Morgunblaðið - 24.02.2006, Blaðsíða 26

26 FÖSTUDAGUR 24. FEBRÚAR 2006 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
Flestir hafa nú áttað sig á þvíað skattbyrði hefur aukistmikið á Íslandi á síðustuárum, en ekki lækkað eins
og stjórnvöld hafa haldið fram. Þó
er fjármálaráðherra landsins enn að
fullyrða að skattar hafi lækkað,
meðal annars í fréttatilkynningum
frá ráðuneytinu undir fyrirsögninni
„Skattar hafa lækkað“ (dags. 27.
janúar sl. og aftur 6. febrúar).
Öll venjuleg gögn um skattbyrði
sýna mikla aukningu á
síðustu árum. Öll fyrri
met í skattbyrði hafa í
reynd verið slegin síð-
an 1996. Þessa sögu
segja hagskýrslur frá
Hagstofu Íslands,
Þjóðhagsstofnun (með-
an hennar naut við),
OECD, Alþjóðabank-
anum og jafnvel tölur í
ritinu „Þjóðarbúskap-
urinn“ sem fjár-
málaráðuneytið sjálft
gefur út. Gegn öllum
þessum aðilum stefnir
ráðuneytið, í ofangreindum frétta-
tilkynningum, skálduðum reikni-
dæmum, sem eiga að sýna að skatt-
ar hafi lækkað í einhverjum
tilvikum. Þar beitir ráðuneytið
talnabrellum og hagræðir for-
sendum til að snúa veruleikanum á
haus. Ráðuneytið skáldar þannig
„niðurstöður“, m.a. með því að bera
saman skattbyrði ólíkra ára án tillits
til verðlags- eða tekjubreytinga.
Horft er einnig framhjá áhrifum af
rýrnun skattleysismarka á skatt-
byrðina. Þó einstaka dæmi um
lækkun skatta megi finna þegar
meðalskattbyrði fjöldans hækkar
virðist þetta vera vísvitandi tilraun
til blekkinga hjá ráðuneytinu (sjá
nánar grein Ólafs Ólafssonar, Pét-
urs Guðmundssonar og Einars
Árnasonar í Mbl. 7. febrúar).
Til að halda til haga staðreyndum
um skattamál verður sýnt hér yfirlit
um þróun heildarskattheimtu á Ís-
landi á mynd 1. Einnig er sýndur
samanburður á þróun skattheimtu á
Íslandi og í OECD-ríkjunum á
myndum 2 og 3. Gögnin koma frá
viðurkenndum innlendum og
erlendum hagsýslustofnunum og
endurspegla einungis alþjóðlega
viðurkennda mælikvarða á heild-
arskattbyrði eins og hún er í reynd.
Á mynd 1 má sjá með skýrum
hætti hvernig heildarskattheimtan
hefur aukist á síðustu árum. Hvert
ár frá og með 1997 er metár í heild-
arskattbyrði frá stofnun lýðveld-
isins árið 1944. Ef frá er talið árið
1988, sem kom í kjölfar „skattlausa
ársins“ svokallaða, þá er árið 1999
metár hvað snertir
mesta aukningu
skattbyrðar á einu
ári, allar götur frá
1965. Árið 2004 var
einnig mikil aukning.
Aukningin er bæði
hjá ríki og sveit-
arfélögum, meiri þó
hjá sveitarfélög-
unum, enda hafa stór
verkefni (eins og
rekstur grunnskól-
ans) verið færð til
þeirra. Ríkisstjórn
hvers tíma setur
ramma um skattheimtuna og ber á
henni alla ábyrgð.
Þegar Davíð Oddsson yfirgaf
stjórnmálin á seinni hluta síðasta
árs leit hann til baka og rifjaði upp
feril sinn og mat árangur í lands-
málunum, meðal annars í Morg-
unblaðinu. Sagðist hann við það
tækifæri vera hvað ánægðastur
með skattalækkanir þær sem rík-
isstjórnir hans hefðu framkvæmt.
