Morgunblaðið - 08.01.2006, Side 32

32 SUNNUDAGUR 8. JANÚAR 2006 MORGUNBLAÐIÐ
Frönskunámskeið
hefjast 16. janúar
Námskeið fyrir byrjendur og lengra komna.
Taltímar og einkatímar.
Viðskiptafranska og lagafranska.
Námskeið fyrir börn.
Kennum í fyrirtækjum.
Tryggvagata 8,
101 Reykjavík,
fax 562 3820.
Veffang: http://af.ismennt.is
Netfang: alliance@simnet.is
Innritun í síma
552 3870
2.-13. janúar
✆
„Hjá Eimskip. Hann vann þar, við
fórum að ganga saman heim þegar
við vorum búin að vinna. Ég þekkti
hann raunar áður, systir mín hafði
líka verið að vinna hjá Eimskip og
hann kom stundum heim með henni
í kaffi, þau voru skólasystkini. Hann
var ekki Reykvíkingur, hann var úr
Húnavatnssýslu. Hann hafði líka
dansað við mig, hann hafði komið á
dansæfingar hjá Rigmor Hanson,
þar var ég að læra að dansa. Rigmor
var svo falleg og góð og yndisleg.
Hún var í menntaskóla þegar hún
fór að kenna, svo missti hún föður
sinn og fór alveg út í kennslu eftir
það. Ég sagði einu sinni að hefðu
einhverjir átt að fá fálkaorðuna þá
væru það Rigmor og Aage Lorange,
– fyrir að halda öllum þessum ung-
lingum saman í dansi. Þá var fátt
hægt að gera annað en fara á dans-
æfingar hjá Rigmor, og hún kom
feimnu strákunum af stað í dans-
inum.
Við Hjörtur spásseruðum saman í
fjögur ár. Það var ekki byrjað á end-
inum í þá daga, þá var tilhugalíf og
rómantík. Mér þótti hann þó lengi
vel nokkuð gamall, hann var sex ár-
um eldri en ég. Við giftum okkur
áramótin 1937/38. Þá var ég 21 árs.
Við vorum búin að þekkjast þetta og
skrifast á meðan ég var úti, með
rauðu bleki, vísum og öllu.
Við fengum íbúð í húsi sem Magn-
ús Skagfield var að byggja fyrir inn-
an vatnsþró, sem við kölluðum, fyrir
innan Hlemm sem nú er, á Lauga-
vegi 137. Þar fengum við tveggja
herbergja íbúð. Þetta þótti mikill
lúxus, leigan var 125 krónur á mán-
uði með ljósi og hita. Fólk flutti
burtu af því það hafði ekki ráð á að
leigja svo dýra íbúð.
Hjörtur hafði vinnu hjá Eimskip
og notaði fríin sín vel, hann var
óskaplega sparsamur. Hann var
verslunarskólagenginn og fór strax
að skrifa til útlanda og fá sýnishorn.
Það voru miklar refaskyttur og mik-
ið skotið í Vatnsdalnum, það var oft
skrifað þaðan og Hjörtur beðinn að
kaupa fyrir menn skot og útrétta
ýmislegt. Ég man að hann fékk um-
boð fyrir gott firma í haglaskotum
og byssum. Hann gekk alltaf með
það í maganum að setja upp sport-
vöruverslun. Eftir Ólympíuleikana
1936 var hann búinn að skíra þessa
verslun Olympiu. – Olympiunafnið á
versluninni okkar kom út frá því.
Út í glugga var stillt
byssum og magabeltum
Við opnuðum Olympiu árið 1939, –
út í annan gluggann var stillt
byssum og skotum en magabeltum
og brjótstahöldurum í hinn
gluggann. En svo kom stríðið og við
fengum engin skot. Við seldum hins
vegar konfekt og karamellur, sígar-
ettur og margt fleira með lífstykkja-
vörunum, allt sem hægt var að fá
keypt hjá heildsölum var til hjá okk-
ur, en það var ekki mikið því það var
vöruþurrð.
Ég vann ekki í versluninni, við
höfðum stúlku. Ég var þá komin
með barn og við fluttum niður í
Norðurmýri í stærri íbúð, þar hafði
ég saumastofu í einu herbergi og
stúlkur til að sauma. Á stríðsárunum
var erfitt að fá efni, þegar ekki
fékkst nærfataefni saumaði ég bara
úr dúnheldu lérefti, verra var að fá
engar teygjur, en eitthvað urðu kon-
ur að fá til að halda upp um sig sokk-
unum.
Ég saumaði aldrei brjóstahaldara
úr dúnhelda léreftinu, ég notaði sat-
ín í þá, en það var handónýtt.
Allar konur sem voru í peysuföt-
um gengu í lífstykkjum þá. Ég fór að
sauma belti sem varð mjög vinsælt –
slankbelti. Hugmyndina að slank-
beltinu fékk ég á Strikinu í Kaup-
mannahöfn. Þá var komið new look,
ég fór inn í verslun og keypti mér
dýrt, mjótt magabelti fyrir mittið.
