðum það
samt. Á sama tíma eru menn að segja að við
höfum verið að taka 40 milljónir út af ein-
hverjum bát. Þetta stenst ekki skoðun.“
Ákæran líka á versta tíma
Jón Ásgeir segir að félagið hefði ekki lifað
af upphaf rannsóknarinnar nema vegna
þess að sterkir aðilar stóðu að félaginu og
stóðu með því. Gaumur, Reitan í Noregi og
Kaupþing banki áttu saman meirihluta í fé-
laginu frá skráningu til afskráningar. „Við
sáum þann kost vænstan að afskrá félagið.
Það var óvinnandi vegur að þurfa að til-
kynna í Kauphöllina í hvert skiptið sem lög-
reglan bað um einhver gögn. Ég hitti Jón H.
Snorrason í júní 2003 og kvartaði við hann
að það væri óbærilegt fyrir mig og fjöl-
skyldu mína að hafa þetta hangandi yfir
mér og þá taldi hann að það væru ekki
nema einhverjar vikur í að rannsókninni
lyki. Það var hvorki í fyrsta né síðasta
skiptið sem þessir menn sögðu okkur ekki
satt í málinu.“
Jón segir upphaf rannsóknarinnar hafa
komið á skelfilegum tíma fyrir fyrirtækið.
„Það eru allt of margar tilviljanir í þessu
máli til þess að þær fái staðist. Í mínum
huga er alveg klárt að þessu er stjórnað. Í
hvert skipti sem við vorum í fréttum vegna
þess sem við vorum að fást við, þá bárust
fréttir af rannsókninni. Fyrst þeir ætluðu
ekki að þingfesta málið fyrr en 17. ágúst, af
hverju lá þeim þá svona mikið á að birta
ákæruna? Það hafði verið í fréttum að
áreiðanleikakönnun vegna Somerfield var
að ljúka. Þeir vissu vel um það.“
Ef þessu er stjórnað, hver stjórnar þá?
„Andrúmið stjórnar dálítið. Það skapaðist
2001-2002 með gegndarlausum árásum þá-
verandi forsætisráðherra á fyrirtækið og
hótunum hans um að brjóta upp félagið.
Ráðherrann hótaði Hreini Loftssyni því að
opinberir aðilar myndu herja á félagið. Jón
Steinar tekur að sér málið fyrir Jón Gerald.
Jón Steinar hringir í ríkislögreglustjóra.
Hversu augljóst getur þetta verið? Jón
Steinar fær flýtimeðferð án þess að skoða
gögn málsins eins og frægt er. Menn þekkja
hvernig það er að kæra til efnahagsbrota-
deildar. Það er ekki eins og þar sé venju-
lega brugðist hratt við. Í þetta skiptið fengu
þeir húsleitarheimild án þess að kanna einu
sinni hvort reikningurinn sem var tilefni
innrásarinnar væri debet eða kredit. Næði
Baugur Arcadia var ljóst að félagið yrði
orðið langstærsta fyrirtæki á Íslandi. Fyr-
irtæki sem hefði hagnast meira en allur ís-
lenskur sjávarútvegur. Það er ljóst að
mörgum stóð stuggur af því og einnig stóð
mörgum stuggur af því að við vorum orðað-
ir við nýja útgáfu Fréttablaðsins. Jú, það
var pólitík í þessu máli, það er klárt.“
Ráðamenn skapa andrúm
Jón Ásgeir segir óvild Davíðs Oddssonar
sennilega eiga margvíslegar rætur. „Þetta
byrjaði í verðbólguumræðu og svo varð
einhver núningur á milli hans og Hreins
Loftssonar. Þetta vindur upp á sig og síðan
erum við orðnir ótíndir glæpamenn í hans
huga. Við fórum ekki eftir því sem okkur
var sagt. Við héldum áfram að byggja upp
félagið þótt menn væru farnir að spyrja
hvort ekki væri komið
nóg. Ég held þetta sé
svona. Helstu ráða-
menn landsins hafa
staðfest hvað Davíð
var að bera út um okk-
ur á síðasta ári þegar
fjölmiðlafrumvarpið
var til umræðu. Þá
gekk hann um bæinn
og sagði við alla sem
heyra vildu að við vær-
um stærstu skattsvik-
arar Íslandssögunnar
og svo framvegis. Ég
hef fengið þetta staðfest frá tveimur ráð-
herrum í núverandi ríkisstjórn. Hvað
stendur eftir af skattamáli Baugs? 131
milljón króna sem er ágreiningur um fyrir
Yfirskattanefnd. Það skiptir máli hvað
ráðamenn segja, þeir skapa andrúm. Í slíku
andrúmi gerast þessir hlutir.“
Þú segir að menn hafi talið völd ykkar
verða mikil með kaupum á Arcadia. Eru
það völdin í krafti peninga sem drífa þig
áfram?
