Morgunblaðið - 30.03.2006, Blaðsíða 30

30 FIMMTUDAGUR 30. MARS 2006 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
Í ÁRSBYRJUN 2006 tók Rúss-
land við formennsku í „G8“. Við
skiljum vel að því fylgir veruleg
vinna og mikil ábyrgð. Okkar bíður
ekki aðeins mikil skipulagning, held-
ur þarf að taka til umræðu og
ákveða sameiginlega helstu for-
gangsverkefni þessarar virtu sam-
komu, sem hefur verið lykiltæki í
samræmingu viðhorfa til lausnar á
mikilvægustu málum heimsþróunar
í rúmlega þrjá áratugi.
Við höfum lagt það til við sam-
starfsaðila að einbeita okkur að
þremur alvarlegum og aðkallandi
viðfangsefnum. Þau eru öryggi á
orkusviði á heimsvísu, barátta gegn
smitsjúkdómum, og menntun. Þessi
þrjú forgangsverkefni miða að
ákveðnu takmarki, sem við teljum
augljóst fyrir alla samstarfsaðila
okkar, það er að bæta velmegun og
lífsgæði jarðarbúa, bæði þeirra kyn-
slóða sem nú lifa og þeirra sem
munu koma á eftir.
Öryggi á orkusviði
Eitt helsta markmið „G8“
ríkjanna og heimssamfélagsins er að
stofna traust allsherjar öryggiskerfi
á sviði orkumála. Orkuiðnaður
heimsins er í dag mikilvægasta aflið
sem knýr samfélags- og efnahags-
framfarir. Þess vegna hefur hann
bein áhrif á lífskjör milljarða jarð-
arbúa. Meðan Rússland er í forsvari
fyrir G8 munum við stefna að því að
þróa grundvallarlausnir á vanda-
málum nútímans og skilgreina sam-
eiginlega framtíðarstefnu okkar á
þessu sviði.
Óstöðugleiki á jarðefnaeldsneyt-
ismörkuðum skapar í dag verulegan
vanda við að tryggja orkubirgðir á
heimsvísu. Gjáin milli framboðs og
eftirspurnar eykst. Vaxandi orku-
neysla í Asíulöndum stafar ekki ein-
ungis af markaðssveiflum heldur
einnig af ýmsum þáttum sem tengj-
ast stefnumörkun og öryggi. Það
þarf samhæfðar aðgerðir alls heims-
samfélagsins til að ná jafnvægi á
þessu sviði.
Orkuiðnaður er orðinn hnattrænn
og orkuöryggi er því óumdeilanlegt.
Viðurkenning á þessari staðreynd á
að vera viðmiðunarpunktur nýrra
viðhorfa hjá forysturíkjum heims-
ins. Við höfum sameiginleg örlög á
sviði orkunnar. Ábyrgð, áhættur og
hagnaður eru því líka sameiginleg.
Við teljum það sérstaklega mik-
ilvægt að móta stefnu með það
markmið í huga að öðlast öryggi í
orkumálum á heimsvísu. Til grund-
vallar þessari stefnu þarf að móta
reglur um varanlega, trausta, um-
hverfisvæna orku á viðráðanlegu
verði bæði fyrir útflutningsríki og
neytendur. Auk þess að samræma
hagsmuni aðila alþjóðaviðskipta
með orku þarf að skilgreina verkleg-
ar aðgerðir til að sjá fyrir þörf
heimsins á hefðbundnum orkugjöf-
um á stöðugum
grundvelli. Það þarf
líka sérstakt átak til
að innleiða í auknum
mæli orkusparandi
nýjungar og end-
urnýjanlega orku-
gjafa.
Jöfn og hallalaus
orkutrygging er án
efa eitt lykilatriða
heimsöryggis bæði í
nútíð og framtíð. Það
er skylda okkar að af-
henda afkomendum
okkar þvílíkt skipulag
heimsorkumála sem myndi verja þá
gegn deilum og neikvæðri baráttu
fyrir orkunni. Þess vegna er það svo
mikilvægt að finna sameiginleg við-
horf við byggingu virks „orkugrund-
vallar“ heimsbyggðar til framtíðar.
