Morgunblaðið - 02.02.2006, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 2. FEBRÚAR 2006 23
DAGLEGT LÍF Í FEBRÚAR
reikna í huganum undir tímapressu
jafnframt sem unnið var við lykla-
borð, eða að tala fyrir framan fólk.
„Það var aukin vöðvaspenna í þeim
vöðvum sem starfsmennirnir þurftu
ekki að nota, þeir skrifuðu á lykla-
borð með hægri hendinni en ekki
þeirri vinstri en í ljós kom aukin
vöðvaspenna í vinstri handlegg og
öxl. Eins var þegar þeir töluðu fyr-
ir framan fólk, þá áttu þeir að sitja
hreyfingarlausir, en samt var aukin
spenna í þeim vöðvum sem mælt
var frá. Þetta bendir til aukinnar
vöðvaspennu þegar fólk er undir
streitu eða álagi frekar en verkjum.
Við spurðum um ýmis stoðkerf-
iseinkenni til
dæmis frá höfði,
hálsi og baki, en
jafnframt spurð-
um við um of-
næmi og óþægindi
frá melting-
arfærum og önd-
unarfærum, og
um sálræn einkenni eins og svefn-
truflanir, þreytu, þunglyndi og
kvíða eða óróleika.“
Góð þjálfun bætir líðan
Ólöf segir niðurstöður benda til
sterks samhengis á milli andlegra
og líkamlegra kvartana og styðji
það fyrri athuganir á því sviði. Hún
segir þá pósthússtarfsmenn, sem
voru í góðri líkamlegri þjálfun og
„SUMIR álíta streitu og vöðva-
bólgu vera vandamál nútíma lífs-
hátta, en það er þekkt langt aftur í
tímann að fólk hafi haft vöðvaein-
kenni og kvartanir vegna þeirra.
Rannsóknir á einangruðum þjóð-
flokkum sýna einnig að kvartanir
um líkamleg og sálræn óþægindi
eru svipuð þar og annars staðar,“
segir Ólöf Anna Steingrímsdóttir
sjúkraþjálfari og doktor í heilbrigð-
isvísindum. Í doktorsritgerð sinni
fjallar hún um kvartanir og tengsl
þeirra við vöðvaviðbrögð hjá vinn-
andi fólki. „Verkefnið fólst í því að
gera athugun á um hundrað manns
sem störfuðu við afgreiðslustörf á
pósthúsum í Ósló. Markmiðið var
að meginhluta tvíþætt, í fyrsta lagi
að fylgjast með og skrá sveiflur í
sálrænum og líkamlegum kvört-
unum hjá starfsfólkinu yfir lengra
tímabil. Niðurstöðurnar í þessum
hluta rannsóknarinnar sýndu að
það voru miklar sveiflur á milli
mánaða og að fólk hafði tilhneig-
ingu til að meta einkennin alvar-
legri í fyrstu en síðar á tímabilinu.
Í öðru lagi athuguðum við tengsl á
milli líkamlegra eða andlegra ein-
kenna og vöðvaviðbragða við vinnu
þ.e. hvort vöðvarnir spenna sig eða
ekki við kyrrsetuvinnu. Því hefur
lengi verið haldið fram að streita og
verkir gætu leitt til vöðvaspennu og
svo gæti hún leitt til aukinna verkja
og þá væri maður kominn inn í
vítahring af vöðvaspennu, verkjum
og streitu.“
Streita og álag hafa slæm áhrif
Ólöf segir þá sem höfðu verki frá
stoðkerfi hafa minni vöðvaspennu
við verkefni sem kröfðust nokkurra
átaka, sem gæti bent til að verk-
irnir hefðu áhrif á hvernig vöðv-
arnir brugðust við. Hins vegar
höfðu þeir sem kvörtuðu yfir sál-
rænum óþægindum aukna vöðva-
spennu þegar þeir unnu að verk-
efnum sem kröfðust huglægrar
úrlausnar eins og til dæmis að
með litlar kvartanir
um svefnörðugleika,
síður hafa verið með
vöðvaspennu við hug-
lægu verkefnin. „Svo
virðist sem fólk noti í
sumum tilvikum óþarf-
lega mikla vöðva-
starfsemi við vinnu sína og það
mætti ráðleggja því að beita sér
öðruvísi við verkefnaúrvinnsluna.
Einstaklingurinn sjálfur getur bætt
líðan sína með því að vera í góðri
þjálfun og gæta að því að fá nægj-
anlegan svefn. Ýmsar rannsóknir
benda einnig til að það sé samhengi
á milli tímapressu og kvartana
þannig að fólk ætti að athuga hvort
það geti minnkað tímapressuna í
sínu daglega lífi. Þar að auki eru
ýmsir aðrir vinnuvistfræðilegir
þættir taldir geta haft áhrif á líð-
anina og má þar til dæmis nefna
lýsingu og vinnurými,“ segir Ólöf
sem hefur búið í Noregi síðustu tólf
ár ásamt manni sínum Benjamín
Bjartmarssyni lækni og tveimur
dætrum þeirra. Síðan hún lauk
doktorsverkefninu hefur hún unnið
við rannsóknir og kennslu en ný-
verið tók hún við dósentsstöðu við
Heilbrigðisvísindastofnun Óslóar-
háskóla.
 HEILSA | Ólöf Anna Steingrímsdóttir rannsakaði vöðvaviðbrögð hjá vinnandi fólki
Samhengi milli andlegra
og líkamlegra kvartana
Ólöf mun flytja erindi um dokt-
orsverkefni sitt á ráðstefnu á Degi
sjúkraþjálfunar hinn 3. febrúar.
Margir spenna vöðvana of mikið í kyrrsetuvinnu, sem leiðir til vöðvabólgu.
Einstaklingurinn
sjálfur getur bætt líð-
an sína með því að
vera í góðri þjálfun
og gæta að því að fá
nægjanlegan svefn
Morgunblaðið/Ómar
Ólöf Anna Steingrímsdóttir