„Ég heyrði haft eftir einum háttsettum
manni í Sjálfstæðisflokknum að megin-
markmið mitt væri að verða valdameiri en
Davíð Oddsson. Það hefur aldrei verið í
mínum huga og þeir sem þekkja mig
myndu hlæja að slíkum hugmyndum. Menn
hafa greinilega talið að þeim stæði ógn af
Baugi. Baugur væri ekki réttu megin,
Baugur væri að styðja Samfylkinguna,
Ingibjörgu Sólrúnu, forsetann og ég veit
ekki hvað og hvað. Þetta hefur tekið á sig
einkennilegustu myndir. Það sem drífur
mig áfram er að ég hef ástríðu til að byggja
upp góð fyrirtæki sem skara fram úr og
skila árangri fyrir neytendur og hagnaði
fyrir hluthafa. Peningar einir og sér drífa
mig ekki áfram, hvað þá löngun í pólitík. Ég
hef eytt síðustu sjö árum í þetta og ég held
að það hafi tekist. Baugur hefur vakið gríð-
arlega eftirtekt erlendis. Um 80 prósent af
erlendri umfjöllun um íslenskt viðskiptalíf
hafa verið um þetta fyrirtæki.“
Fyrir fram skilgreindir sem glæpamenn
„Það er alveg skelfilegt að sjá afleiðingarn-
ar af svona hryðjuverki sem Ríkislögreglu-
stjóri hefur unnið. Hvers á fyrirtækið að
gjalda? Það bað ekki um þetta. Endurskoð-
endur okkar, lögfræðingar og innri endur-
skoðendur hafa lagt fram gögn og skýring-
ar sem sýna að það er ekki neitt í þessu. Það
er bara ekki hlustað á það. Það er mjög sér-
stakt en ég upplifi þetta eins og lögreglan
bankaði upp á heima hjá mér og segi: „Það
var brotist inn til þín.“ Þótt ég mótmæli og
segi að allt sé í lagi þá segir lögreglan
„víst“ og ryðst svo inn og rústar heimilinu
og segir síðan „sérðu ekki maður, heimilið
er í rúst“. Þetta er náttúrlega stórfurðulegt.
Ég hef það á tilfinningunni að við höfum
þegar í upphafi verið skilgreindir sem
glæpamenn og svo hafi menn farið af stað
að leita að glæpnum.“
Það er augljóst að þú treystir ekki rann-
sóknaraðilum málsins. Hvað með dómstól-
ana?
„Ég trúi því að dómstólarnir muni horfa á
gögnin sem við leggjum fram sem lögregl-
an hefur haft að engu. Ef það verður gert
þarf ég engu að kvíða.“
Hvaða áhrif hefur málið í Bretlandi,
stærsta viðskiptalandi Baugs í dag?
„Það er ótrúlega erfitt að útskýra þetta mál
í Bretlandi. „Baugur er fórnarlambið,“
segja þeir „og þú ert forstjóri Baugs.
