Réttur - 01.07.1930, Blaðsíða 33

ítjetturj MARXISMINN 249
en á hinum 6 stundunum (hinum »ofaukna« vinnu-
thna) skapar hann þann franíleiðslu- og verðmætis-
auka, er eigi er goldinn af auðmagninu. Eftir þessu
verður frá sjónarmiði framleiðslunnar að greina á
milli tvennskonar auðmagns: hins fasta auðmagns, sem
goldið er fyrir framleiðslutækin (vélar, starfstæki,
hráefni o. s. frv.) — og verðmæti þess færist annað
hvort í einu eða smátt og smátt yfir á afurðirnar
(framleiðsluna), — og hins-vegar hins breytilega auð-
magns, er goldið er fyrir vinnuaflið. Verðmæti þess
auðmagns er eigi óbreytt, heldur eykst við vinnuna við
sköpun verðmætisaukans. Til þess að gera ljóst hversu
mjög vinnuaflið er arðrænt með auðmagninu, verður
að bera verðmætisaukann saman við hið breytilega
auðmagn, en eigi við auðmagnsheildina. Hlutfall verð-
mætisaukans, eins og Marx kallar þetta fyrirbrigði,
nemur í þessu dæmi 6:6 eða 100%.
Hið sögulega skilyrði fyrir því, að auðmagn geti
skapast er, að einstökum mönnum hafi safnazt á hend-
ur ákveðnar fjárupphæðir, ásamt því, að vörufram-
leiðslan sé komin á tiltölulega hátt þróunarstig. í öðru
lagi þurfa fyrir hendi að vera verkamenn, er sé frjáls-
ir í tvöföldum skilningi, lausir við allar hindranir og
takmarkanir á sölu vinnuaflsins, og í öðru lagi lausir
við fasteignir eða jarðir svo sem og framleiðslutæki yf-
irleitt, þ. e. a. s. húsbóndalausir verkamenn, — öreig-
ar, sem aðeins gefst færi á að lifa með því að selja
vinnuafl sitt.
VI
Unt er að auka verðmætisaukan^með tveimur aðal-
aðferðum: með því að lengja vinnudaginn (»alger verð-
mætisauki«) og með því að stytta »hinn nauðsynlega
vinnudag« (»hlutfallslegur verðmætisauki«). Við skýr-
mguna á fyrri aðferðinni bregður Marx upp fyrir oss
stórfenglegri mynd af baráttu verkalýðsstéttarinnar
iyrir styttingu vinnudagsins og afskiftum ríkisvalds-
ms til að lengja hann (á tímabilinu frá 14.—17. aldar)
17