Morgunblaðið - 30.03.2006, Síða 28

28 FIMMTUDAGUR 30. MARS 2006 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
Í einkasölu mjög gott raðhús á tveimur hæðum með inn-
byggðum bílskúr samtals um 166,3 fm. Eignin er á mjög
góðum barnvænum stað þar sem er stutt í skóla, leikskóla,
framhaldsskóla, fallegur garður í suður. Eignin skiptist í for-
stofu, hol, vinnuherbergi, baðherbergi, tvö góð herbergi,
geymslu og bílskúr. Á efri hæð er stofa borðstofa, eldhús,
hol, hjónaherbergi, barnaherbergi, baðherbergi ásamt sjón-
varpsholi á millilofti. Góðar innréttingar og gólfefni eru parket
og flísar. Verð 39,9 millj.
Bæjarhrauni 10 • Hafnarfirði • Sími 520 7500 • www.hraunhamar.is
Ásbúð - raðh. Garðabæ
EINHVERNTÍMA á sjöunda ára-
tugnum skrifaði ég pistil um gæða-
flokkun háskóla í Bandaríkjunum.
Við athugun málsins kom ýmislegt í
ljós sem vakti forvitni mína. Þetta
var á tímum kalda
stríðsins þegar Sov-
étríkin og Bandaríkin
voru í keppnishug á öll-
um mögulegum svið-
um. Þetta var fyrir
tíma tölvu- og netvæð-
ingar þótt ótrúlegt
megi virðast. Þetta
flokkunarkerfi var til-
tölulega einfalt, svipað
því sem við þekkjum í
tugþraut. Skólarnir
kepptu í ákveðnum
greinum og var gefið
stig fyrir hverja grein
og sá skóli sem hlaut flest stig lenti í
fyrsta sæti og svo koll af kolli. Flokk-
unarkerfið sem notað er í dag byggist
á mörgum sömu forsendum og þá.
Það voru tveir háskólar sem börð-
ust um efsta sætið það árið. Kannski
er ekki rétt að segja að þeir hafi bar-
ist því í raun var þetta einfalt reikn-
ingsdæmi. Það þurfti bara að skrá-
setja nokkrar staðreyndir sem lágu
ljósar fyrir. Ein greinin í þessari tug-
þraut háskólanna var stærð viðkom-
andi háskólabókasafns. Á þessum
tíma voru flestir fremstu háskólarnir
með yfir milljón eintök. Í dag er
bókakosturinn ekki alveg eins mik-
ilvægur, því nú er hægt að nálgast
margt af þessu á netinu. Aðgangur að
öflugu bókasafni skiptir þó enn miklu
máli þegar um rannsóknir og fræði-
mennsku er að tefla.
Á sjöunda tug síðustu aldar voru
margir háskólakennarar í Bandaríkj-
unum án doktorsprófs (hér á landi
voru slíkir fuglar þá nær óþekktir).
Fjöldi háskólakennara með dokt-
orspróf þótti því skipta miklu máli
þegar meta skyldi gæði háskóla. Þá
var einnig lagt mikið upp úr hlutfalli
nemenda á kennara.
Einn þáttur í þessu matskerfi vakti
sérstaka athygli mína, en það var
fjöldi Nóbelsverðlaunahafa í kenn-
araliði skólanna. Ef ég man rétt var
það einmitt þessi grein sem réð úr-
slitum um það hvort það var Harvard
eða Berkeley sem hreppti efsta sæt-
ið. Mig minnir að annar skólinn hafi
verið með níu Nóbelsverðlaunahafa í
kennaraliðinu og hinn sjö, flesta í eðl-
isfræði, efnafræði og læknisfræði en
einnig í bókmenntum. Sumir þeirra
voru erlendir ríkisborg-
arar, frá Þýskalandi,
Sovétríkjunum, Japan
og víðar. Ég er ekki viss
um að við Íslendingar
kæmumst langt með
slíkt kerfi. Aftur á móti
tel ég vel koma til
greina að hannað verði
sérstakt matskerfi fyrir
smærri þjóðir þar sem
háskólanám hér á landi
gæti fengið sanngjarnt
en jafnframt fullgilt
mat, sem síðan mætti
bera saman við gæða-
mat milljónaþjóðanna.
Allir þekktustu háskólar í Banda-
ríkjunum eru einkaskólar og margir
þeirra eru í fremstu röð í heiminum í
dag. Harvard háskóli var stofnaður á
fyrri hluta 17. aldar, eða um svipað
leyti og Háskólinn í Helsinkí og þrem
áratugum á undan Háskólanum í
Lundi í Svíþjóð. Yale, Brown, Col-
umbia og Princeton voru stofnaðir á
18. öld, og skólar eins og: Vanderbilt,
Berkeley, Johns Hopkins og Cornell
á 19. öld. Hér eru einungis nefndir
örfáir skólar af aragrúa þekktra há-
skóla víðsvegar um Bandaríkin.
Þessir háskólar hafa haft gríðarleg
áhrif á þróun æðri menntunar um all-
an heim og fjöldi erlendra náms-
manna skiptir þar tugum þúsunda.