Hvernig stendur á því að þú ert ennþá for-
stjóri? Af hverju er ekki búið að reka þig?“
Ég bý við það að vera ákærður án þess að
nokkur aðili tengdur fyrirtækinu hafi kært
mig fyrir að stela
neinu. Þeir skilja það
ekki, hvað þá að sami
maður stjórni rannsókn
og ákæri. Markmið
okkar er að halda sjó í
Bretlandi næstu mán-
uði og halda áfram að
byggja félögin upp sem
eru okkar í dag.“
Það er ljóst að þetta
mál hefur hvílt þungt á
þér, en hver er upplifun
þín af rannsókninni?
„Það er furðulegt að hægt sé að ráðast inn á
fólk án þess að nokkur haldi því fram að
hafa orðið fyrir tjóni, og halda því í raun í
varðhaldi í þrjú ár. Í þessi þrjú ár hefur
linnulaust verið barið á okkur út af þessari
rannsókn og um hana hefur verið fjallað
svo til daglega í fjölmiðlum hér í Bretlandi
eða á Norðurlöndum. Slíkt er gríðarlegt
álag á fólk sem í þessu stendur og einhver
mesta refsing sem nokkur maður getur
fengið. Það gengur ekki að mannréttindi
fólks séu fótum troðin með þessum hætti.
Við erum líka manneskjur þó við eigum
eitthvað af peningum og fjölmiðla.“
Jón Ásgeir segir fjölskylduna einnig
hafa fundið fyrir miklum stuðningi úr ýms-
um áttum að undanförnu. „Ég vil þakka
þann mikla stuðning sem mér og fjölskyldu
minni hefur verið sýndur síðustu vikur.“
haflidi@frettabladid.is
Fjárdráttur – hegningarlög gr. 247 / 19,
1940:
Dragi maður sér fjármuni eða önnur
verðmæti, sem hann hefur í vörslum
sínum, en annar maður er eigandi að,
án þess þó að verknaðurinn varði við
246. gr., þá skal hann sæta fangelsi allt
að 6 árum.
Hafi maður notað peninga annars
manns heimildarlaust í sjálfs sín þarfir,
þá skal honum refsað fyrir það sam-
kvæmt 1. mgr. hvort sem honum hefur
verið skylt að halda peningunum að-
greindum frá sínu fé eða ekki.
Umboðssvik – hegningarlög gr. 249 /
19, 1940:
Ef maður, sem fengið hefur aðstöðu til
þess að gera eitthvað, sem annar maður
verður bundinn við, eða hefur fjárreiður
fyrir aðra á hendi, misnotar þessa að-
stöðu sína, þá varðar það fangelsi allt
að 2 árum, og má þyngja refsinguna, ef
mjög miklar sakir eru, allt að 6 ára fang-
elsi. (Ef maður á ólögmætan hátt breyt-
ir, bætir við eða eyðileggur tölvuvélbún-
að, eða gögn eða forrit sem geymd eru
á tölvutæku formi, eða hefur með öðr-
um hætti gert ráðstafanir sem eru til
þess fallnar að hafa áhrif á niðurstöðu
tölvuvinnslu, varðar það fangelsi allt að
6 árum.)
Opinber gjöld o.fl. – hegningarlög gr.
262 / 19, 1940 (ekki birt í heild):
Hver sem af ásetningi eða stórfelldu gá-
leysi gerist sekur um meiri háttar brot
gegn 1., 2. eða 5. mgr. 107. gr. laga um
tekjuskatt og eignarskatt, (... nánari til-
vísanir) skal sæta (..) fangelsi allt að 6
árum. Heimilt er að dæma fésekt að
auki samkvæmt þeim ákvæðum skatta-
laga er fyrr greinir.
Hlutafélagalög grein 104 / 2, 1995 (ekki
birt í heild):
Hlutafélagi er hvorki heimilt að veita
hluthöfum, stjórnarmönnum eða fram-
kvæmdastjórum félagsins eða móðurfé-
lags þess lán né setja tryggingu fyrir þá.
