Réttur - 01.07.1973, Blaðsíða 58

báta og eftirlitsskipa til þess að stöðva flótt-
ann í eigin liði. Var jafnvel reynt að gabba
herskip — sem biðu álengdar utan við 50-
mílur inn fyrir mörkin.
Nú lém bresk stjórnvöld undan þrýstingi
taugaveiklaðra togaraskipstjóra og lofuðu að
senda herþyrlur til eftirlits inn yfir íslensku
fiskveiðilandhelgina. Var það í fyrsta sinn
sem Bretar viðurkenndu að þeir hefðu í
frammi beina hernaðaríhlutun. En það átti
síðan eftir að ágerast, því síðdegis á laug-
ardaginn 19. maí tilkynnti breska stjórnin þá
ákvörðun sína að send yrðu herskip inn fyrir
50 mílna mörkin strax þann dag. Þannig varð
ofbeldi breska auðvaldsins grímulaust; það
sannaði að breska stjórnin var aðeins hand-
bendi þess. Hér var um að ræða vendipunkt
í landhelgisdeilunni, og Alþýðubandalags-
menn drógu af herskipa innrásinni eftirfar-
andi ályktanir:
1. Sömu tilboð gám ekki staðið Bremm til
boða og fyrr, margir töldu raunar að eftir her-
skipainnrásina bæri alls ekki að ræða við
Breta framar.
2. Innrásin sýndi eðli NATO, því hér var
um NATO-herskip að ræða.
3. Með hernaðarofbeldi sínu eru Bretar
beinlínis að tryggja sigur þeirra afla á al-
þjóðavettvangi sem berjast fyrir sem stærstri
fiskveiðilandhelgi.
3. Kalla ber íslenska sendiherrann heim frá
NATO, loka þar skrifstofum, kalla ennfrem-
ur íslenska sendiherrann heim frá London,
og lýsa yfir slitum stjórnmálasambands við
Breta fari þeir ekki strax út fyrir.
Alþýðusambandið boðaði til útifundar til
að mótmæla ofbeldi Breta 23. maí. Var það
fjölmennasti útifundur sem til þess tíma hafði
verið haldinn í Reykjavík, 25.000 manns
komu á fundinn að sögn lögreglunnar í
Reykjavík. (I þetta skipti hafa teljarar lög-
reglunnar áreiðanlega verið heldur ríflegir
aldrei þessu vant á útifundum).
Laugardaginn 26. maí kom til beinna á-
taka á miðunum í fyrsta sinn eftir flotainn-
rás Breta. Varðskipið Ægir kom að togaran-
um Everton að ólöglegum veiðum. Everton-
skipstjórinn neitaði að hlýða fyrirmælum
skipherrans á Ægi. Ægir skaut þá viðvörun-
arskotum að Everton, en ekkert dugði og hélt
togarinn á brott. Það sem einkum vakti at-
hygli við þennan atburð voru ummæli for-
ingja stjórnarandstöðunnar. Geir Hallgríms-
son sagði: „Það er mitt álit að ekki beri að
grípa til svo örlagaríkra ráða.” Gylfi Þ. Gísla-
son sagði: „Nú óttast ég alvarlega að við Is-
lendingar höfum spillt ok.kar málstað.” Þessi
ummæli forustumannanna vöktu reiði og
hneykslunaröldu um allt Island, — þetta eru
kveðjurnar sem varðskipsmennirnir okkar fá
frá foringjum stjórnarandstöðunnar á Islandi
þegar baráttan er hvað hörðust.
28. maí tilkynnti ríkisstjórn Islands
NATO-yfirvöldum að herskipainnrás Breta
væri brot á reglum bandalagsins og krafðist
þess að NATO stöðvaði herskipainnrásina. Þá
lýsti Einar Agússon því yfir á blaðamanna-
fundi sama dag að almenningsálitið á Islandi
hefði snúist gegn NATO. Og það var ekki
of mikið sagt. Haldleysi hernaðarbandalags
fyrir smáþjóð kom svo greinilega í ljós að
NATO-sinnar voru beinlínis einangraðir.
Morgunblaðið reyndi þó að gegna þjónshlut-
verki sínu af bestu getu; aldrei var meira
skrifað um yfirvofandi hernaðaríhlutun
Rússa en einmitt þessa dagana.
Nú má segja að í hönd fari sá tími sem
harðastur er í þorskastríðinu við Breta, tími
látlausra ásiglinga og ásiglingartilrauna, of-
beldisverka sem í einu tilfelli íeiddu til þess
að varðskipsmaður lést við skyldustörf sín.
Skömmu síðar er hótað slitum stjórnmála-
sambands sem kom þó aldrei til framkvæmda.
202