Ég fór með það heim og vinkonur
mínar dáðust að því hve mittismjó
ég væri. Þá var það sem mér datt í
hug að fara að sauma svona belti.
Það varð nokkurs konar bylting þeg-
ar ég fór að sauma slankbeltið. Í því
fengu konur fínan kropp, líka konur
sem voru búnar að eignast börn og
voru svona svolítið útvaðnar – þær
fengu almennilegt mitti. Slankbeltið
var úr dúk með spírölum, krækt að
framan og reimað að aftan. Ef konur
voru 70 til 80 sentimetrar í mittið
keyptu þær belti nr. 70. Það komu
meira að segja til mín karlmenn sem
höfðu farið í belti konunnar sinnar
og vildu fá eins, – þetta styddi svo
vel við bakið.
Seinna fór ég að fara til Banda-
ríkjanna, í framhaldi af því fór ég að
sauma teygjubuxur, korselett og
slankbelti úr teygju.
Seldi mest af brjóstahöldurum
Brjóstahaldararnir voru það sem
ég seldi mest af. Svo var farið að
flytja inn haldara, allir héldu að ég
myndi detta út, en ég lafði, ég bjó til
mín eigin snið og það líkaði. Ég kó-
píeraði snið frá fínustu búðum í
Bandaríkjunum. Ég fór út og mátaði
og keypti, spretti upp og sneið eftir
sniðunum.
Slankbeltið var fyrst mittisbelti,
svo komu konur til mín og vildu hafa
beltið lengra niður á mjaðmirnar og
svo hærra, upp undir brjóst. Ég
sneið fláa úr að aftan svo betra væri
að sitja í beltunum.
Ég saumaði mér ekki föt, nema
rétt meðan ég var í skólanum úti.
Mér fannst þau ekki fara nógu vel.
Ég kunni að krítisera, eins og
mamma sagði. Hún saumaði á mig
áður fyrr og lét mig máta. Ég vildi
hafa þetta svona og svona og hinseg-
in. „Segðu mér bara hvað þú vilt, áð-
ur en ég klára flíkina,“ sagði
mamma. Ég sá um framleiðsluna og
saumastofuna en Hjörtur sá um
rekstur og bókhald. Hann starfaði
alltaf hjá Eimskip en var orðinn
þreyttur. Svo ætlaði hann að hætta
en var þá boðið starf aðalbókara.
Hann hikaði og spurði mig álits. Ég
sagði: „Þú hefur eflaust ætlað þér að
komast í sæti aðalbókara?“ Hann
sagði að það hefði nú verið mein-
ingin. „Farðu þá og taktu við þessu
starfi,“ sagði ég. Hann réð sig til
þriggja ára og var hjá Eimskip í allt
í 29 ár, þá hætti hann og var eftir
það endurskoðandi. Hann var mikið
í félagsmálum, var m.a. formaður
Lífeyrissjóðs verslunarmanna og
formaður Kaupmannasamtakanna.
Húsakaup og byggingar
Fyrsta húsið sem við keyptum var
á Leifsgötu 13, húsið var 10 ára
gamalt. Erfitt var að fá lán en það
tókst. Þetta var 100 fermetra íbúð
sem mikið fékkst út úr. Saumastofan
var í einni stofunni. Tíu árum síðar
fluttum við í Barmahlíðina, þar var
saumastofan í kjallaranum. Seinna
fluttum við saumastofuna upp í íbúð-
ina fyrir ofan og höfðum lagerinn í
kjallaranum. Nokkrum árum seinna
byggði Hjörtur nýbyggingu á
Laugavegi 26, hann hafði keypt lóð-
ina á stríðsárunum en beið í mörg ár
eftir að fá leyfi til að byggja. Við
fluttum verslunina þangað og
saumastofuna í kjallarann. Hjörtur
innréttaði tvö herbergi og eldhús
fyrir okkur, stofan var 60 fermetrar.
Það var ljómandi húsnæði en tals-
verður órói var á Laugaveginum, hjá
okkur var aldrei lokað dyrum fyrr
en seint á kvöldin. Mikið var um að
vera, Húsgagnahöllin var niðri líka.
Að lokum byggðum við okkur hús
úti á Arnarnesi. Menn sögðu við
Hjört: „Ertu vitlaus maður, að fara
að byggja stórt hús þegar allir eru
að minnka við sig,“ en hann hélt sínu
striki og við fluttum í húsið og þar
fengum við að vera saman í 26 ár.
