Fréttablaðið - 22.02.2008, Blaðsíða 18

18 22. febrúar 2008 FÖSTUDAGUR
Svona erum við
fréttir og fróðleikur
> Fjöldi íbúa í sveitarfélaginu Árborg.
HEIMILD: HAGSTOFA ÍSLANDS
6.
05
1
6.
52
2
5.
50
5
7.
56
5
1998 2001 2004 2007
FRÉTTASKÝRING
BRJÁNN JÓNASSON
brjann@frettabladid.is
„Mér finnst þetta bara sorglegt,“ segir
Sigríður Eyrún Friðriksdóttir, leik- og
söngkona, um fréttir af netsíðum
þar sem rekinn
er áróður gegn
útlendingum á
Íslandi. Henni
finnst það
alvarlegt hversu
margir unglingar
skráðu sig til
dæmis í Félag
gegn Pólverjum
á Íslandi. „Það
er ekki hægt að
afskrifa það sem
tóm strákapör,
þetta er alvarlegra en svo. Það læra
börnin sem fyrir þeim er haft.“
Sigríður bjó í Kanada í fimm ár
og segist hafa fundið fyrir aukinni
útlendingaandúð á Íslandi þegar
hún flutti aftur heim. „Mér krossbrá
að heyra hvernig fólk var farið að
tala þegar ég kom aftur og hvernig
var farið að klifa á þjóðerni manna
í fréttaflutningi. Mér finnst það var-
hugaverð þróun.“
Á miðvikudag efndi Bubbi Morthens
til tónleika gegn rasisma og segir Sig-
ríður það hafa verið frábært framtak.
„Bubbi á heiður skilinn fyrir þetta.
Ég saknaði þess hins vegar að yngra
tónlistarfólk, sem krakkarnir hlusta á
og líta upp til, hafði ekki frumkvæði
að þessu. En þetta er átaksverkefni
þar sem allir geta lagt hönd á plóg.“
SJÓNARHÓLL
SPORNAÐ VIÐ RASISMA
Bubbi á heið-
ur skilinn
SIGRÍÐUR FRIÐ-
RIKSDÓTTIR
Leikkona
Barack Obama vann ellefta prófkjörssigurinn í röð í gær þegar
úrslit voru kunngerð úr forkosningu demókrata sem búsettir eru
erlendis. Obama var þá, samkvæmt talningu AP-fréttastofunnar,
kominn með 1.358 kjörmenn en Clinton 1.262.
Hvað þarf Clinton til að ná forskoti?
Samtals á nú eftir að úthluta tæplega 1.200 kjörmönnum í próf-
kjörum, þar af 444 á einu bretti þriðjudaginn 4. mars þegar kosið
er í fjórum ríkjum samtímis, þar á meðal Ohio og Texas sem eru
með fjölmennustu ríkjum Bandaríkjanna. Obama vantar enn 667
kjörmenn til að tryggja sér sigur, en Clinton vantar 763 kjörmenn.
Til þess að ná upp forskoti Obamas þarf Clinton því að fá nærri
60 prósent atkvæða í þeim prófkjörum sem eftir eru.
Hvað geta ofurkjörmennirnir gert?
Á flokksþingi Demókrataflokksins í lok ágúst sitja 796 forystu-
menn flokksins sem eru óbundnir af niðurstöðum prófkjöranna,
og eru því nefndir „ofurkjörmenn“. Þeir geta í raun greitt atkvæði
eins og þeim sýnist, og geta því hæglega gefið Clinton sigurinn
á silfurfati jafnvel þótt Obama hafi náð góðri forystu í prófkjör-
unum. Stuðningsmenn beggja frambjóðenda beita hins vegar
ýmsum ráðum til að hafa áhrif á atkvæðagreiðslu þeirra, svo sem
að lofa að koma í framkvæmd ýmsum málum sem
þeir berjast fyrir hver í sínu kjördæmi.