Í þessu samhengi mælir Rússland
með því að samhæfa frekar aðgerðir
„G8“ ríkjanna og alls heims-
samfélags í þróun nýrrar tækni. Það
geti verið fyrsta skref í að skapa
tæknilegan grunn fyrir orku-
framboði til mannkyns í framtíðinni
þegar núverandi orkuforði verður
uppurinn. Samhæfð nálgun „G8“
ríkjanna til að bæta nýtingu orku-
linda í tengslum við samfélags- og
efnahagslega þróun mun líka stuðla
að auknu öryggi í orkumálum
heimsins. Mikilvæg skref í þessa átt
voru stigin í Gleneagles á síðastliðnu
ári. Hér er fyrst og fremst um að
ræða aðgerðaáætlun sem miðar að
örvun nýsköpunar, orkusparnaðar
og umhverfisverndar. Við teljum
nauðsynlegt að tengja þau ríki sem
eru utan „G8“, sérstaklega þróun-
arlönd í örri framþróun, við þetta
frumkvæði og við framkvæmd Gle-
neagles áætlunarinnar.
Langflestir telja að orkuöryggi sé
aðallega tengt hagsmunum iðnríkja
heims. En við skulum ekki gleyma
því að rúmlega 2 milljarðar jarð-
arbúa fá ekki í dag nútíma orkuþjón-
ustu. Margir hafa jafnvel ekki
möguleika á að nota rafmagn. Þeim
er raunverulega meinaður aðgangur
að mörgum gæðum og ávinningum
mannkyns.
Orkuiðnaður í sjálfum sér leysir
ekki vandamál fátæktar. En orku-
skortur í ýmsum löndum og svæðum
kemur samt í veg fyrir efnahags-
vöxt. Óskynsamleg notkun þeirra á
orkulindum getur leitt til stórfellds
umhverfisslyss á heimsvís
Sérfræðingar eru nýfar
ræða aukningu orkuneyslu
arlöndum með notkun óhe
inna orkulinda. Aðstoð „G8
ingu og uppsetningu óhefð
orkumannvirkja verður hé
staklega mik
Við ættum
gera okkur g
því að „orkuf
okkar viðkvæ
háða heimi er
ferð á blindgö
vegna er afst
lands á sviði o
öryggis skýr
föst. Við erum
sannfærðir u
orkudreifing
kvæmt hagsm
takmarkaðs h
aðra ríkja stu
að framþróun í heiminum.
um sækjast eftir því að ska
iskerfi á orkusviði sem tak
hagsmuna alls mannkyns.
ir að móta jafnvægi í orkuf
þess að tryggja stöðugan o
straum fyrir öll ríki. Alþjó
samstarfið veitir alla mögu
þess.
Barátta gegn smitsjúk
Mannkynið hefur alla tí
gegn útbreiðslu smitsjúkd
ógnað hafa lífi jarðarbúa. Í
baráttu hefur náðst góður
bólusótt hefur verið eytt e
um allan heim, baráttan ge
mænuveiki er komin á loka
Samt, jafnvel á okkar dögu
um við heimsfaröldrum bæ
þekktra sjúkdóma og nýrr
hættulegra farsótta eins o
is, veiruhitasóttar, blóðvök
ingar og fuglaflensu.
Smitsjúkdómar eru í dag o
þriðja hvers mannfalls í he
Að mati sérfræðinga eru s
ur á því að heimsfaraldur n
inflúensu brjótist út á næs
Hann getur tekið líf milljó
Rússland leggur það til
um þessi málefni verði virk
meðal þarf að samþykkja a
áætlun „G8“ í baráttu gegn
flensu og nýjum inflúensuf
mönnum. „G8“ ríkin ættu
vera skeytingarlaus gagnv
umfangsmiklum vandamá
baráttu gegn smitsjúkdóm
þróun heilbrigðiskerfa, mi
hagsgeta og möguleikar á
sóknum til að berjast gegn
um leiða til ójafnvægis í dr
heimsbirgða til mótspyrnu
sjúkdómum.