Þá er einnig athyglisvert hve stór
hópur erlendra vísindamanna starfar
við þessa háskóla. Og ekki má
gleyma því að stærstur hluti ís-
lenskra háskólakennara hefur sótt
menntum sína til erlendra háskóla.
Til gamans má geta þess að Kaup-
mannahafnarskóli, okkar fyrsti há-
skóli, var stofnaður á síðari hluta 15.
aldar og Oxford háskóli á Englandi
var settur á stofn á 13. öld um það
leyti sem okkar íslensku fræðimenn
voru að skrifa Grettissögu og Njálu.
Í öllum háskólum í Bandaríkjunum
greiða námsmenn skólagjöld. Annað
þekkist ekki. Í ríkisreknu háskól-
unum eru skólagjöld mun lægri en í
einkaskólum, en samt mjög há miðað
við Evrópu. Og þótt þessir ríkishá-
skólar séu glæsilegar menntastofn-
anir þá er aðbúnaður við fremstu
einkaskólana á allt öðru plani, ef svo
má segja, og skólavist við þá er eft-
irsóknarverð þótt skólagjöld séu oft
fimmföld miðað við það sem gerist
við ríkisskólana.
Oft hefur verið rætt um skólagjöld
við háskóla hér á landi. Ég tel að
skólagjöld muni skila nemendum
okkar margföldum ávinningi og frá
þjóðhagslegu sjónarmiði tel ég að
þetta sé spurning um rekstrar-
grundvöll háskólanáms á Íslandi.
Háskóli Íslands var stofnaður
1911, einni öld á eftir Óslóarháskóla.
Þá voru sameinaðir þrír embættis-
mannaskólar landsins: Prestaskól-
inn, Læknaskólinn og Lögfræðiskól-
inn. Þannig hefur þróunin verið
víðast hvar í heiminum, að minni
skólar hafa sameinast. Hér á landi
hafa verið stofnaðir nokkrir nýir
háskólar síðustu árin. Þótt þetta séu
litlir skólar af háskólum að vera, þá
hefur tilkoma þeirra hleypt fersku lífi
í kennslu og rannsóknir á háskóla-
stiginu. Þá hefur Kennaraháskóli
Íslands stækkað mikið undanfarið.
Það yrði mikill ávinningur fyrir báða
skólana, Kennaraháskólann og
Háskóla Íslands, ef þeir samein-
uðust, hvort sem Kennaraháskólinn
yrði sjálfstæð deild innan Háskóla
Íslands eða sérstakur skóli undir
merkjum HÍ, en slíkt form er vel
þekkt víða erlendis. Að lokum, eins
og þeir segja í íþróttunum: Áfram
Ísland.
Tugþraut háskólanna
– Hinir 100 bestu
Bragi Jósepsson fjallar
um háskólamenntun ’Aftur á móti tel ég velkoma til greina að
hannað verði sérstakt
matskerfi fyrir smærri
þjóðir.‘
Bragi Jósepsson
Höfundur er rithöfundur
og fv. prófessor.
TENGLAR
..............................................
bragijos@hotmail.com
Þorsteinn Gestsson fjallar
um vímuefni.
Marteinn Karlsson: „Vegna
óbilgjarnrar gjaldtöku bæjar-
stjórnar Snæfellsbæjar af okk-
ur smábátaeigendum, þar sem
ekkert tillit er tekið til þess
hvort við megum veiða 10 eða
500 tonn, ákvað ég að selja bát-
inn og flytja í burtu.“
Sigríður Halldórsdóttir skrif-
ar um bækur Lizu Marklund
sem lýsa heimilisofbeldi.
Aðsendar greinar á mbl.is
www.mbl.is/greinar
ÞAÐ eru vonbrigði að fylgjast
með vanhugsuðum viðbrögðum við
hugmyndum til lausnar á útfærslu
Sundabrautar. Þær voru settar
fram til að undir-
strika tvennt. Í fyrsta
lagi er ófrávíkjanleg
krafa að vegurinn
verði lagður alla leið
upp á Kjalarnes í
fyrsta áfanga,
framhjá fjölmennum
íbúðarhverfum. Al-
gerlega óviðunandi er
að fyrsti áfangi
Sundabrautar endi
við Gufunes og engin
önnur leið verði fyrir
umferðina en að
þræða sig í gegnum
fjölmennt íbúðar-
hverfi. Þar með taldir
allir þungaflutningar
norður á land sem
þannig myndu stytta
sér leið upp á Vest-
urlandsveg.
Í öðru lagi liggur
ljóst fyrir eftir sam-
ráð við íbúa í Voga-
hverfi og Grafarvogi
að fyrirliggjandi
hraðbrautarútfærslur
með fjórum akreinum með stefnu á
íbúðarhverfi eru óviðunandi að
þeirra mati. Þess vegna er óskilj-
anlegt að ekki eigi að koma til
skoðunar að Sundabraut í fyrsta
áfanga verði hefðbundin borg-
argata án mislægra gatnamóta en
síðari áfanginn fari í göngum frá
svæði Áburðarverksmiðjunnar út í
Laugarnes. Hefðbundin borg-
argata myndi auðveldlega rúma þá
15.000 bíla umferð sem núverandi
byggð kallar á til að þjóna umferð
norður í land og inn og út úr Graf-
arvogi.