Eftir hverju fara ofurkjörmenn?
Málið er þó ekki alveg svo einfalt, því forystu-
menn flokksins telja sér flestir skylt að fylgja
vilja kjósenda. Þeir gætu fengið slæma útreið
í kosningum síðar meir ef þeir ganga þvert á
vilja hins almenna flokksmanns. En þá standa
þeir reyndar frammi fyrir öðrum vanda:
nefnilega hvort þeir eigi að miða
við kjósendur í Bandaríkjunum
öllum eða kjósendur heima í ríki
hvers og eins, eða jafnvel heima í
kjördæmi sínu innan ríkisins.
FBL-GREINING: PRÓFKJÖR DEMÓKRATA Í BANDARÍKJUNUM
Ellefu sigrar í röð duga ekki til sigurs
Frelsi til raforkusölu sem
lögfest var árið 2003 hefur
sett stjórnvöldum verulegar
skorður vilji þau koma í veg
fyrir stóriðjuframkvæmdir,
til dæmis vegna efnahags-
ástands. Rætt var í ríkis-
stjórn að setja sérstök lög
um stóriðju í tengslum við
lagabreytingar árið 2003 en
af því varð ekki.
Þegar raforkulögum var breytt
árið 2003 samkvæmt samningi um
Evrópska efnahagssvæðið var
einkaleyfi starfandi orkufyrir-
tækja til raforkuframleiðslu
afnumið. Markmiðið var meðal
annars að lækka verð til neytenda,
en raunin varð sú að stjórnvöld
misstu úr höndunum ákveðið verk-
færi til að stjórna uppbyggingu
stóriðju.
Eftir gildistöku laganna gátu
fyrirtæki farið að semja um orku-
kaup stóriðju við orkufyrirtæki og
við sveitarfélög um staðsetningu
og þurftu í raun lítið við stjórnvöld
að tala.
Þetta var það sem gerðist þegar
Norðurál ákvað að reisa álver í
Helguvík. Valgerður Sverrisdóttir,
þáverandi iðnaðarráðherra, hefur
lýst því að engar viðræður hafi átt
sér stað við ríkið fyrir þann tíma.
Hún hafi fyrst fengið fréttir af
áformum Norðuráls í fjölmiðlum.
Forsvarsmenn Norðuráls ræddu
vissulega við stjórnvöld í kjölfarið,
en einkum til að reyna að fá stuðn-
ingsyfirlýsingu eða annað í þeim
dúr, ekki til að fá vilyrði fyrir
áformunum sem slíkum; staðsetn-
ingu eða tímasetningu.
Stjórnvöld koma þó enn að
ákveðnum framkvæmdum og geta
í gegnum þá aðkomu haft áhrif. Til
dæmis eiga stjórnvöld möguleika á
því að gera svokallaða fjárfest-
ingasamninga vegna framkvæmda
á landsbyggðinni utan höfuðborg-
arsvæðisins og Suðurnesja.
Í þeim felst til dæmis afsláttur
af fasteignagjöldum eða annað í
þeim dúr. Slíkt er heimilt sam-
kvæmt EES-samningnum og var til
dæmis gert við uppbyggingu álvers
á Reyðarfirði. Eftirlitsnefnd EFTA
þarf þó að samþykkja slíkar fyrir-
greiðslur.
Ríkisstjórn Sjálfstæðisflokks og
Framsóknarflokks ræddi sérstak-
lega hvort forsætisráðherra ætti
að setja sérstök lög um stórfram-
kvæmdir.
Samkvæmt heimildum Frétta-
blaðsins var þá sérstaklega rætt
um hættuna af því að nokkur fyrir-
tæki færu út í stórframkvæmdir á
sama tíma, án þess að stjórnvöld
hefðu nokkuð um það að segja.
Slíkt getur haft gríðarleg áhrif á
efnahagslífið, eins og sjá má á
áhrifum af framkvæmdum við
Kárahnjúkavirkjun og álver á
Reyðarfirði.
