Réttur - 01.08.1975, Qupperneq 40

jafnt náttúruna sem mennina. Sósíalistískur
boðskapur hans á því enn meira erindi til
núlifandi kynslóða, sem sjá hvern háska
tæknin og stóriðjan í helgreipum gróðaafl-
anna setur heiminn og mannkynið í. Barátta
Morris gegn auðvaldi og með sósíalisma var
því eigi aðeins háð í nafni réttlætis og mann-
úðar, skynsemi og manngildis, heldur jafnvel
fyrst og fremst í nafni fegurðarinnar og heil-
brigðinnar. Sú kynslóð, sem kynnst hefur
mengun lofts og sjávar, horft á eyðingu lands
og lagar og sækir nú fram til óspilltrar jarð-
ar og hreins andrúmslofts, mun skilja Morris
betur en samtíð hans. Draumsjón hans um
framtíð sósíalismans var í anda þeirra orða,
er „Fegurð himinsins" endar á: „Og feg-
urðin mun ríkja ein." — En alveg sérstak-
lega eiga marxistisk rit hans um listina og
mannfélagið erindi til okkar nú á tímum:
boðskapur hans um að gera lisdna að nýju
þátt hins daglega lífs. Við skulum vona að
frumkvæði Máls og menningar um útgáfu
„Dagbóka hans úr Islandsferðum" verði til
þess að vekja áhuga íslenskra sósíalista og
annarra góðra Islendinga á því að kynna sér
betur en hingað til líf og rit þessa mikla og
merka brautryðjanda.
SKÝRINGAR:
3> Hin sígilda ,,borgaralega" ævisaga V. M. er
J. W. Mackail: „Life of William Morris," útgefin
1899. Besta ævisaga um lífsstarf hans, ekki síst
fyrir sósíalismann er E. P. Thompson: William
Morris. Romantic to Revolutionary. Gefið út af
Lawrence & Wishart Ltd. London 1955. — Ágæt
bók um þætti I sósialistísku starfi hans er: R.
Page Arnot: William Morris, the man and the
myth. London 1964. Lawrence and Wishart. —
Heildarrit hans „Collected Works“ i 24 bindum
voru gefin út 1910—15 af Longmans og eru til á
Landsbókasafninu, gefin þangað af dóttur hans,
May Morris. — Gott úrval rita hans i einu bindi
var gefið út of Nonesuch Press í London 1946.
Sá G. D. H. Cole prófessor um þá útgáfu og
reit formála með. Þar er m.a. að finna margar
af hinum ágætu ritgerðum hans um listir, svo
sem Gothic Architecture, The lesser Arts, The
Art of the People, The Aims of Art, Art and
Socialism, og hina sérkennilegu ritgerð: „A
Factory as It might Be.“ — Amerískur prófessor
E. D. Le Mire hefur gefið út 200 siðna „biblio-
graphy" um W. Morris, m.ö. orðum bók, sem
telur upp bækur um hann. Þar er þvi um auð-
ugan garð að gresja. Hér skal aðeins eftirfarandi
bóka um hann getið í viðbót við það, sem fyrr
segir:
William Morris: Selected Writings and Designs.
Asa Briggs ritar formála. 24 myndir. Penguin
Books 1962.
William Morris, Medievalist and Revolutionary.
eftir M. R. Grennan. New York. 1945.
W. M. félagið hefur m.a. gefið út þessar bækur:
Bernard Shaw and William Morris. Eftir R. Page
Arnot. 1957.
William Morris as a Socialist. Eftir G. D. H.
Cole. 1960.
William Morris, Writer. Eftir Jack Lindsay. 1961.
William Morris and old Norse Literature. Eftir
J. N. Swanell. 1963.
Hverfum svo að athugasemqlum við grein þessa:
3) Rit E. Thompson er mikið og gott verk, 908 síður
í allstóru broti.
3) Kelmscott var aðsetur Morris.
4) Tilvitnun í E. Thompson, bls. 220, en þar tekið
upp úr bréfum hans (Letters bls. 58—9).
3) Ég hef reynt að færa rök að þessu í bók minni
„Ættasamfélag og ríkisvald í þjóðveldi Islend-
inga". 1954.
0) Sjá grein Þorsteins frá Hamri: „Hvaðan er helst
von kommúnista hér á landi?“ um „Kvöldfélagið"
og umræður þess um sósíalisma, i Rétti 1967
bls. 92—99. — Það félag ætlaði m.a.s. að ræða
„Internationale og Socialistarnir," með Jón
Ólafsson sem framsögumann, veturinn 1872—3,
en varð ekki úr.
7) Þetta bréf Engels er birt á bls. 245 í bókinni:
„Fredrick Engels — Paul and Laura Lafargue:
Correspondence” I. bindi. Moskvu 1959.
8) Tilvitnun úr bók R. Page Arnot, „William Morris,
the man and the myth" bls. 39.
184