Smitsjúkdómar breiðas
Viðfangsefni, tækif
Eftir Vladímír Pútín
Vladímír Pútín
Væntanlegur „G8“ leiðtogafundur í Sankti Pétursborg
VERÐLAGNING SÍMAFYRIRTÆKJA
Fyrir meira en áratug urðu miklarumræður um allan heim vegna
kostnaðar við símtöl milli landa.
Brezka dagblaðið Financial Times
efndi til viðamikillar rannsóknar á
verðlagningu millilandasamtala og
komst að þeirri niðurstöðu að um
væri að ræða umfangsmikið samsæri
fyrirtækja um allan heim til þess að
okra á símtölum milli landa. Þessar
umræður náðu hingað til Íslands.
Niðurstaða þeirra varð sú, að gjöld
vegna símtala milli landa lækkuðu
mikið.
Nú hefur framkvæmdastjórn Evr-
ópusambandsins ákveðið að knýja
símafyrirtæki til þess að lækka verð
fyrir notkun farsíma í útlöndum, svo-
kölluð reikisamtöl. Framkvæmda-
stjórnin segir að verðlagning á þess-
um símtölum sé „óréttlætanleg“.
Viviane Reding, sem fer með fjar-
skiptamál í framkvæmdastjórninni,
segir af þessu tilefni: „Alþjóðlegu
reikigjöldin eru ótrúlega há, í engum
tengslum við kostnað fyrirtækjanna.“
Til marks um þennan kostnað er
nefnt dæmi af finnskum farsímanot-
anda, sem greiðir rúmlega 17 krónur
fyrir fjögurra mínútna samtal heim
til sín frá Svíþjóð en farsímanotandi
frá Möltu, sem hringir þangað frá
Lettlandi borgar 1100 krónur fyrir
sama samtal.
Hrafnkell V. Gíslason, forstjóri
Póst- og fjarskiptastofnunar, segir í
samtali við Morgunblaðið í gær um
þetta framtak Evrópusambandsins:
„Þetta er mjög mikilvægt skref
fyrir neytendur enda æskilegt að
verðlagning á farsímaþjónustu færist
í átt til raunkostnaðar.“
Það er augljóst að hér eru efnis-
lega sömu umræður á ferðinni og um
millilandasamtölin á sínum tíma. Sum
símafyrirtækjanna eru augljóslega
að taka alltof háa þóknun fyrir far-
símasamtöl í útlöndum.
Hrafnkell V. Gíslason segir að
verði settar reglur um þetta mál í
Evrópusambandinu, sem fái sam-
þykki EES-ríkjanna nái þessar að-
gerðir ESB til íslenzku símafyrir-
tækjanna. Það kemur íslenzkum
farsímanotendum til góða.
Nú er farsímanotkun mikil hér á
landi. Símafyrirtækin hér birta verð
á reikisamtölum erlendis á heimasíð-
um sínum og verða því ekki sökuð um
að koma aftan að neytendum eins og
sum erlend fyrirtæki í greininni.
Gjaldtakan er heldur ekki eins svaka-
leg og í ýmsum þeim dæmum, sem
ESB nefnir. Eftir stendur hins vegar
sú spurning, hvort verðlagningin sé í
samræmi við raunkostnað fyrirtækj-
anna af því að veita þjónustuna. Og
það er raunar spurning, sem ástæða
er til að spyrja um verðskrá fyrir far-
símaþjónustu í heild sinni.
