Morgunblaðið - 08.01.2006, Side 14

14 SUNNUDAGUR 8. JANÚAR 2006 MORGUNBLAÐIÐ
M
argir Ís-
lendingar
tengjast
dönsku
sjónvarps-
seríunni
„Örninn“.
En serían
er geysi vinsæl á öllum Norðurlönd-
um og hefur fengið grammý-verðlaun
og allt. Hér vil ég segja skoplega sögu
frá því, hvernig ég lenti í því óþægi-
lega ástandi að þurfa leika í þessari
seríu. Og það var ekki án kvala.
Það var hringt í mig seint á sunnu-
dagskvöldi og spurt hvort ég væri til í
að leika smá hlutverk í Erninum.
Þetta var ung stelpa hjá danska sjón-
varpinu, en ég bý í Kaupmannahöfn
og fæst við kvikmyndagerð. Því þekki
ég fólkið í bransanum og hef reyndar
leikið nokkur orðlaus hlutverk í sjón-
varpsauglýsingum og kvikmyndum.
„Hvað á ég að leika?“ spurði ég og
bjóst við að ég ætti að standa ein-
hvers staðar út í horni og labba fyrir
aftan aðalleikarann.
„Þú átt að leika Hans,“ sagði stelp-
an blátt áfram.
„Bíddu við, á ég kannski líka að
segja eitthvað?“ spurði ég og var í
uppnámi.
„Já, já. Þú ert með hlutverk.“
„Hlutverk?“ tautaði ég út úr mér
og varð mállaus.
Þetta var vægast sagt óþægilegt.
Því ég er ekki leikari, veit að vísu
hvað leikari á að gera, því ég hef leik-
stýrt nokkrum sinnum. En það var
eins og innyflin í mér herptust saman
og hjartað fór að slá í hröðum vals-
takt.
„En á ég ekki að koma í prufu
fyrst?“
„Nej, nej. Leikstjórinn vill fá þig.“
Þetta var alveg absúrd. Ég átti að
heita Hans og vera öryggisvörður á
flugvelli. Ég hefði skilið það betur ef
ég hefði átt að leika ölvaðan Íslending
sem talaði bjagaða dönsku. Því þó
maður tali góða dönsku þá heyra
Danir alltaf að maður brýtur á mál-
inu, og það passar ekki fyrir örygg-
isvörð.
„Ég sendi þér handrit og leikara-
samning,“ sagði stelpan og var sæt í
röddinni.
Fyrst hálftíma seinna vaknaði égtil vitsmuna og mér varð ljóstað ég hafði gleymt að spyrja af
hverju ÉG!
Ég svaf mjög órólega þessa nótt.
En sannfærðist um að þetta væri allt
byggt á misskilningi og næsta dag
kæmi í ljós að þau hefðu ætlað að
hringja í allt annan mann.
En strax klukkan 7 næsta morgun
hringdi maður og spurði hvaða stærð
af skóm ég notaði.
„Ég held 42,“ sagði ég ringlaður.
„Og skyrta?“
„Skyrta?“ ég var ekki alveg vakn-
aður.
„Hver er þín skyrtu stærð?“
„Já! Medium í byrjun á Large.“
„Fínt, en buxur?“
„Það er 43 eða 44.“
„Ertu frá þér,.. það passar ekki.“
„Nú?“
„Á ég að koma og mæla þig.“
„Nei, nei. Ég finn númerið, það er
hérna inn í buxunum,“ sagði ég og
reyndi að finna hvar ég hefði kastað
buxunum.
„Hringdu í mig þegar þú hefur
það,“ sagði hann og var óðara horfinn
úr símanum.
Ég æddi inn í eldhús og lagaði rót-
sterkt kaffi í von um að vakna upp af
þessum hræðilega draumi. Ég titraði
allur og kaffiduftið hrundi út um allt,
fékk straum af hraðsuðukatlinum. Þá
hringdi dyrasíminn.
Hlaupandi upp tröppurnar kom
póstmaður með pakka sem ég þurfti
að kvitta fyrir. En ég fattaði það ekki
fyrr en ég opnaði pakkann og sá
handritið: Þetta var ísköld alvara!
Þáttur númer 14, stóð á forsíðunni.
Skíthræddur fletti ég handritinu.
Loks fann ég hvar merkt var við með
gulu tússi. Það var hlutverkið mitt.
