Morgunblaðið - 26.03.2006, Blaðsíða 12

12 SUNNUDAGUR 26. MARS 2006 MORGUNBLAÐIÐ
’Það er ekkert pukur í þessu máli. Þegarvið segjum að þetta hafi ekki algjörlega
komið okkur á óvart er það vegna þess að
lengi hefur legið fyrir að vilji hefur staðið
til þess hjá Bandaríkjamönnum að þetta
yrði niðurstaðan.‘Halldór Ásgrímsson forsætsiráðherra en Össur
Skarphéðinsson spurði hann á Alþingi sl. mánudag
hvort íslensk stjórnvöld hefðu vitað af ákvörðun
Bandaríkjamanna um að draga stórlega úr starfsemi
hersins á Keflavíkurflugvelli fyrr en miðvikudaginn
15. mars.
’Laxness var þekktur í kommúnistaríkj-unum, en hefur nú sumpart fallið í
gleymsku. Nú er kominn tími til að kynna
hann á nýjan leik því að ritstíll verka
hans er svo fjölbreyttur og skírskotun
þeirra svo margvísleg.‘Dr. Theodor Paleologu, nýr sendiherra Rúmeníu á Ís-
landi, í samtali við Morgunblaðið.
’Komi varnarmálin til kasta NATO og efog þegar það gerist þá tel ég að við eigum
hauk í horni þar sem Frakkar eru.‘Geir H. Haarde utanríkisráðherra eftir fund með hin-
um franska starfsbróður sínum, Philippe Douste-
Blazy, í París sl. þriðjudag.
’Reyndar benda þeir á að þeir hafi ekkifylgst með efnahagsmálum á Íslandi og
sýnist engin ástæða til að draga þá full-
yrðingu í efa.‘Viðbrögð Vegvísis Landsbankans við skýrslu sér-
fræðinga greiningardeildar Danske Bank í vikunni.
’Við lékum vel – það var engu líkara envið skoruðum í hvert sinn sem við fórum
fram völlinn.‘Rafa Benítez, knattspyrnustjóri Liverpool, eftir 7:0
sigur liðsins á Birmingham City í Enska bikarnum sl.
þriðjudagskvöld.
’Manni líður eins og Hróa hetti, ég ábara ekki orð.‘María Kristjánsdóttir sem fékk góð viðbrögð við hug-
mynd sinni um að fylla lestir skips á leið til Namibíu
af glaðningi fyrir börn í Afríku.
’Læknarnir sögðu að ég myndi deyja áð-ur en ég næði fjögurra ára aldri. En ég
held að þeim hafi nú skjátlast.‘62 ára gamall Dani, Evald Krog, sem þjáist af mikilli
vöðvarýrnun og er bundinn í hjólastól, í samtali við
Morgunblaðið. Krog leiðir dönsku Vöðvarýrnunar-
samtökin.
’Ef hann þvær sér á bak við hægra eyr-að, þá veit það á sérlega gott veður. Og
það bregst ekki að hann setur upp gesta-
spjót við útidyrnar rétt áður en einhver
kemur hingað í heimsókn.‘María Siggadóttir um köttinn sinn, Antonio
Banderas.
’Þegar lögreglan ákærði hélt hún þvífram að Rani væri tíu ára gömul, en hún
var þá aðeins fjögurra ára. Hvernig gæti
fjögurra ára stelpa ráðist á þrjá lög-
reglumenn og frelsað mig?‘Faðir indverskrar stúlku sem ákærð var fyrir að
hjálpa föður sínum að flýja með því að ráðast á
lögreglumenn.
Ummæli vikunnar
Morgunblaðið/Ásdís
Það hefur risið samfélag í hrauninuvið Hafnarfjörð. Og það á sér marg-ar hliðar, álverið í Straumsvík.Hráefnið geymt í stórum tönkumvið höfnina, en framleiðslan fer
fram í risastórum kerskálum. Að innan líkjast
þeir helst flugstöðvarbyggingum sé litið til
lofts, en ef horft er eftir endilöngum skálunum
er engu líkara en þar séu flugbrautir. Með-
fram þeim raðir af kerum með 960 gráðu heitu
áli. Raforkan sem knýr þetta samfélag 335
megavött allan sólarhringinn, en til þess að
snúa gangverki Reykjavíkur þarf 100 mega-
vött. Þrjár þurrhreinsistöðvar, sem líkjast
einna helst geimflaugum á eldflaugapalli
NASA, og hver þeirra notar orku á við bæj-
arfélag úti á landi.
