Morgunblaðið - 08.01.2006, Side 46

46 SUNNUDAGUR 8. JANÚAR 2006 MORGUNBLAÐIÐ
– Ólegan hamin
Á aðfangadag jóla fengu lesendur
Morgunblaðsins sex þrautir til úr-
lausnar, sem margar hverjar út-
heimtu þá fyrirhyggju að gera ráð
fyrir slæmri legu. Nú er að sjá
hvernig til hefur tekist.
(1) Þrjú grönd.
Norður
♠K65
♥Á83 S/Allir
♦754
♣Á1032
Vestur Austur
♠D32 ♠G1084
♥G1097 ♥542
♦106 ♦DG983
♣D986 ♣K
Suður
♠Á97
♥KD6
♦ÁK2
♣G754
Vestur Norður Austur Suður
– – – 1 grand
Pass 3 grönd Pass
Pass
Pass
Útspil: hjartagosi.
Hvernig er best að spila?
Greining: Sagnhafi horfir á átta
slagi og þarf því að búa einn til að
lauf.
Lausn: Fullkomlega örugg leið til
að búa til aukaslag á lauf er að leggja
fyrst niður ásinn. Í þessu tilfelli fell-
ur kóngurinn blankur í austur, en ef
báðir fylgja smátt í ásinn er litlu laufi
spilað á gosann og skiptir þá engu
þótt sami mótherji hafi byrjað með
hjónin fjórðu.
Það má alls ekki spila laufi strax á
tíuna ef austur reynist eiga stakt
mannspil.
(2) Sex grönd.
Norður
♠ÁD
♥G73 N/Allir
♦107542
♣DG9
Vestur Austur
♠G73 ♠10985
♥D964 ♥1082
♦93 ♦ÁG8
♣8752 ♣1063
Suður
♠K642
♥ÁK5
♦KD6
♣ÁK4
Vestur Norður Austur Suður
– Pass Pass 2 grönd
Pass 4 grönd * Passs 6 grönd
Pass Pass Pass
* áskorun
Útspil: lauftvistur.
Hvernig er best að spila?
Greining: Það er ekkert sem heit-
ir – tígullinn verður að skila fjórum
slögum. Og besta íferðin í litinn er að
spila tvívegis að hjónunum. Blindur
á nægar innkomur, tvær á spaða og
eina á lauf. En það verður að nýta
innkomurnar í réttri röð. Segjum að
fyrsti slagurinn sé tekinn á lauf-
drottningu og tígli spilað á kóng. Síð-
an er farið inn í borð á spaðadrottn-
ingu og tígli aftur spilað. En nú
getur austur banað slemmunni með
því að stinga upp ás og spila spaða.
Lausn: Leiðin framhjá þessu er að
geyma innkomuna á lauf. Drepa
fyrsta slaginn heima og fara svo
tvisvar inn í borð á spaða til að spila
tígli. Þá getur austur ekki náð af
blindum síðustu innkomunni á með-
an tígulinn er stíflaður.
(3) Sjö tíglar.
Norður
♠K6
♥D97652 N/AV
♦ÁD83
♣6
Vestur Austur
♠DG1084 ♠97532
♥G1084 ♥3
♦2 ♦1064
♣KG9 ♣D1074
Suður
♠Á
♥ÁK
♦KG975
♣Á8532
Vestur Norður Austur Suður
– 1 hjarta Pass 2 tíglar
Pass 4 lauf * Pass 4 grönd
Pass 5 tíglar Pass 7 tíglar
Pass Pass Pass
* stutt lauf og tígulsamþykkt
(splinter)
Útspil: spaðadrottning.
Hvernig er best að spila?
Greining: Það er fyrst og fremst
4-1 lega í hjarta sem skapar hættu,
einkum ef nauðsynlegt er að taka
þrisvar tromp. Þá gæti vantað inn-
komu í borð til að nýta hjartalitinn.
Lausn: Spaðakóngurinn er betri
en enginn, þrátt fyrir allt. Sagnhafi
spilar tígulkóng í öðrum slag og
leggur svo niður hjartaás. Spilar því
næst tígli á ásinn, tekur spaðakóng
og hendir hjartakóng heima! Nú er
hægt að trompa hjarta, fara inn í
borð á tígul og trompa enn hjarta.