Allir viðurkenndir mælikvarðar á
skattbyrði sýna þvert á móti að rík-
isstjórnir hans frá 1995 hafa slegið
öll met í aukningu skattbyrð-
arinnar. Lækkun skattaálagningar
sem ríkisstjórnin framkvæmdi með
annarri höndinni var mun minni en
hækkunin sem hún framkvæmdi
með hinni (rýrnun skattleysismarka
og barna- og vaxtabóta). Á valda-
tíma núverandi ríkisstjórnar hefur
nettó heildarskattbyrði farið úr um
33% af landsframleiðslu í rúmlega
41%. Þetta er hækkun sem leggst
einkum á heimilin því skattar á fyr-
irtæki voru vissulega lækkaðir.
Davíð Oddsson og hjálpark
hans eru því stórtækustu sk
heimtukóngar lýðveldisins.
Hægri ríkisstjórn jók
skattbyrði meira en alla
vinstri stjórnir
Í þjóðmálaumræðu hér á
oft haft á orði að vinstri rík-
isstjórnir hneigist meira til
skattbyrði almennings en h
stjórnir og er þá oftast átt v
vinstri stjórnir séu stjórnir
töku Sjálfstæðisflokksins. T
vinstri stjórnir eru hvað na
aðastar frá tímabilinu eftir
þ.e. ríkisstjórn Ólafs Jóhan
essonar sem sat frá 1971 til
stjórn Steingríms Hermann
er sat frá 1988 til 1991.
Eins og sjá má af mynd 1
skattbyrði í stað (um 32%) f
til 1975 (þ.e. þann tíma sem
vinstri stjórnarinnar á skat
una gætti mest), eftir að ha
að nokkur frá 1971 til 1972.
unum 1989 til 1991 jókst
skattbyrðin nokkuð (um tæ
%-stig) er áhrifa stjórnar S
gríms Hermannssonar gæt
aukning var þó ekkert í líki
aukninguna sem varð á stjó
artíma Davíðs Oddssonar, t
1996 til 1999 (aukning um 5
Frá 1991 til 1995 lækkaði sk
byrðin lítillega.
Árið 1988 var staðgreiðsl
skatta tekið upp í kjölfar „s
lausa ársins“ og er því ekki
bera mikla aukningu sem þ
saman við önnur „venjulegr
hún hlýtur hins vegar að te
ábyrgð ríkisstjórnar Þorste
Pálssonar sem sat frá 1987
hluta árs 1988.
Ríkisstjórn Gunnars Tho
Heimsmet í hækkun s
’Niðurstaða OECDsú, að skattbyrði á
Íslandi hafi aukist m
meira en í nokkru
öðru vestrænu ríki
frá 1995 til 2004.‘
Stefán Ólafsson
Eftir Stefán Ólafsson
SAMSKIPTIN VIÐ BRETLAND
Samskipti Íslands við Bretland,sem Halldór Ásgrímsson for-sætisráðherra ræktar nú með
opinberri heimsókn sinni þangað,
standa á gömlum merg. Bretland er
eitt af okkar næstu nágrönnum, við-
skipti landanna hafa alla tíð verið
mikil og Ísland var um aldaskeið á
brezku áhrifasvæði, þrátt fyrir
dönsk yfirráð. Ísland naut fyrr á öld-
um óbeinnar verndar brezka flotans
á stríðstímum og fáum blandast hug-
ur um að brezka hernámið í seinna
stríði var margfalt betri kostur en að
Hitler legði Ísland undir sig.
Þessar nágrannaþjóðir hafa þó
líka eldað grátt silfur saman, ekki
sízt í þorskastríðunum á síðustu öld.
Þeim átökum lauk með friðsamlegu
samkomulagi, þar sem hagsmunir
Íslands voru tryggðir.
Í dag eru fá deilumál í samskiptum
Íslands og Bretlands nema ef vera
skyldi friðsamleg þjóðréttardeila
um yfirráð á Rockall-svæðinu. Bret-
land er áfram eitt af okkar helztu
viðskiptaríkjum og Bretar eru meðal
þeirra þjóða, sem eru fjölmennastar
í hópi erlendra ferðamanna hér á
landi. Síðast en ekki sízt er Bretland
nú vettvangur umfangsmestu er-
lendu fjárfestinga íslenzks við-
skiptalífs. Íslenzk fyrirtæki, Baugur
Group þar fremstur í flokki en jafn-
framt t.d. bankar, skipafélög, flug-
félög, útgerðarfyrirtæki og mat-
vælaframleiðslufyrirtæki hafa gert
sig gildandi í brezku viðskiptalífi. Ís-
lenzkir listamenn, einkum og sér í
lagi tónlistarmenn og leikarar, hafa
enn fremur numið land í brezku
menningarlífi. Íslenzkir knatt-
spyrnumenn leika með brezkum fé-
lagsliðum. Fjöldi Íslendinga býr því
og starfar í Bretlandi. Þessi þróun
hefur enn eflt tengsl ríkjanna.