Ekki er deilt um það að full-
byggð Sundabraut kallar á fjórar
akreinar. Þriðju og fjórðu akrein-
ina þarf þó ekki að leggja vegna
núverandi íbúðarhverfa heldur
uppbyggingar í Geldinganesi,
Gunnunesi og Álfsnesi. Með því að
leggja þær í göngum út í Laug-
arnes er hægt að dreifa umferðinni
framhjá núverandi íbúðarhverfum,
koma í veg fyrir að lagðar verði
fyrirferðarmiklar hraðbrautir inni í
rótgrónum íbúðarhverfum og
dreifa umferð betur með hliðsjón
af umferðarskipulagi höfuðborg-
arsvæðisins í heild.
Í mínum huga eru aðeins tvær
útfærslur á Sundabraut sem hægt
verður að ná breiðri samstöðu um í
nálægum íbúðarhverfum. Önnur er
að brautin verði alfarið í jarð-
göngum sem raunar er fyrsti kost-
ur í hugum fjölmargra íbúa. Hin er
sú að farin verði blanda af núver-
andi útfærslum á innri
eða ytri leið með hefð-
bundinni borgargötu,
alla leið, í fyrsta
áfanga og jarðgöngum
í Laugarnes í síðari
áfanga. Í yfirstandandi
samráði verða bestu
lausnir á öllum leiðum
fullkannaðar. Þessari
vinnu á að veita svig-
rúm til að klárast út
frá staðreyndum máls-
ins en ekki stóryrðum.
Neikvæðni og nöldur í
garð nýrra hugmynda
að lausnum bera vott
um lítið skynbragð á
eðlilegar áhyggjur
íbúa. Bygging hrað-
brauta í gegnum íbúð-
arhverfi er lausn sem
er á undanhaldi um
allan heim. Það er
stjórnmálamanna að
bera skynbragð á
breytta tíma og finna
lausnir í samræmi við
breyttan tíðaranda og
óskir borgarbúa.
Til þess að ræða þetta mál við
íbúa í Grafarvogi og kynna nánar
hina nýju hugmynd hef ég boðað
til opins borgarafundar í Borg-
arholtsskóla klukkan hálfsex í dag.
Ég vonast eftir fjörlegum og gagn-
legum umræðum.
Um Sundabraut
Dagur B. Eggertsson skrifar
um samgöngur í borginni
Dagur B. Eggertsson
’Neikvæðni ognöldur í garð
nýrra hugmynda
að lausnum bera
vott um lítið
skynbragð á eðli-
legar áhyggjur
íbúa.‘
Höfundur er formaður skipulagsráðs
og skipar 1. sæti á lista
Samfylkingarinnar í Reykjavík.
ÞAÐ er rangt hjá Staksteinum
Morgunblaðsins 29. mars að fyrr-
verandi ráðherra félagsmála hafi
,,fyrst og fremst gert sig sekan
um að fylgja ekki formreglum
stjórnsýsluréttarins út í æsar“ við
skipan í embætti ráðuneytisstjóra
félagsmálaráðuneytisins 2004.
Hið rétta er að umboðsmaður fór
yfir málið og beitti þeirri mæli-
stiku, sem ráðherrann sagðist
hafa notað, á tvo umsækjendanna.
Niðurstaða umboðsmannsins er
sú að jafnvel að gefnum þessum
forsendum fyrrum félagsmálaráð-
herra, hafi ályktanir ráðherrans
ekki verið forsvaranlegar. Í því
efni vísar hann sérstaklega til at-
riða eins og faglegrar þekkingar
og yfirsýnar yfir málaflokka ráðu-
neytisins, starfsreynslu og stjórn-
unarreynslu. Því er ljóst að at-
hugasemdir umboðsmanns snúa
einmitt að efni ákvörðunar ráð-
herrans. Til viðbótar gerir hann
svo athugasemdir við það vægi
sem ráðherra gaf upplýsingum
sem hann kvaðst sjálfur hafa aflað
með samtölum.
Umboðsmaður segir að ,,veru-
legir annmarkar“ hafi verið á
meðferð fyrrum félagsmálaráð-
herra í þessu máli. Í stjórnsýslu-
máli er það mesta falleinkunn sem
gefin er. Við meðferð málsins átti
ráðherrann kost á að koma að öll-
um þeim skýringum og gögnum
sem hann hafði. Engu að síður
segir umboðsmaður að ályktun
ráðherrans fyrrverandi um að
telja þann sem skipaður var hæf-
ari en undirritaða standist enga
skoðun.
Æskilegt væri að Staksteinar
Morgunblaðsins kynntu sér máls-
atvik og færu ekki með rang-
færslur. Hið sama gildir um nýjan
félagsmálaráðherra sem því mið-
ur gerði sig beran að því sama í
umræðum um málið á Alþingi.
Helga Jónsdóttir
Rangfærslur
Staksteina
Höfundur er sviðsstjóri stjórn-
sýslu- og starfsmannasviðs
Reykjavíkurborgar.