Hliðarliturinn er þar með frír og enn
er tromp í borði sem innkoma.
(4) Fjögur hjörtu.
Norður
♠765
♥K9642 S/AV
♦K83
♣Á4
Vestur Austur
♠ÁD943 ♠K108
♥7 ♥G1083
♦954 ♦DG102
♣9765 ♣D2
Suður
♠G2
♥ÁD5
♦Á76
♣KG1083
Vestur Norður Austur Suður
– – – 1 grand
Pass 2 tíglar * Pass 2 hjörtu
Pass 3 grönd Pass 4 hjörtu
Pass Pass Pass
* yfirfærsla
Útspil: laufsexa – fjarki, drottning
og kóngur.
Hvernig er best að spila?
Greining: Sennilega fást tólf slag-
ir ef hjartað fellur, en slæm tromp-
lega gæti jafnvel sett geimið í hættu.
Viðfangsefnið er þar með fyrst og
fremst að huga að 4-1 legunni. Eins
og legan er má alls ekki byrja á því
að leggja niður ÁD í trompi. Segjum
að sagnhafi slysist til þess. Hann
tekur næst hjartakóng, svo laufás,
fer heim á tígulás og spilar hálaufi og
hendir spaða. En austur trompar
strax og þá fær vörnin fjórða slaginn
á tígul.
Lausn: Rétta tæknin er að taka á
hjartaás, spila svo hjarta á kónginn.
Þegar 4-1 legan sannast, er laufásinn
tekinn, hjarta spilað heim á drottn-
ingu og spaða hent í hálauf. Nú er
sama þótt austur trompi, því sagn-
hafi kemst heim á tígulás til að henda
tígli niður í lauf.
(5) Fimm tíglar.
Norður
♠642
♥G108 V/NS
♦D8
♣ÁK542
Vestur Austur
♠ÁD9 ♠10853
♥Á97654 ♥KD32
♦754 ♦32
♣7 ♣G103
Suður
♠KG7
♥–
♦ÁKG1096
♣D986
Vestur Norður Austur Suður
1 hjarta Pass 2 hjörtu 3 tíglar
4 hjörtu 5 tíglar Allir pass
Útspil: laufsjöa.
Hvernig er best að spila?
Greining: Spilið snýst um stífluna
í lauflitnum – hana verður að hreinsa
til að hægt sé að nýta fimmta laufið
sem niðurkast í spaðann. En hvernig
er það gert?
Lausn: Með því að henda laufi
heima niður í hjarta. Fyrsti slagur-
inn er tekinn á laufdrottningu og tíg-
ulníu spilað á drottningu. Síðan er
hjartagosa spilað úr borði og drottn-
ing austurs trompuð. Næst er farið
inn í borð á tíguláttu og hjartatíu
spilað. Austur á kónginn og notar
hann væntanlega og suður trompar.
Síðasta trompið er tekið af vestri,
laufi spilað á ás og hjartaáttu úr
borði. Nú á austur ekkert yfir blind-
um og þá hendir suður laufi og
hreinsar þannig stífluna.
Eftirmáli: Spilið er frá innan-
landsmóti á Ítalíu fyrir margt löngu.
Guglielmo Siniscalco var við stýrið
og hann hreinsaði stífluna á ofan-
greindan hátt og fékk þannig ellefu
slagi. Og Siniscolco gleymdi ekki að
þakka makker sínum, Chiaradia,
fyrir fimm tígla sögnina á tvíspilið.
Sú ákvörðun er vel heppnuð, því
fjögur hjörtu vinnast auðveldlega í
AV.
(6) Sex grönd.
Norður
♠–
♥DG3 S/NS
♦ÁDG975
♣KDG6
Vestur Austur
♠K85 ♠G1097632
♥Á10974 ♥52
♦K108 ♦2
♣94 ♣1087
Suður
♠ÁD4
♥K86
♦643
♣Á532
Vestur Norður Austur Suður
– – – 1 lauf
1 hjarta 2 tíglar 3 spaðar 3 grönd
4 spaðar 6 lauf 6 spaðar 6 grönd
Pass Pass Pass
Útspil: laufnía.
Hvernig á suður að ná í tólf slagi?
