Morgunblaðið - 02.02.2006, Page 6

AFAR misjafnt er milli skóla og
eftir aldri hversu hátt hlutfall
grunnskólanema í Reykjavík borð-
ar heitan mat í hádeginu í skól-
unum, en að meðaltali er um þriðj-
ungur nemenda sem ekki borðar
heitan mat í hádeginu. Að mati
skólastjóra Fellaskóla er líklegt að
verðið á máltíðunum sé ein af
helstu ástæðunum fyrir því að
hlutfallið er ekki hærra, en auk
þess spila aðrir þættir inn í, t.d.
matvendni, matarofnæmi o.fl.
Í Fellaskóla nýta um 50% nem-
enda heita matinn, og er hlutfallið
hæst í yngstu bekkjunum en lægra
meðal elstu barnanna, segir Þor-
steinn Hjaltason, skólastjóri Fella-
skóla. Verðið á heitum mat í skól-
anum er 5.000 kr. á mánuði.
Spurður um ástæður þess að
foreldrar kjósi að kaupa ekki heita
matinn fyrir börn sín segir Þor-
steinn: „Við höfum ekki gert neina
könnun á því, en því miður óttast
ég að efnahagur hafi þar eitthvað
að segja. Ég myndi persónulega
vilja að þetta væri í boði fyrir alla í
skólanum þeim að kostnaðarlausu,
og væri hluti af heildarframlagi til
skólanna.“
Hann segir þó að einnig séu aðr-
ar skýringar en efnahagur foreldra
sem spili inn í, t.d. matvendni nem-
enda og matarofnæmi. Kostnaður-
inn sé um 250 kr. á hverja máltíð,
sem geti ekki talist mikið, enda sé
einnig kostnaður því samfara að
útbúa nesti fyrir nemendur til að
taka með sér í skólann.
Ekki var gerð könnun á nýtingu
nemenda á mötuneytum skólanna í
Reykjavík á síðasta ári, en árið
2004 reyndist hlutfallið afar mis-
jafnt eftir skólum, sums staðar
nýtti um helmingur nemenda sér
heita matinn í skólunum, en í öðr-
um borðuðu svo til allir nemend-
urnir heitan mat í hádeginu, sam-
kvæmt upplýsingum frá mennta-
sviði Reykjavíkurborgar.
Stéttaskipting
í mötuneytinu?
Heitur hádegisverður er eldaður
í öllum skólum borgarinnar utan
Þriðjungur grunnskólanema í Reykjavík fær ekki heitan mat í hádeginu en ásóknin misjöfn eftir skólum
ar fleira en eitt barn sé í skól-
anum, enda ekki gefinn afsláttur
vegna fjölda barna, heldur reynt
að hafa kostnaðinn í lágmarki fyrir
alla.
95% í mat í Fossvogsskóla
Af þeim skólum sem Morgun-
blaðið hafði samband við í gær var
hlutfall nemenda sem nýta sér
heitan mat í hádeginu hæst í Foss-
vogsskóla, þar sem um eða yfir
95% nemenda kaupir mat í hádeg-
inu. Óskar S. Einarsson, skóla-
stjóri Fossvogsskóla, segir að ef-
laust spili þar inn í að í skólanum
eru einungis börn í 1.–7. bekk, en
foreldrar yngstu hópanna eru lík-
legastir til að nota sér þennan
möguleika. Verðið á heita matnum
í Fossvogsskóla er 5.000 kr. á
mánuði.
Þeir sem ekki borða heitan mat í
Fossvogsskóla eru yfirleitt þeir
sem ekki hafa mikla lyst á þeim
mat sem boðið er upp á, eða eru
með matarofnæmi, segir Óskar.
„Fólk veltir frekar fyrir sér holl-
ustunni, en ég hef ekki orðið var
við að þeim finnist maturinn dýr.“
Kostnaður,
matvendni og
ofnæmi helstu
ástæðurnar
Eftir Brján Jónasson
brjann@mbl.is
Morgunblaðið/Ásdís
Lögð er áhersla á hollustu í flestum grunnskólum og alltaf boðið upp á ávexti og grænmeti.
