Réttur - 01.08.1975, Blaðsíða 35

það erfiða líf — og oft lága —, er menn
lifðu þar nú, og svo hinsvegar það hetjulíf,
er lifað var þar forðum.
En Morris komst líka í snertingu við þá
frelsisbaráttu, er Islendingar háðu þá. I
Reykjavík kynntist hann Jóni Sigurðssyni,
því Eiríkur Magnússon, vinur og samherji
Jóns, var með honum. Og Jón verður sam-
ferða þeim út 1871 og skilur við þá í Edin-
borg. Ljóð Morris „I landsýn við Island," er
hann orti þá Island reis úr sæ, birtist í „Nýj-
um félagsritum 1872 í þýðingu Steingríms
Thorsteinssonar. Og Jón Sigurðsson hefur
fyrir milligöngu Eiríks samstarf við Morris
alla tíð eftir þetta. Var hjálp Morris ekki
síst mikil, þegar hallærið dundi yfir 1882.
Gekkst hann þá fyrir mikilli söfnun mat-
væla í Bretlandi. (Eftirtektarvert hvað Agúst
Jósefsson segir um það í „Minningar og svip-
myndir úr Reykjavík", bls. 246).
Fylgdarmaður William Morris í síðari
ferðinni, 1873, var Jón í Hlíðarendakoti, Jón
„söðli". Tókst með þeim æfilöng vinátta.
Morris sendi Jóni síðan árlega 10 sterlings-
pund að gjöf og ekkja hans hélt þeim góða
sið áfram. Því yrkir Þorsteinn Erlingsson
brag til frú Morris 1902 fyrir hönd Jóns til
að þakka henni, því þetta var mikið fé fá-
tækum manni á þeim dögum. Er síðasta vís-
an svona:
„Þín mannúd og drengskapur áttu þann yl,
sem œttjörð og kunningjar höfðu ekki til,
er kvöldaði og kólnaði á degi.
Já, ástkcerar þakkir, þitt örlyndi og tryggð
er einasta skjólið í mannanna byggð
á útlenda öreigans vegiJ'
En til Jóns hafði Þorsteinn ort 1884 og
minntist þar á ferðirnar með Morris. — En
svo var að er Morris var boðinn í „miðdags-
verðinn" til Jóns í baðstofunni á Hlíðarenda-
koti, þá lýsir hann dreng, „eftirtektarverðum
í útliti", er liggur þar í rúmi og greiðir hár
sitt. Er þar vafalítið átt við Þorstein Erlings-
son, þá 14 ára gamlan.
Morris fór og nærri slóðum annars höfuð-
brautryðjenda sósíalisma meðal Islendinga,
er ferðinni var komið norður í Bárðardal. Þar
komu þeir við í Mjóadal 7. ágúst og Hall-
dórsstöðum 8. ágúst. Þar var „fólk þungbúið
og fátækt. Seinasti ábúandinn hafði flutst til
Ameríku" — segir í dagbókinni. Og nokkru
síðar segir „að tvö hundruð manns hefðu
ætlað til Ameríku með „Drottningunni" en
skipið gæti aðeins tekið helming þess fjölda."
— Hér er komið á slóðir Stephans G.: Hann
fór 15 ára, 1868, í vinnumennsku að Mjóa-
dal í Bárðardal, en foreldrar hans urðu vinnu-
hjú á næsta bæ, Mýri. En þann 4. ágúst 1873
fóru þau öll með skipinu „Queen" til Ame-
ríku frá Akureyri, svo sem Stephan G. lýsir
í „ferðasögu frá Islandi til Ameríku 1873."
En sá af Islendingum, sem síðar urðu sósí-
alistar, er William Morris kynntist einna
best, er Matthías Jochumsson. Munu þeir
hafa kynnst í ferð Morris og Eiríks hér
heima, en Matthías síðan heimsótt hann í
Lundúnum nokkrum sinnum, síðast 1885,
og segir frá þeim fundi í eftirmælum, er
Matthías ritaði þá Morris dó. Birtust þau í
„Stefni" 10. des. 1896 og eru prentuð í
„Rétti" 1952. Segir Matthías frá orðræðum
þeirra um sósíalisma, einkum á Islandi og
lýkur þeim kafla með þessum orðum, svo
einkennandi fyrir hann: „Orð hans eru nú
mín eigin skoðun, þótt ekki sé mitt fceri, og
hafi aldrei verið að rökstyðja hana. Spyrjum
að leikslokum." — Það hefur á þeim tíma
verið tekið vel eftir þessari grein M. J. T.d.
skrifar „Þrándur" í „Stefni" 31. des. '96
út af grein Guðmundar í Gufudal, sem M.J.
getur um og grein Benedikts á Auðnum í
Kaupfélagsritinu: „— séra Matthías hefur og
179