Í utanríkismálum eiga Ísland og
Bretland samleið. Ríkin starfa sam-
an í Atlantshafsbandalaginu og eiga
þar að ýmsu leyti svipaðra hags-
muna að gæta. Í samtölum þeirra
Halldórs Ásgrímssonar og Tonys
Blair kom fram að brezki forsætis-
ráðherrann styddi það að varnir á
Norður-Atlantshafi væru traustar
og með svipuðum hætti og í öðrum
NATO-ríkjum. Bretar eru mikil-
vægur bandamaður í varnarmálum,
ekki sízt vegna náinna tengsla sinna
við Bandaríkin og svipaðra skoðana
á þróun NATO og íslenzk stjórnvöld
hafa.
Í Evrópumálum eiga Ísland og
Bretland að ýmsu leyti líka samleið.
Þótt ríkin hafi valið þar ólíkar leiðir;
Bretland gengið í Evrópusambandið
en Ísland láti sér samninginn um
Evrópska efnahagssvæðið duga,
hafa löndin svipaðar skoðanir á þró-
un Evrópusamstarfsins og kjósa að
þar sé miðstýring sem minnst, en
sjálfræði einstakra ríkja sem mest.
Bretar eru því mikilvægir banda-
menn innan Evrópusambandsins, í
samskiptum Íslands við það, og lík-
legir til að sýna íslenzkum sjónar-
miðum skilning.
Af öllum þessum ástæðum er mik-
ilvægt að rækta samskiptin við Bret-
land og að íslenzkir stjórnmálamenn
eigi sem nánust samskipti við starfs-
systkini sín þar í landi.
GILDI NÝSKÖPUNAR
Nýsköpunarverðlaun forseta Ís-lands voru veitt í gær. Mark-
mið þeirra er að útvega nemendum
sumarvinnu við metnaðarfull og
krefjandi rannsóknarverkefni og
stuðla að nýsköpun eins og nafn
þeirra gefur til kynna. Nýsköpun er
mikilvæg í hverju þjóðfélagi ætli
það sér að standa í fremstu röð.
Fyrirtæki á borð við Marel, Össur
og Íslenska erfðagreiningu byggja á
þeim krafti, sem býr í nýsköpun,
hvert á sínu sviði. Undirstaða þeirra
og viðgangur er fólginn í því að ungt
fólk sé hvatt til dáða.
Nýsköpunarverðlaunin fengu að
þessu sinni Jón Steinar Garðarsson
Mýrdal og Sigurður Örn Aðalgeirs-
son fyrir nýja tækni sem þeir hafa
þróað til að lina þjáningar við
íþróttameiðsl. Þeir stunda báðir
nám við Háskóla Íslands, Sigurður
Örn í rafmagnsverkfræði en Jón
Steinar í eðlisfræði.
Alls voru fjögur verkefni tilnefnd
til verðlaunanna. Reynir Scheving,
nemi í lyfjafræði við Háskóla Ís-
lands, var tilnefndur fyrir verkefnið
Silíkon sem burðarkerfi fyrir lífvirk
efni, Bjarki Már Karlsson, MA-
nemi í íslenskum fræðum við Há-
skóla Íslands, fyrir verkefnið Uni-
code tölvuletur fyrir íslensk og fær-
eysk fræði og Andri Mar Jónsson og
Ágúst Hlynur Hólmgeirsson, sem
báðir stunda nám í tölvunarfræði
við Háskólann í Reykjavík, fyrir
verkefnið Eve-Mobile – Fjaðurvigt-
arviðmót á leikinn EVE-online.