Þeir sem mótfallnir voru slíkri
lagasetningu bentu á að það væri
fyrirtækjunum í hag að stöðugleiki
ríkti hér á landi og því hefðu þau
engan hag af því að standa fyrir
framkvæmdum sem fyrirsjáan-
lega myndu hafa slæm efnahags-
áhrif. Í dag eru áformuð í það
minnsta tvö ný álver hér á landi, í
Helguvík og á Bakka við Húsavík,
auk þess sem Alcan áformar enn
stækkun álvers síns í Straumsvík.
Að auki eru ýmsar aðrar orkufrek-
ar framkvæmdir í burðarliðnum.
Mengandi stóriðja þarf að afla
sér heimilda til losunar gróður-
húsalofttegunda og þar hefur ríkið
nú aðkomu sem það hafði ekki áður.
Á síðasta ári var í fyrsta skipti
úthlutað mengunarkvóta en aðeins
fyrir starfandi fyrirtæki. Fyrir-
tæki sem ekki höfðu tekið til starfa
fengu ekki úthlutað kvóta þar sem
þau þóttu of stutt á veg komin.
Í lögum um losun gróðurhúsa-
lofttegunda kemur fram að þau
fyrirtæki sem þegar eru með
starfsleyfi eða langt komin í undir-
búningi framkvæmda skuli njóta
forgangs umfram þá sem styttra
eru komnir. Það virðist hafa ýtt við
fyrirtækjum sem höfðu áform um
uppbyggingu á prjónunum og gæti
verið ein ástæða þess að mikil
áhersla er lögð á að fara strax í
uppbyggingu álvera í Helguvík og
á Bakka.
Ríkisúthlutun er þó ekki eina
leiðin til að fá mengunarkvóta,
enda mögulegt að kaupa kvóta án
aðkomu stjórnvalda, til dæmis frá
erlendum fyrirtækjum.
Ríkisstjórn ræddi lög um stóriðju
GUFUSTRÓKAR Orkuveita Reykjavíkur áætlar að níutíu megavött af orku fáist úr tveimur nýjum aflvélum í Hellisheiðarvirkjun.
Reiknað hefur verið með því að 225 megavött til viðbótar fáist úr samtals fimm aflvélum í fyrirhuguðum virkjunum í Hverahlíð og
Bitru. Umhverfismat vegna þeirra virkjana er nú til umfjöllunar hjá Skipulagsstofnun. FRÉTTABLAÐIÐ/VALLI
Umhverfisráðherra hefur nú til
umfjöllunar kæru Landverndar
vegna fyrirhugaðs álvers í Helguvík.
Landvernd krefst þess að ráðherra
felli úr gildi álit Skipulagsstofnunar
um að ekki þurfi að meta umhverf-
isáhrif álversins, virkjana vegna
orkuöflunar, og rafmagnslína saman.
Þórunn Sveinbjarnardóttir
umhverfisráðherra vildi ekki veita
viðtal um kæruna í gær. Forsvars-
menn Norðuráls segja álitið ekki
kæranlegt til ráðherra, og því hafi
kæran ekki áhrif á framkvæmdina.
Norðurál hefur tryggt sér næga
orku fyrir 250 þúsund tonna álver
í Helguvík. Orkuveita Reykjavíkur
hefur samið um að selja 100 mega-
vött til fyrri áfanga, og undirritað
viljayfirlýsingu um sölu á 75 mega-
vöttum til seinni áfanga.
Hitaveita Suðurnesja hefur
samið um að selja samtals um 230
megavött, þar af 100 til 150 til fyrri
áfanga. Samningarnir eru háðir skil-
yrðum um leyfi og orkuöflun.
Þá hefur verið samið við Landsnet
um raforkuflutning vegna álversins.
ÚRSKURÐAR RÁÐHERRA BEÐIÐ