þriggja. Í Laugarnesskóla og
Ölduselsskóla er notast við að-
keyptan mat, og í Vogaskóla er
verið að koma upp aðstöðu til að
elda mat. Nýjar upplýsingar um
verð á matnum liggja ekki fyrir
hjá menntasviði, en þegar það var
síðast kannað árið 2004 var það á
bilinu 4.000 til 5.500 kr. á mánuði,
eða 200–275 kr. á hverja máltíð.
Í grein í Morgunblaðinu um síð-
ustu helgi benti Svandís Svavars-
dóttir, framkvæmdastjóri Vinstri-
hreyfingarinnar – græns framboðs,
á að að meðaltali séu það aðeins
um 68,6% grunnskólabarna sem fái
heitan mat í skólunum, og velti því
fyrir sér hvers vegna hlutfallið sé
ekki hærra.
„Er ekki sennilegast að sumir
foreldrar treysti sér einfaldlega
ekki til þess að kaupa mataráskrift
vegna kostnaðarins? Og hvernig
ætlum við að bregðast við því?
Finnst okkur ásættanlegt að
skipta börnunum okkar í stéttir
eftir efnahag strax í grunnskól-
anum? Þau sem hafa efni á því að
borða í mötuneytinu og hin sem
hafa það ekki?“ spurði Svandís í
grein sinni.
Hún setur þar fram þá skoðun
sína að matinn í grunnskólum
borgarinnar ætti að greiða úr sam-
eiginlegum sjóðum borgarbúa, og
ganga þar skrefi lengra en gert er
í Reykjanesbæ, þar sem kostnað-
urinn við skólamáltíðirnar er
greiddur niður um 145 kr. á hverja
máltíð. Þar kostar hver máltíð því
foreldra 185 kr., eins og fram kom
í Morgunblaðinu sl. sunnudag, sem
jafngildir því að mánaðargjaldið sé
3.700 kr.
Ásóknin í heita
matinn að aukast
Fyrsti skólinn í Reykjavík sem
bauð nemendum upp á heitan mat
í hádeginu, eldaðan á staðnum, var
Rimaskóli í Grafarvogi, en þar hef-
ur verið boðið upp á heitan mat
síðan 1997, segir Helgi Árnason
skólastjóri. Aðsóknin hefur aukist
talsvert síðustu árin, og nú borða
um 90% barna í 1.–4. bekk heitan
mat, og á bilinu 30–50% barna í
eldri bekkjunum. Mánaðargjaldið
fyrir heita matinn er 5.000 kr. í
Rimaskóla. Munurinn eftir árgöng-
um skýrist trúlega fyrst og fremst
af hefðinni, það hefur orðið mikil
breyting í viðhorfi foreldra und-
anfarin fjögur ár, segir Helgi.
Hann segir allan gang á því
hvers vegna foreldrar sumra barna
kjósi að kaupa ekki heitan mat.
„Sumir bera fyrir sig kostnaðinn.
Aðrir eiga matvanda krakka og sjá
fram á að þeir borði ekki matinn.
Það er kannski stærsti hlutinn, en
ég hef ekki gert neina úttekt á
því,“ segir Helgi. Hann segir
kostnaðinn einkum hafa áhrif þeg-
6 FIMMTUDAGUR 2. FEBRÚAR 2006 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
ÞAÐ er erfitt að halda jafnvægi
milli þess að bjóða upp á hollan mat
og þess að bjóða upp á mat sem
börnin borða, enda til lítils að bjóða
upp á hollan mat sem endar meira
og minna í ruslinu. Í Fellaskóla hef-
ur verið lögð mikil áhersla á hollan
mat frá því að Þuríður Helga Guð-
brandsdóttir, matartæknir og nýr
yfirmaður mötuneytisins, tók til
starfa sl. haust, en hún segir að vel
gangi að koma hollustunni í krakk-
ana.
