Réttur - 01.07.1930, Blaðsíða 24
240
MARXISMINN
[Rjettur
innar í náttúru og þjóðfélagi, sem yrði eigi ósjaldan í
stökkum, umturni og byltingum.
»Við Marx vorum víst þeir einu, er höfðu tekið þróunarspek-
ina af sviði hinnar þýzku, »idealistisku« heimspeki og fært inn
í hina efnislegu náttúru- og söguskoðun«. »Náttúran er próf-
steinn þróunarspekinnar, og við verðum að viðurkenna það,
náttúruvísindum vorum til maklegs hróss, að þau hafa lagt fram
margbreytilegt og dagvaxandi efni til þessarar prófunar og með
því sýnt, að þegar öllu er á botninn hvolft, gerist allt í náttúr-
unni eftir lögmálum þróunarspekinnar, en eigi frumspekinnar«.
(Engels).
Engels skrifar:» Hin mikla grundvallarhugsun, að eigi beri
að skoða heiminn sem heild fullgerðra hluta, heldur sem heild af
breytingum, þar sem þeir hlutir, er virðast varanlegir, g'anga 'í
gegnum eilífar breytingar verðandi og' eyðingar, eigi síður en
hugtökin, myndir þeirra í huga vorum, svo að lokum skapast á-
framhaldandi þróun, þrátt fyrir alla stundar afturför og' allar
tilviljanir, sem oss svo virðast — þessi mikla grundvallar-hugs-
un er, síðan Hegel leið, orðin svo almennt viðurkennd, að henni
verður vart mótmælt sem almennu lögmáli. En það er sitthvað,
að viðurkenna lögmálið í orði eða beita því í veruleikanum á
einstök atriði hvers rannsóknarsviðs«. »Þróunarspekin þekkir
ekkert sígilt, algert eða heilagt. Hún sannar fallvelti alls, er
fyrir ber, og' í hennar augum er ekkert annað til en sífeld verð-
andi og' eyðing — óslitin þróun frá lægra til æðra. Og sjálf er
þróunarspekin ekkert annað en endurspeg'lun þessarar þróunar
í hugsandi heila mannsins«.
Þessvegna telur Marx þróunarspekina vera »vísindin
um hin almennu hreyfilögmál, jafnt í ytra heimi sem
mannlegri hugsun«.
Þessi byltingarkennda hlið á heimspeki Hegels var
tekin og fullkomnuð af Marx. Hin þróunarlega efnis-
hyggja »þarf eigi að halda á neinni heimspeki, er vill
hefja sjálfa sig upp yfir öll önnur vísindi«. Það, sem
eftir stendur af allri heimspeki liðinna tíma, er »kenn-
ingin um hugsunina og lögmál hennar: rökfræðin og
þróunarspekin«. Eins og Marx og Hegel skildu þróun-
arspekina grípur hún yfir það, sem nú kallast þekk-
ingarfræði (Gnoseologi), sem einnig verður að rann-