Eftir lát hans bjó ég í Haukanesinu í
tvö ár, þar til ég fór hingað á Hrafn-
istu fyrir einu og hálfu ári. Við
Hjörtur unnum alltaf mjög vel sam-
an, það var erfitt að missa hann eftir
65 ára hjónaband.“
Brjóstahaldarar varla í notkun 1970
Blaðamaður snýr talinu aftur að
Olympiu og lífstykkjaframleiðsl-
unni.
„Slankbeltin voru lengst saumuð,
þau héldu velli og viss tegund af
brjóstahöldurum,“ segir Þóra.
„Sumar konur máttu ekki heyra
nefnt að ég hætti að sauma á þær,
svo það var haldið áfram í lengstu
lög, – þangað til þær voru komnar á
elliheimili bókstaflega. Magabeltin
gömlu og góðu voru líka lengi saum-
uð. Þegar sokkabuxurnar komu
hrundu stóru verksmiðjurnar í Am-
eríku. Konur hættu að kaupa maga-
beltin og brjóstahöldin. Gyðingarnir
stóðu gapandi – hvað var að ske?
Það voru komnar sokkabuxur og
pokakjólar. Konurnar hættu ekki
aðeins við magabelti, þær hættu að
vera í brjóstahöldurum og létu
brjóstin dingla, þetta var að mínu
viti ömurleg tíska. Um 1970 voru
brjóstahaldarar varla í notkun.
Þetta breyttist svo aftur og núna er
lífstykkjaiðnaðurinn blússheitur.
Við skiptum við mörg erlend fyr-
irtæki, sum voru sérhæfð í teinum,
önnur í böndum og þannig mætti
telja, við keyptum alltaf beint. Við
vorum svo með sölumann sem seldi
framleiðslu okkar um allt land. Þeg-
ar lífstykkjavörurnar fóru að seljast
verr saumuðum við mikið af nátt-
sloppum sem seldust mjög vel og
voru níðsterkir og margt fleira.
Olympia flutti einnig inn margvís-
lega vöru, mikið af sloppum, und-
irfatnaði og náttfatnaði. Það fékkst
allt mögulegt í Olympiu, meira að
segja dragtir og kápur. En svo
breyttist allt þegar Laugavegurinn
var gerður að göngugötu og trjá-
ræktarsvæði, þá gat maður bókstaf-
lega lokað og það gerðum við og
fluttum verslunina upp í Kringlu.
Þoldi ekki einu sinni
lyktina af saumastofunni
Sonur minn Sigurður tók við
saumastofunni þegar ég var fimm-
tug, þá var ég búin, ég þoldi ekki
lyktina af henni einu sinni. Ég fór
hins vegar til útlanda til innkaupa
ásamt syni mínum lengi. En allt í
einu vildi ég losna og sagði við
tengdadóttur mína, Eddu Sigfús-
dóttur: „Nú fer ég heim og passa
börnin ykkar meðan þú ferð með
þínum manni í innkaupaferð, þið
kaupið inn saman framvegis, nú er
ég hætt.“ Þá tóku þau við öllu saman
og ráku Olympiu í Kringlunni þar til
fyrir hálfu öðru ári, þá seldu þau og
hættu. Verslunin er því komin úr
fjölskyldunni.“
Konur breyta um lag með árunum
Blaðamaður spyr hvort Þóra hafi
ekki horft á konur nokkuð öðrum
augum en almennt gerist vegna at-
vinnunnar?
„Jú það gerði ég og geri enn,“ seg-
ir Þóra.
„Þegar ég var að læra voru öll föt
aðskorin og mittið á réttum stað,
núna telja konur að ef þær komist í
flíkina þá passi hún, þótt mittið sé
uppundir höndum og maginn velli
út. Konur breyta um lag með ár-
unum. Það þarf ekki nema eiga kjól í
fimm ár inni í skáp, þá passar hann
illa, axlirnar of breiðar eða eitthvað
annað að. Tískan breytist líka alltaf
og þótt hún taki mið af eldri tísku
verður hún aldrei eins.
Ég hef alltaf átt erfitt með að fá á
mig föt, ég hef langa fætur og frem-
ur mjóar mjaðmir, ég keypti mest af
fötum á mig í Svíþjóð eða Ameríku,
þar fékk ég snið sem passaði,“ segir
Þóra.
Settu hveitiklíð í hafragrautinn
Synir Þóru og Hjartar eru Jón,
fæddur 1938, Sigurður, fæddur
1941, og Gunnar, sem fæddist 1946.
Fjölskyldumynd. Systkinin, f.v. ofan, Elín, Jón, Steinunn og Oddur. F.v. neðan, Þóra, Sveinbjörn og Fríða með foreldrunum.
Yngsta barnið, Herdís, var ekki fætt þarna.
Þóra Sigurðardóttir í Empire State-byggingunni, innkaupaferð í New York fyrir
Olympiu.
Þóra og Sigurður, sonur hennar, við útstillingarglugga á Reykjavíkursýningu.
Þarna er Sigurður u.þ.b. að taka við rekstri Lady.