Félagi er einnig óheimilt að veita þeim
lán eða setja fyrir þann tryggingu sem
giftur er eða í óvígðri sambúð með aðila
skv. 1. málsl. eða er skyldur honum að
feðgatali eða niðja ellegar stendur hlut-
aðeigandi að öðru leyti sérstaklega
nærri. Ákvæði þessarar málsgreinar taka
þó ekki til venjulegra viðskiptalána.
Hlutafélag má ekki veita lán til að fjár-
magna kaup á hlutum í félaginu eða
móðurfélagi þess hvort heldur móðurfé-
lagið er hlutafélag eða einkahlutafélag.
Hlutafélag má heldur ekki leggja fram fé
né setja tryggingu í tengslum við slík
kaup. (Ákvæði 1.ñ2. málsl. eiga þó ekki
við um kaup starfsmanna félagsins eða
tengds félags á hlutum eða kaup á hlut-
um fyrir þá.)
Hlutafélagalög grein 153 / 2, 1995 (ekki
birt í heild):
Það varðar sektum eða fangelsi allt að
tveimur árum:
1. Að skýra vísvitandi rangt eða villandi
frá högum hlutafélags eða öðru er það
varðar í opinberri auglýsingu eða til-
kynningu, í opinberu boði í þátttöku í
stofnun félags eða í útboði hluta, í
skýrslum, ársreikningi eða yfirlýsingum
til hluthafafundar eða forráðamanna fé-
lags eða í tilkynningum til hlutafélaga-
skrár.
2. Að brjóta vísvitandi ákvæði laga
þessara um öflun vissra fjárhagsverð-
mæta (...), greiðslu hlutafjár, útgáfu
hlutabréfa eða bráðabirgðaskírteina,
hlutaskrá, eigin hluti (...), skyldu for-
manns varðandi boðun til stjórnarfunda
(...), boðun til hluthafafundar ef eigið fé
samkvæmt bókum félagsins er orðið
minna en helmingur af skráðu hlutafé
þess (...), tillög í varasjóð, úthlutun arðs,
endurgreiðslu á hlutafjárframlögum, lán
eða tryggingu til handa hluthöfum o.fl.
(104. gr.) og tilkynningu um stofnun úti-
bús og starfsemi þess (141. gr.).
Tollsvik og rangfærsla skjala: grein 126 /
55, 1987 (ekki birt í heild)
Hver sem af ásetningi, stórfelldu gáleysi
eða ítrekað veitir rangar eða villandi
upplýsingar um tegund, magn eða verð-
mæti farms eða vöru eða leggur ekki
fram til tollmeðferðar gögn sem lög
þessi taka til skal sæta sektum sem
nema skulu að lágmarki tvöfaldri en að
hámarki tífaldri þeirri fjárhæð sem und-
an var dregin af aðflutningsgjöldum.
Til birtingar með ákærunum í sjálfstæð-
um ramma eða með öðrum hætti ...
LAGAGREINARNAR
■ Brot sakborninga í Baugsmálinu eru mismunandi. fiær lagagreinar sem tí›ast eru nefndar í ákærunni eru eftirfarandi:
8 13. ágúst 2005 LAUGARDAGUR
„fiótt ég mótmæli og segi a› allt
sé í lagi flá segir lögreglan „víst“
og ry›st svo inn og rústar heimil-
inu og segir sí›an „sér›u ekki
ma›ur, heimili› er í rúst“. fietta
er náttúrlega stórfur›ulegt. Ég
hef fla› á tilfinningunni a› vi›
höfum flegar í upphafi veri›
skilgreindir sem glæpamenn og
svo hafi menn fari› af sta› a›
leita a› glæpnum.“
„Hvergi geti› a› allt hefur alltaf
veri› greitt til baka me› reglu-
legum hætti. Ekki er einu sinni
teki› tillit til fless a› innri end-
ursko›endur Baugs hafa s‡nt öll
gögn um fla›. Á flá er ekkert
hlusta›.“