Fyrsta setningin var:
„Jeg er desværre nødt til at krops-
visitere dig.“
Og það voru fleiri setningar, fakt-
ísk margar; heilar 2 síður. Sviti spratt
fram á enninu og ég varð uppblásinn í
maganum eins og ég hefði borðað blá-
sýru.
Eitt vissi ég. Og það var að maður
verður að kunna textann þegar mað-
ur mætir í upptökur. Svo ég byrjaði
strax að æfa. Þrammaði fram og aft-
ur um stofugólfið og kyrjaði textann
yfir bókarhillunum. En orðin pössuðu
illa í munn. Þetta „kropsvisitere“ var
ómögulegt, líka að segja „desværre“;
það voru þessi dönsku R.
Þó maður hafi búið lengi í Dan-
mörku, þá eru errin alltaf vandamál.
Það er út af því að errin hverfa og
breyta næsta sérhljóða á eftir. Það er
ekki nokkur leið að læra þetta, líkist
meira einhverjum kok-sjúkdómi.
Þannig að ég byrjaði að stytta og
þróa textann.
Upptökustaðurinn var flugstöð-in á Hróarskeldu-flugvelli.Þegar ég hafði farið í bún-
ingabílinn og síðan í förðunarbílinn,
þá labbaði ég inn í flugstöðina og fólk
hélt að ég væri alvöru öryggisvörður.
Ég sá hvar statistarnir sátu við borð
og drukku kaffi. Við annað borð sat
Søren Spanning, sá sem ég átti að
leika á móti. Strangur horfði hann á
mig og var að mæla mig út. Það var
eins og ég fengi hníf á bakið og mér
varð pínandi mál að pissa og hljóp
niður á klósettið.
Þarna stóð ég við hlandskálina ogfór með bænir mínar. Allt íeinu hrundi hurðin upp og Jens
Albinus kom inn. En það er aðalleik-
arinn sem leikur lögregluforingjann
Hallgrím.
„Blessaður,“ sagði Jens á sæmi-
legri íslensku.
„Já, sæll.“
„Gaman að sjá þig.“
Hann mundi greinilega eftir mér. Í
raun þá þekktumst við smá. Því áður
en hann varð frægur þó höfðum við
verið á leiklistarnámskeiði fyrir kvik-
myndaleikstjóra. Þar lék hann hlut-
verk í handriti eftir mig.
„Hvernig gengur?“ spurði Jens.
„Bara vel.“
„Ertu alltaf að skrifa?“
„Já, já.“
„Hvernig gekk með handritið
þitt?“
„Fékk aldrei styrk. Það er alveg
útilokað að fá styrk fyrir stuttmyndir
nú orðið.“
„Já þetta er harður bransi. En þú
mátt ekki gefast upp, sniðugt hand-
rit. Hringdu í mig þegar þú færð
styrk.“
Pínlegt að tala íslensku við hann,
en þó var hann þrælgóður miðað við
Dana.
Þegar ég kom aftur upp, var
tæknifólk á hlaupum með alls konar
græjur og verið var að setja upp ljós.
Allt í einu sá ég leikstjórann. Hann
þekkti ég! Þetta var Martin Schmidt
sjálfur, vinur minn. Nú skildi ég allt
saman. Því við Martin hittumst oft á
fundum hjá danska kvikmyndaleik-
stjórafélaginu. Og við höfðum svo oft
talað um að við yrðum að standa sam-
an. Þetta var greiði! Hann var að
gera mér greiða! Æ, æ! Nú varð ég
vissulega að standa mig.
Han kom og spjallaði við mig, mjög
almennilegur. En hann er þekktur
fyrir að gera blóðugar hrollvekju-
myndir.
Við æfðum senuna án orða;
hvernig Spanning kom inn, hvar ég
átti að standa og hvenær ég átti að
labba í veg fyrir hann. Ég átti að
telja upp á 7, svo labba af stað. En
senan fjallaði um það að Hallgrímur
og hans menn voru að lauma míkra-
fóni í farsímann hjá Spanning, á
meðan ég færði hann inn í herbergi
til að leita á honum; sem sagt „krops-
visitere“. En Spanning lék hættuleg-
an vopnasala.
Spanning fór strax fram á
breytingar á sínum texta. Og Martin
samþykkti það, því Søren Spanning
er virtur leikari. En þegar ég ætlaði
að fá mínar breytingar, og ég þurfti
virkilega á þeim að halda, þá fann ég
að ég var ekki eins hátt metinn.