Í stílhreinni og vistlegri skrifstofubyggingu
sem stendur utan við framleiðslusvæðið, þar
sem hjálmar og hlífðargleraugu eru tekin nið-
ur, renna fegurstu fossar landsins á sjónvarps-
skjá í móttökunni. Blaðamaður fær veskið aft-
ur eftir skoðunarferðina, en kreditkort og
armbandsúr þola illa segulmagnið í kerskál-
unum. Og hann reynir að halda í við Rúnar
Pálsson, sem líður áfram eftir gólfinu eins og
hann sé á gönguskíðum.
Rúnar er nýkominn úr Birkibeinaskíða-
göngunni í Noregi, en þangað fer hann árlega
og jafnan með fjórum félögum sínum úr ál-
verinu.
– Við höfum stundað fjallgöngur og göngu-
skíði í 25 til 30 ár, segir hann glaðbeittur. Það
vinna hátt í 500 manns í álverinu og þegar
fjöldinn er svona mikill eru alltaf einhverjir
sem geta hópað sig saman. Þessi fimm manna
hópur okkar er samtals 300 ára gamall og árin
sem við höfum að meðaltali unnið hjá fyrirtæk-
inu eru 36 eða alveg frá því álverið fór fyrst í
gang árið 1969. Þetta sýnir að heilbrigt fólk
getur komið úr álveri, þó að umræðan í sam-
félaginu bendi stundum til annars.
– Hefur neikvæð umræða í þjóðfélaginu um
álver áhrif á starfsfólkið?
– Já, þessa dagana erum við til dæmis gjarn-
an spurð hvort eigi að loka á okkur. Við vitum
auðvitað að það stendur ekki til. En álver sem
ekki þróast, það verður einhvern tíma á botn-
inum hvað hagkvæmni og framleiðni varðar.
Það er lögmál.
– Því hefur verið haldið fram að störf í álveri
séu fábreytt?
– Það er af og frá! segir Rúnar einbeittur.
Þetta eru ekki fábreytt störf heldur fjölbreytt,
enda hátæknistörf. Að sjálfsögðu hefur eðli
starfanna breyst á þrjátíu árum. Áður notuðu
menn hamar og skóflu við störf sín. Ég get
nefnt sem dæmi að þá framleiddu yfir 700
starfsmenn undir 100 þúsund tonn af áli, en í
dag framleiða innan við 500 manns 180 þúsund
tonn af áli. Það sýnir hve sjálfvirknin er orðin
mikil og að þar er margt sem mannshöndin
þarf ekki að koma nálægt.
– En hvað finnst útivistarmanni eins og þér
um virkjanir í íslenskri náttúru?
– Mér finnst virkjanir oft það sem kallar á
ferðamenn út í náttúruna. Ég nefni Bláa Lónið
sem er heitavatns- og raforkuvirkjun, en um
leið mest sótti ferðamannastaður á Íslandi.
Mér finnst Landsvirkjun hafa staðið vel að
þeim virkjunum sem risið hafa hvað umhverfi
og frágang varðar og nefni sem dæmi Búrfells-
virkjun og virkjanirnar í Þjórsá, þar sem
Landsvirkjun skilaði landinu í betra ásigkomu-
lagi en það var áður í.
– Og þú ert líka hlynntur fleiri álverum?
– Mér finnst æskilegt að hafa fleiri tegundir
af stóriðnaði. En það er ekkert slíkt í hendi.
Nú stendur til að kjósa um álverið í Hafn-
arfirði. Þar búa 250 manns sem vinna hér og
þeim tengjast áreiðanlega þúsund manns til
viðbótar. Það þarf eitthvað að koma í staðinn
ef Vinstri grænir fá að ráða og ekki verður af
stækkun. Ég held að almennt séu Hafnfirð-
ingar sáttir við álverið. Við höfum verið í far-
arbroddi hvað varðar öryggi, umhverfi og að-
búnað og varðað veginn fyrir önnur fyrirtæki.
Við tókum til dæmis fyrst upp ISO-staðalinn
og höfum gert gríðarlegt átak í heilbrigð-
ismálum. Ég nefni sem dæmi að ég hef alltaf
fengið góðan mat í mötuneytinu og síðustu
fjögur árin hefur bæði verið boðið upp á heitan
og kaldan mat. Salatbarinn gæti ekki verið
betri; hann er eins og á flottustu hótelum í
Reykjavík.
Rúnar gengur með blaðamann niður í kjall-
ara og dregur fram hjól undan stiganum, sem
hann fékk að gjöf frá konu sinni, Sif Eiðs-
dóttur sjúkraliða, en saman eiga þau fjögur
börn og átta barnabörn.
– Ég hef hjólað í vinnuna undanfarin tvö til
þrjú ár, allt árið um kring.
– Hvernig ferðu að því á veturna?
