Réttur - 01.08.1979, Blaðsíða 35

borg Mahabad. Var Ghasi Mohammed
lorsætisráðherra þess og lét íransstjórn
myrða hann og stjórn hans alla. En Bar-
sani, sem var varnarmálaráðherra Kúrda-
stjórnar, hafði ekki treyst loforðum ír-
ansstjórnar og haldið til Sovétríkjanna
ásamt 500 hermönnum sínum og fengu
þar griðland og var þar í 12 ár, frá 1946
til 1958.
1958 var uppreisn í írak gegn aítur-
haldssamri konungsstjórn og hin nýja
•ýðveldisstjórn Kassims gaf Kúrdum lof-
orð um sjálfstjórn. Barsani, sem er íraki,
hélt heim í góðri trti að nú væri lokið 13
ára blóðugu frelsisstríði Kúrda í írak.
En öll loforð voru svikin og fór svo hvað
eftir annað. Eitt af því sem vafalaust
veldur svikum Iraks-stjórnar er að mikið
af olíulindum íraks er á jreim svæðum,
er Kúrdar byggja. Stundum náðu Kúrd-
ar nokkrum ítökum í íraksstjórn — eins
kommúnistar, er með þeim stóðu, — svo
var allt svikið, ofsóknir hafnar gegn þeim,
banatilræði við Barsani o. s. frv.
Þá greip Barsani til þess ráðs að útvega
sér og liði sínu vopn og fé frá íranskeis-
ara og CIA, sem bæði áttu þá í útistöð-
um við íraksstjórn. Reyndi hann þannig
að gera Iraksstjórn erfitt fyrir. En svo
sagði Barzani, er hann 76 ára að aldri var
skorinn upp við krabbameini á spítala í
Washington tæpu ári áður en hann dó,
að það hefðu verið verstu mistök sín að
treysta Bandaríkjunum.
íranskeisari sveik svo Kúrda líka, er
hann 6. mars 1975, náði samningum við
stjórnina í írak um vissar skipaleiðir.
Eokaði hann þá landamærunnm, svo
Kúrdum er börðust í írak varð ókleylt
að flýja til landa sinna í íran, er erfið-
•ega gekk í frelsisbaráttunni. Meðal síð-
ustu flóttamanna Kúrda, er komust frá
írak til íran, áður en leiðir lokuðust al-
veg, — (um 3000 fóru daglega yfir um
meðan opið var) — var Barsani og synir
hans, Idris og Masud. Hófust nú ofsóknir
gegn Kúrdum í írak að nýju: fangelsanir,
pyntingar, dauðadómar. Frá því í janúar
1977 til apríl 1978 telur Amnesty Inter-
national 130 aftökur þar framkvæmdar
af pólitískum ástæðum.
Á síðustu 4 árum hafa hundruð þús-
unda Kúrda verið fluttir burt frá fjalla-
héruðum (— og olíulindum) þeim, er
næst liggja landamærum írans og suður
í land.
*
í íran áttu Kúrdar lengi við kúgun
keisarastjórnarinnar að berjast, sem hafði
afnumið alla kennslu í máli þeirra í skól-
unum. Einnig var allri hagþróun í héruð-
um þeirra lialdið niðri, svo meðaltekjur
Ktirda á mann voru einn tíundi hluti
jtess, er meðaltekjur voru í íran.
Eftir byltinguna vonuðust Kúrdar
eftir sjálfsforræði í fylkjum sínum. En
sem fyrr voru slík loforð svikin: Trúar-
ofstækismaðurinn Chomeini tók brátt að
beita her sínum gegn frelsishreyfingu
Kúrda. Það er auðséð að jafnt Kúrdar
sem önnur jyjóðarbrot í íran, eiga langa
baráttu framundan eins og aljtýða öll þar
í landi og jteir vinstri flokkar, er berjast
fyrir málstað hennar. Trúarofstækislierr-
arnir eru síst betri en aðrir harðstjórar
að fást við, Jtótt Jreir Jrykist tala og breyta
sem umboðsmenn hinna og þessara guða
og spámanna þeirra á jörðu.
Skýringar:
Aðalheimildir eru:
„Der Spiegel", nr 14, 2. apríl 1979, bls. 155-160.
„Jordens tortryckta" ettir Andres Kilng, og
Olof S. Tanberg, — Bonniers, Stockholm 1970.
- Bls. 37-49.
171