„Þarf ég endilega að segja orðið
„kropsvisitere“?“ spurði ég Martin
og gaf í skyn að orðið skapaði tungu-
málavandamál.
„Þú ferð með hann inn í herbergið
og við sjáum ekkert hvað þar gerist.
Nej. Það er ekki hægt að sleppa því,“
sagði Martin.
„En það liggur milli línanna.“
„Nej. Það gengur ekki.“
„En má ég ekki sleppa
„desværre“?“
„Við verðum að treysta handrit-
inu,“ sagði Martin og hafði ekki
áhuga á mínum vandamálum.
Þarna stóð ég aleinn og lítill. Um50 manns horfðu á, ýmist sáfólk um ljós eða míkrafóna.
Fjórir menn stóðu kringum kvik-
myndatökuvélina.
„Upptaka,“ var kallað og allt fór í
gang.
Søren Spanning tæmdi vasa sína
og setti farsímann á færibandið, gekk
svo í gegnum röntgenhliðið. Ég
stoppaði hann. Hann var hávaxinn og
axlabreiður. En allt í einu stóð ég
augliti til auglitis við hættulegan
vopnasala; auga fyrir auga; tönn fyrir
tönn. Hann horfði ógnandi á mig.
„Jeg,.. jeg,..“
Mér brá svo í brún að ég gleymdi
öllu því sem ég átti að segja. Allt sem
ég hafði lært utanbókar var horfið.
Tölvan var tóm.
„Stop,“ kallaði upptökustjórinn.
„Tæknivandamál, smá bið.“
Þeir breyttu ljósunum og færðu
tökuvélina.
„Maður verður að kunna textann
sinn,“ sagði Søren Spanning og horfði
ásakandi á mig.
„Fyrirgefðu!“ sagði ég og var al-
gjörlega miður mín.
Hann sá hvernig á var komið og
dró mig afsíðis.
„Segðu það,..“ sagði hann og stóð
aftur svona ógnandi fyrir framan
mig.
„Jeg er desværre nød til at krops-
visitere dig.“
„Aftur,“ sagði hann og við endur-
tókum senuna nokkrum sinnum.
Þetta bjargaði mér algjörlega. Það
er stór munur að segja eitthvað við
bókahillu en vopnasala.
Svo var þetta tekið upp og það
gekk mun betur. En Spanning vildi fá
að breyta endanum á senunni. Og átti
ég að bæta inn:
„Fortsat, god dag min herre.“
Og þar náði ég að leika smá; komst
í persónu eins og maður segir. Og
Spanning fór á kostum, varð ofsa
pirraður út í mig, því vopnasalan
hafði gengið illa þennan dag og sagði:
„Idiot!“
Þetta var tekið upp aftur og aft-ur, minnst 12 sinnum. Og þáfór ég nú bara að stytta textan
minn; klippti burtu „desværre“ og
engin tók eftir því. Fyrir rest sagði ég
textann nákvæmlega eins og ég var
búinn að þróa hann og lét helling
liggja á milli línanna.
Þegar upptökunum var lokið þakk-
aði ég Søren Spanning fyrir að hafa
hjálpað mér. Hann var hinn almenni-
legasti, en talaði þó niður til mín. Ég
var eins og frelsaður úr brennandi
helvíti, þegar ég keyrði burt.
Löngu seinna sá ég svo þennan
þátt númer 14, þá var búið að klippa
mig út að mestu, líka aukasenuna
hans Spanning. Ekki nóg með það,
heldur var búið að dubba yfir röddina
mína. Mér var svo sem sama, því ég
hef engan metnað í því að verða leik-
ari. En ég tók þó eftir að Daninn sem
talaði yfir mig, sagði nákvæmlega
það sem ég hafði þróað og stytt.
Hann hökti líka á „Kropsvisitere“.
Að leika í Erninum
Sjónvarpsþættirnir Örninn
um íslenska lögregluforingj-
ann Hallgrím hafa notið
vinsælda hér á landi sem
víðar. Ásgeir Hvítaskáld
kynntist starfi leikaranna í
þættinum af eigin raun.
Ásgeir Hvítaskáld og Søren Spanning í hlutverkum sínum.Líkamsleitin fræga afstaðin.
Leikararnir í Erninum eru efalítið orðnir mörgum Íslendingum að góðu kunnir.