Réttur - 01.01.1967, Page 12

þeirra orðnir forngripir á hafinu við hlið full-
kominna nútímatækja sem aðrar þjóðir gera
út á sömu mið með góðum árangri. Astæðan
fyrir því að íslendingar, sem fyrir skömmu
voru forustuþjóð í togaraútgerð, eru nú að
heykjast á þeim atvinnurekstri, er annarsveg-
ar sú að einkaaðila skortir bæði fjárhagslegt
bolmagn og áhuga til þess að hefja þennan
íslenzka atvinnurekstur til nýs vegs, og stjórn-
arvöldin eru haldin þeirri pólitisku kreddu-
kenningu að félagslegt framtak megi ekki
koma til greina. Þess vegna eru Islendingar
nú að glata afkastamestu fiskveiðitækjum sín-
um. Hliðstætt ástand blasir við víðar í sjávar-
útveginum, þeirri atvinnugrein sem hefur ver-
ið undirstaða þjóðfélagsins. Verulegur hluti
bátaflotans, smærri bátarnir sem aflað hafa
hráefnis fyrir fiskvinnslustöðvarnar, eru í svip-
uðum vanda staddir, að sökkva milli getu-
leysis einstaklinga annarsvegar og frumkvæð-
isskorts stjórnarvaldanna hinsvegar. Hrað-
frystihúsin sem um langt skeið hafa tryggt
okkur um það bil þriðjung þess gjaldeyris
sem þjóðfélaginu áskotnast eru í þvílíkum
vanda stödd að sum hin stærstu og fullkomn-
ustu hafa verið lokuð mánuðum saman, og
allar horfur eru á stórfelldum samdrætti á
næstunni. Ný fiskiðjufyrirtæki sem miklar
vonir voru við bundnar, eins og Norðurstjarn-
an í Hafnarfirði, hafa gefizt upp næstum áð-
ur en þau hófu starfsemi sína. Það eina sem
upp úr hefur staðið er síldarmokstur. sem
fyrst og fremst er bundinn við framleiðslu á
áburði og skepnufóðri, og hefur að forsendu
uppgrip og höpp sem ekki verða til frambúð-
ar undirstaða nokkurs þjóðfélags.
Svona er ekki aðeins ástatt í sjávarútvegi; ís-
lenzkur neyzluvöruiðnaður hefur einnig átt í
vök að verjast á þessum uppgripatímum, og
ýmsir þættir hans gefizt upp fyrir inriflutn-
ingi á fullunnum varningi frá öðrum iðnað-
arríkjum. Svo er nú ástatt, til dæmis í Reykja-
vík, að færra fólk vinnur nú í slíkum iðn-
aði en var fyrir tæpum áratug, þótt fólkinu
hafi fjölgað til muna.
Þannig eru sjálfar undirstöður þjóðfélagsins
veikari þótt okkur hafi áskotnazt meiri fjár-
munir en nokkru sinni fyrr í sögu okkar. Okk-
ur er sagt eftir alþjóðlegum hagskýrslum að
við séum að verða einhver auðugasta þjóð í
víðri veröld, samkvæmt höfðatölureglunni. En
þetta aukna fjármagn höfum við fyrst og
fremst notað t-il þess að margfalda hverskon-
ar þjónustustarfsemi í landinu, bankahallir,
verzlunarmusteri; við höfurn sett ný met í
bílainnflutningi þótt okkur skorti fyrirhyggju
til þess að leggja jafnóðum nothæfa vegi fyr-
ir alla þessa bíla, við komum upp sjónvarpi
og þannig mætti lengi telja. Ekki er nema eðli-
legt að þjóð sem talin er í hópi hinna auðug-
ustu í viðri veröld vilji njóta lífsgæða og
halda sig ríkmannlega, en við skulum gera
okkur ljóst að öll þessi lífsþægindi fá því að-
eins staðizt að undirstaðan bresti ekki. Ef
atvinnuvegir þjóðarinnar rísa ekki undir yfir-
byggingu þjóðfélagsins, hrynur hið hátimbr-
aða lífsþægindamusteri yfir okkur fyrr en var-
ir.
Öll þessi miklu lífsþægindaumsvif sem við
höfum kynnzt í vaxandi mæli að undanförnu
eru frá sjávarútveginum komin; hann heíur
verið okkur ein'hver arðsam'asti atvinnuvegur
sem um getur í víðri veröld; engin sú stór-
iðja sem mest er gumað af kemst í hálfkvisti
við hann. Þeim mun alvarlegra er það að þessi
undirstöðuatvinnugrein skuli eftir alll góð-
ærið eiga við svo stórfellda örðugleika að etja
að hrun virðist blasa við ef ekki verður að
gert. Því ef aðalatvinnugrein íslendinga hryn-
ur, þá er augljóst mál að fleira hrynur af
vonum manna um að íslendingar séu þess
megnugir að 'halda uppi fullveðja þjóðfélagi
í landi sínu.
Og hvernig ber að bregðast við þeim örlaga-
ríka vanda?
Er það ekki einsætt að þjóð sem hefur sett
sér það mark að halda uppi sjálfstæðu þjóðfé-
lagi í landi sínu, verður einnig að stefna að
því vitandi vits og undaribragðalaust að
tryggja hornsteina þess þjóðfélags, og þá fyrst
12