Eins og kemur fram í frétt í
Morgunblaðinu í dag segir í rök-
stuðningi dómnefndar að mjög erf-
itt hafi verið að velja á milli verk-
efnanna fjögurra en þegar upp var
staðið hefði valið byggst á nýsköp-
unargildi verkefnisins og hagnýt-
ingarmöguleikum þess. Taldi dóm-
nefndin Jón Steinar og Sigurð Örn
hafa þróað verkefni, sem uppfyllti
þessi skilyrði best en mikið væri
horft til nýsköpunargildisins. Sú
tækni, sem verkefnið byggist á,
væri líklegri til að ná víðari út-
breiðslu en hin verkefnin. Tæknin
gæti mögulega komið í stað kæli-
poka til að lina sársauka við íþrótta-
meiðsl.
Viðurkenningar á borð við ný-
sköpunarverðlaunin eru góðs viti,
en það þarf einnig að hafa í huga að
góða hugmynd getur dagað uppi á
torfærri leið á markaðinn. Í Þýska-
landi hefur verið fjallað um að þar
verði til margar hugmyndir, en iðu-
lega séu þær útfærðar annars stað-
ar. Það er nauðsynlegt að hlúa að
nýsköpun, en einnig þarf að búa til
umhverfi, sem auðveldar ungum of-
urhugum að koma hugmyndum sín-
um í verk.
Veittar verða 87 milljónir króna íaukið umferðareftirlit lögreglu áþjóðvegum landsins í ár. Þettakemur fram í samningi sem
fulltrúar samgönguráðuneytis, Umferðar-
stofu og Ríkislögreglustjóra undirrituðu á
blaðamannafundi á Reykjalundi í gær. Í
samningnum er m.a. kveðið á um aukið eft-
irlit lögreglu með hraðakstri, bílbeltanotkun,
akstri undir áhrifum áfengis og fíkniefna.
Mun aukið umferðareftirlit lögreglunnar
verða á þjóðvegum landsins og ná yfir tíma-
bilið frá maí fram í september, en áfengiseft-
irlitið mun fara fram allt árið, hvar sem er á
landinu,
Í fyrrasumar var gerður samskonar samn-
ingur milli Umferðarstofu og Ríkislögreglu-
stjóra sem þótt hefur gefa það góða raun að
ástæða sé til að halda samstarfinu áfram.
Þannig kom á fundinum t.a.m. fram í máli
Einars Magnúsar Magnússonar, upplýsinga-
fulltrúa Umferðarstofu, að samkvæmt tölum
slysaskráningar Umferðarstofu varð tölu-
verð fækkun slysa á þjóðvegum á þeim
þremur mánuðum sem eftirlitið var aukið í
fyrra í samanburði við meðaltal fimm ára á
undan.
„Það er alveg ljóst að hversu mikið sem
við bætum vegakerfið, sem við erum að gera,
þá eru það ökumennirnir sjálfir sem við
þurfum að beina sjónum okkar að. Aðstoða
ökumenn, unga sem eldri, við það að fara að
lögum í umferðinni,“ sagði Sturla Böðvars-
son, samgönguráðherra, og minnti á að sú
nýbreytni var tekin upp í samgönguáætlun
2005 sem gildir til 2008 að í henni felst einnig
umferðaröryggisáætlun. Benti hann á að á
gildistíma samgönguáætlunarinnar mundi
samgönguráðuneytið verja ríflega einum og
hálfum milljarði króna til eflingar á umferð-
aröryggi eða 385 milljónum kr. á ári.
Við undirritun samningsins afhenti sam-
gönguráðherra Haraldi Johannessen, ríkis-
lögreglustjóra, tvo öndunarsýnamæla og
tölvubúnað sem gerir lögreglu kleift að mæla
á staðnum áfengismagn í öndunarlofti öku-
manna sem grunaðir eru um ölvun við akst-
ur. Á þessu ári er gert ráð fyrir kaupum á
fjórum slíkum öndunarsýnamælum til við-
bótar v
framt g
á sex r
nefndu
lögregl
keypt v
Hara
sagðist
sýna á
hann g
myndi
87 milljónum krón
í aukið umferðare
Sturla Böðvarsson afhendir Haraldi Johannessen tvo n
Eftir Silju Björk Huldudóttur
silja@mbl.is