Greining: Þótt þrautin sé á opnu
borði, hafa sagnir verið upplýsandi
og sagnhafi veit töluvert um skipt-
inguna og staðsetningu háspila. En
vandinn er þessi: Það þarf að komast
tvisvar heim til að svína í tíglinum,
en örugg innkoma er aðeins ein – á
laufásinn.
Lausn: Það er nokkuð sjálfgefið að
taka fyrsta slaginn í borði og spila
drottningu og gosa í hjarta. Sem vest-
ur dúkkar, auðvitað, því ella fæst inn-
koma á hjartakóng. Næsta skref er
flóknara: Sagnhafi tekur einn slag á
hálauf í borði, spilar svo sexunni og
gefur austri á tíuna! Austur á nú ekk-
ert nema spaða eftir, svo suður kemst
inná spaðaásinn í næsta slag. Sagn-
hafi svínar í tígli, spilar laufi á ásinn
og svínar aftur. Það blasti ekki við í
byrjun að eini slagur varnarinnar
kæmi á lauf!
BRIDS
Guðm. Páll Arnarson Svör við jólaþrautum
Á MILLI þess sem skákáhuga-
menn snæddu dýrindis máltíðir á
jólunum og áttu góðar stundir með
fjölskyldum sínum hefur þeim von-
andi flestum tekist að leysa úr
skákþrautunum sex. Í þeim öllum
gegndi biskup stóru hlutverki en
sá liðsmaður er þeirri náttúru
gæddur að starfa eingöngu á skál-
ínum.
1. Troitzky 1911
Hvítur á leik og vinnur.
Þessi þraut eftir Troitzky bygg-
ist á því að staða svarta kóngsins
er viðsjárverð í ljósi þess að ef
svarta drottningin yfirgefur ská-
línuna d8-h4 mátar hvítur með
biskupnum sínum á d8. Lausnar-
leikurinn er 1. a3! og svartur er í
leikþröng. 1. …a5 væri svarað með
2. a4 og eftir 2. …Kg5 3. Bd8! fell-
ur svarta drottningin eftir 3.
…Dxd8 4. Rf7+. Ef svartur leikur
1. …f3 myndi því vera svarað með
2. g3+ Kg5 3. Bd8! og hvítur vinn-
ur.
2. Fritz 1951
Hvítur á leik og vinnur.
Þessi þraut eftir þýska skák-
dæmahöfundinn Fritz er eilítið
spaugileg. Lausnin byggist á að
hagnýta löngu skálínuna h1-a8 og
koma í veg fyrir að svartur renni
frípeði sínu upp í borð með skák.
1. Bh1! Hxh1 2. a8=D Hd1 3. Dh1!
og svartur situr uppi með tapað
tafl eftir 3. …Hxh1 4. a7 þar sem í
næsta leik rennur frípeðið á a7
upp í borð og í framhaldinu fær
hvítur drottningu á móti hrók sem
er fræðilega unnið tafl.
3. Nadareishvili 1983
Hvítur á leik og vinnur.
Biskup leikur ekki mjög stórt
hlutverk í þessari þraut en eigi að
síður er hann mikilvægur til að
hún gangi upp. Eins og flestir les-
endur hafa sjálfsagt áttað sig á er
fyrsti leikur hvíts 1. Hf1+! þar
sem eftir 1. …g1=D vinnur hvítur
auðveldlega eftir 2. Rxg5 og eftir
1. …gxf1 2. Hxf1+ verður svartur
mát bæði eftir 2. …Hg1 3. Rg3#
og 2. …Bg1 3. Rf2#. Svartur er
því nauðbeygður til að svara fyrsta
leik hvíts með 1. …g1=R+! og
vona að hvítur leiki 2. Kh4 en þá
yrði óvíst að staða hvíts væri unn-
in eftir 2. …Hg2!. Hvítur á hins
vegar mun öflugri leik sem þving-
ar fram mát eftir 2. Hxg1 Hxg1 3.
Hf2!!. Svartur er nú varnarlaus
gagnvart máthótunum hvíts: 3.
…Bxf2 4. Rxf2#; 3. …Hg8 4.
Hf1+ og hvítur mátar í næsta leik;
3. …Ha1 4. Rg3+ Kg1 5. Hg2#; 3.