„Við leggjum mikla áherslu á
ferskt grænmeti og ferska ávexti á
hverjum degi, og vatn með matn-
um,“ segir Þuríður. Auk þess er
boðið upp á fisk tvisvar í viku, sem
gengur bara vel í krakkana. „Ég er
að fá unglinga til mín að byrja að
og námsástundun í skólanum,“ seg-
ir Þorsteinn. Því var ákveðið að
bjóða upp á hafragrautinn. „Við
sáum strax breytingu eftir að við
byrjuðum á þessu, þetta hefur virk-
að mjög vel á þessa krakka að koma
hingað í hafragrautinn.“
Í dag er harður kjarni um 30
krakka sem koma daglega og borða
hafragraut hjá Þuríði, auk þess sem
aðrir slæðast með af og til. Þuríður
segir að nú sé stefnt á að hífa
fjöldann upp og fá sem flesta til að
koma í morgunmat áður en skólinn
byrjar. Einnig stendur fyrir dyrum
átak til þess að auka fjölda barna
sem borðar heitan mat í hádeginu,
m.a. með því að kynna eldhúsið og
starfsfólkið, markmiðin og matinn,
fyrir foreldrum barnanna.
borða fisk sem hafa aldrei borðað
fisk heima hjá sér.“
Í Fellaskóla hefur verið bryddað
upp á þeirri nýjung að bjóða nem-
endum upp á hafragraut á morgn-
ana, þeim að kostnaðarlausu. Að
sögn Þorsteins Hjaltasonar skóla-
stjóra hefur sú tilraun verið í gangi
frá því í haust, og hefur gengið
mjög vel. 60–70 krakkar komu að
jafnaði í morgunverð á hverjum
morgni fyrir áramót, af þeim rúm-
lega 400 sem eru í skólanum.
Hafragrauturinn virkar vel
„Við fórum að kanna morg-
unvenjur barnanna, og það kom í
ljós að allt of margir borða ekki
morgunmat áður en þeir koma í
skólann, sem hefur áhrif á hegðun
Ekki vandamál að koma
hollum mat í krakkana
HÉRAÐSDÓMUR Reykjavíkur
hefur dæmt tvo karlmenn á þrí-
tugsaldri til tíu og tólf mánaða
fangelsis fyrir rán og brot gegn
fíkniefnalöggjöfinni.
Sá er fékk tólf mánaða refs-
ingu fær hins vegar níu mánuði
skilorðsbundna þar sem hann
hefur nú tekið sig á, lokið áfeng-
ismeðferð og hafið skólagöngu
að nýju.
Báðir voru þeir sakfelldir fyr-
ir innbrot í verslunina Lyf og
heilsu í Austurveri sunnudaginn
10. júlí 2005, þar sem annar
þeirra var vopnaður hníf. Þótti
sannað að einbeittur vilji hefði
verið til að útvega sér fíkniefni,
án þess að þeim hafi tekist ætl-
unarverk sitt, og framkoma
þeirra hefði verið ógnandi.
Annar mannanna var jafn-
framt sakfelldur fyrir rán á
veitingastaðnum Domino’s Pizza
í Grafarvogi síðar sama dag.
Þar ógnaði hann starfsmanni
veitingastaðarins með hnífi og
skipaði honum að afhenda sér
fjármuni úr sjóðsvél staðarins.
Ákærði hafði á brott með sér
10.500 krónur.
Ennfremur voru mennirnir
dæmdir fyrir brot gegn lögum
um ávana- og fíkniefni, fyrir að
hafa í fórum sínum annars veg-
ar smáræði af hassi og hins veg-
ar lítilræði af fíkniefninu
MDMA.
Málið dæmdi héraðsdómarinn
Símon Sigvaldason. Verjandi
þess er tíu mánaða refsinguna
hlaut var Jón Höskuldsson hdl.
og verjandi meðákærða Jón Eg-
ilsson hdl.
Dæmdir fyrir rán og
vörslu fíkniefna