– Þó að það sé föl og tíu sentímetra hár
snjór, þá er ekkert að því. Ég er á mjög góðu
hjóli og hef tvo ganga, sumar- og nagladekk. Í
hálku hef ég nagladekkin undir.
– En verður þér ekki kalt?
– Mér er aldrei kalt. Maður klæðir sig bara
eftir veðri. Ég hjóla sjö kílómetra í vinnuna og
alls eru þetta 14 kílómetrar á dag. Það er
trimmið mitt. Með því er ég tilbúinn að fara á
hæstu fjöll hvenær sem er og ganga langar
vegalengdir á skíðum.
– Hvað ertu gamall?!
– 61 árs, svarar Rúnar og hlær.
– Háir aldurinn þér ekkert?
– Nei, raunar finn ég að ég er að verða
sterkari og sterkari. Ég verð aldrei veikur.
Það er gott fyrir heilsuna að hreyfa sig svona
og styrkja sig. Maður verður duglegri, fyllist
eldmóði og tekst á léttari hátt við erfiðari verk-
efni.
Til að byrja með hjólaði Rúnar eftir Reykja-
nesbrautinni, en nú hjólar hann eftir göngu- og
hjólreiðastíg sem lagður var í fyrra frá Hafn-
arfirði að álverinu í samstarfi Alcan og Hafn-
arfjarðarbæjar.
– Við höfum alltaf unnið til verðlauna í átak-
inu Hjólað í vinnuna sem ÍSÍ hefur staðið fyr-
ir. Sumir láta það ekki aftra sér að hjóla tugi
kílómetra. Og nú mega önnur fyrirtæki vara
sig!
Þetta er ekki eina reglulega hreyfingin sem
Rúnar stundar, því hann gengur á hverjum
sunnudegi með elstu dóttur sinni á Helgafell.
Þar sér hann um gestabókina, sem gefin var af
starfsmannafélagi Alcan árið 1998.
– Ég reyni að komast á hverjum sunnudegi.
Þá hjóla ég 12 kílómetra leið og geng síðan á
fjallið. Þeim hefur fjölgað töluvert sem ganga
á Helgafell. Nú eru það yfir 4 þúsund á ári, en
fyrsta árið voru það rúmlega tvö þúsund. Enda
er þetta flottasta líkamsræktarstöð í heimi, að
ganga á flatlendi, fara yfir hraun, upp á fjall og
niður. Það jafnast ekkert á við það.
– En hvernig kemstu að fjallinu, hjólarðu yf-
ir hraunið?
– Já, ég er á fjallahjóli með góðum demp-
urum, segir hann og hlær. En þetta er illfært
hjólum og ekki fyrir hvern sem er. Ég er svo-
lítið villtur, bætir þessi hægláti skrif-
stofumaður við.
– Þú hefur þá spilað á línunni í gamla daga?
– Nei, ég var á kantinum reyndar; það voru
minni slagsmál, svarar Rúnar, sem keppti í
handbolta fyrir FH og er gamall unglinga-
landsliðsmaður.
Og handboltinn veitti ungum og fátækum
rafvirkjanema tækifæri til að ferðast til út-
landa, meðal annars austur fyrir járntjald á
miðjum sjöunda áratugnum.
– Ég fór til Tékkóslóvakíu og Ungverja-
lands, sem þá voru lokuð lönd. Það fylgdist
frakki með okkur hvert sem við fórum.
– Í merkingunni yfirfrakki?
– Já, maður í frakka. Ég man að Hjalti Ein-
arsson ætlaði að taka með sér kókflösku inn í
landið, en hún var tekin af honum í gæslunni.
Það var bannvara á þessum árum. Og það er
eftirminnilegt að þegar við komum á rútum til
móts við Honved frá Ungverjalandi, þá mættu
þeir á herbílum í herbúningum. Þeir voru mjög
sterkir og slógu menn óþyrmilega niður. Prag
var ekki eins falleg á þessum tíma, en þó voru
til staðar öll þessi fallegu listaverk og við eig-
um myndir af okkur á Karlsbrúnni. Fólkið var
líka sérlega vingjarnlegt.
Það er sunnudagsmorgunn. Á meðan flestir
landsmenn eru að sötra kaffið sitt og lesa blað-
ið eru feðgin að leggja af stað í göngu upp á
Helgafell. Hvaða nöfn skyldu verða í gestabók-
inni?
Af heilbrigðu fólki í álveri
VIÐMANNINNMÆLT
Pétur Blöndal ræðir við
Rúnar Pálsson
Morgunblaðið/Kristinn
RÚNAR PÁLSSON VERKEFNASTJÓRI
„Þeir mættu til leiks á herbílum í herbúningum“