…Be5 4. Hh2+! Bxh2 5. Rf2#.
4. Hurtig 1943.
Hvítur á leik og heldur jafn-
tefli.
Þessi óvenjulega staða virðist
afar flókin en í hnotskurn er svart-
ur miklu liði yfir og hótar máti
með Rg8-f6 og Bd3-Be2. Lausnin
byggist á að hvítur verði patt og
fylgist því vel með. 1. a8=B+! með
þessum leik fæðist fyrri biskup
hvíts. 1. …Kc8 2. b7+ Kd7 3. Dd5
Ke7 4. De5+ Kf8 nauðsynlegur
leikur þar eð eftir 4. …Kd7 5.
Dd5+ myndi hvítur þráskáka. 5.
Dxg7! Kxg7 svartur yrði mát í
tveim eftir 5. …Ke8?? 6. hxg8=D
Rxg8 7. Df7#. 6. h8=B+! nú fæðist
seinni biskup hvíts og við það
verður patt óumflýjanlegt. 6.
…Kf8 7. g7+ og sama hvert svart-
ur fer með kónginn þá mun hvítur
verða patt. Það sama myndi verða
upp á teningnum eftir 6. …Kxh8 7.
g7+.
5. A. Motor 1972
Hvítur á leik og heldur jafn-
tefli.
Staða hvíts virðist vera heldur
bágborin enda frípeð svarts mörg
og hættuleg. 1. Hg1 gengur ekki
upp vegna 1. …f4 2. Kf7 h6 3. Kg6
c4! 4. Hb1 c3 og hvíti hrókurinn
kemst ekki á áttundu reitaröðina
til þess að máta svarta. Lausnin
felst í að búa til þráskákar- og
pattmöguleika. 1. Hg2! e1=D 2.
Kf7 Bg7 Hvítur hefði náð jafntefli
eftir 2. …h5 með því að leika 3.
Hg8+ Kh7 4. Hg7+! og patt verð-
ur niðurstaðan eftir 4. …Bxg7 en
þráskák verður óumflýjanleg eftir
4. …Kh6 5. Hg6+. 3. He2!! Glæsi-
legur leikur sem grundvallast á
því að hvítur verði patt eftir 3.
…Dxe2. 3. …Bc3 4. Hg2! og jafn-
tefli er óumflýjanlegt.
6. Troitzky 1930
Hvítur á leik og heldur jafn-
tefli.
Þessi þraut byggir á að hvíti
biskupinn loki svarta hrókinn inni.
1. Bc6+! Kxe7 1. …Kxc6?? hefði
leitt til ósigurs eftir 2. g7. 2. Bd5!
Hxg6 3. Kh5 Hg7 4. g6 Kf6 5. Bf7!
Hvítum hefur nú tekist að skorða
svarta hrókinn af en eigi að síður
verður hann að tefla af nákvæmni í
framhaldinu svo hrókurinn losni
ekki úr prísundinni. 5. …Kf5 6.
Kh4! Hvítur hefði tapað eftir 6.
Kh6? Be5 7. Kh5 Bf6 8. Kh6 Kg4
9. Be6+ Kh4 10. Bf7 Bd4 og svart-
ur nær að losa hrók sinn og vinna
eftir 11. Be6 He7 12. Bf7 Be3+ 13.
Kg7 Kg5 14. Kf8 Kf6. 6. Kh4 leiðir
hins vegar örugglega til jafnteflis
þar sem eftir 6. …Kf4 7. Kh3! Be7
8. Kg2 Bh4 9. Kg1 getur svartur
með engu móti losað um hrókinn
og með kóng og biskup eingöngu
að vopni getur svartur ekki mátað
hvíta kónginn.
Lausnir á jóla-
skákþrautum 2005
HELGI ÁSS GRÉTARSSON
daggi@internet.is
1. Troitzky 1911
STÖÐUMYND 1
2. Fritz 1951
STÖÐUMYND 2
3. Nadareishvili 1983
STÖÐUMYND 3
4. Hurtig 1943.
STÖÐUMYND 4
5. A. Motor 1972
STÖÐUMYND 5
6. Troitzky 1930
STÖÐUMYND 6