ÓEÐLILEGT er að fjalla um frumvarp þess
efnis að hlutafélagavæða Ríkisútvarpið án
tengsla þess við starfsumhverfi fjölmiðla-
markaðarins í heild. Þó svo að frumvarpið
eigi eingöngu að snúa að RÚV hf. þá er aug-
ljóst að það hefur gríðarleg áhrif á starfsum-
hverfið, sagði Ari Edwald, forstjóri 365
miðla, á fundi Heimdallar um frumvarp til
nýrra laga um Ríkisútvarpið sem haldinn var
í gærdag.
Þeir Páll Magnússon, útvarpsstjóri, og Ari
Edwald héldu stutt framsöguerindi og sátu
síðan fyrir svörum. Páll sagði Ríkisútvarpið
betur í stakk búið til að sinna skylduhlut-
verkum sínum ef frumvarpið yrði að lögum.
Hann ítrekaði jafnframt að breytingarnar
sem standa til væru aðallega til að auka skil-
virkni innan RÚV og tryggja betri rekstur.
„Í sjálfu sér, eins og ég lít á þetta, er ekki
sérstaklega mikið að gerast með þessu nýja
frumvarpi að öðru leyti en því að það tryggir
að það sé hægt að standa við meginmarkmið
RÚV. Það er ekki verið að búa betur í haginn
fyrir RÚV en áður. Það er yfirlýst markmið í
frumvarpinu að RÚV eigi ekki að vera betur
sett að því samþykktu en það var áður, held-
ur ekki verr sett,“ sagði Páll og bætti við að
það sem vægi á móti væri að RÚV yrði gert
kleift að reka sjálft sig betur en nú er gert.
Hann segir stjórnskipulagið úr sér gengið
og ekki sé lengur hægt að reka stofnunina
undir sömu formerkjum. Páll segir megin-
breytinguna og aðalávinninginn með lögun-
um vera þann að hægt sé að láta fjármagnið
þangað sem það er ætlað, í dagskrána. Tekj-
urnar muni hins vegar ekki aukast hjá RÚV.
Skattgreiðendur ættu að fá
hlutdeild í aukinni skilvirkni
Ari Edwald tók undir með Páli að ef menn
ætluðu á annað borð að reka ríkisútvarp þá
yrðu stjórnendur að hafa svigrúm til þess að
laga reksturinn að kalli tímans og auka skil-
virkni í sínum rekstri. Hins vegar væri ljóst
að þó ekki væri verið að efla RÚV beint með
frumvarpinu væri það vitað mál að með meiri
skilvirkni í starfseminni sparaðist þó nokkur
rekstrarkostnaður sem hlyti að verða til þess
að RÚV yrði sterkari aðili á samkeppnis-
markaði. „Það er því ekki hægt að halda því
fram að það sé verið að bæta reksturinn en
ekkert verið að bæta neitt við þann styrk sem
stofnunin hafi. Það er þá spurning hvort
skattgreiðendur ættu að fá hlutdeild í þessari
auknu skilvirkni.“
Ari sag
enn ósvara
hentar að
starfsumh
hvaða lögm
að lúta. Þa
þ.e. ef það
Ólíkt mat á nýju
Eftir Andra Karl
andri@mbl.is
Fjölmenn
LANDSBYGGÐIN
OG LÁNVEITINGAR
Valgerður Sverrisdóttir, iðnað-ar- og viðskiptaráðherra,greindi frá því á blaðamanna-
fundi á mánudag að sameina ætti
starfsemi Byggðastofnunar, Iðn-
tæknistofnunar og Rannsóknarstofn-
unar byggingariðnaðarins í nýrri Ný-
sköpunarmiðstöð Íslands.
Fyrirhugað er að bækistöðvar hinnar
nýju miðstöðvar verði á Sauðárkróki
og taki hún formlega til starfa um
næstu áramót.
Í máli Valgerðar kom fram að svo
örar breytingar og víðtækar hefðu
átt sér stað að undanförnu að þau
tæki, sem ríkið hefði haft til að styðja
við bakið á atvinnulífinu væru orðin
úrelt. Því yrði þjónusta við atvinnu-
lífið nú samræmd. Eins og fram kom
hjá Valgerði og Páli Magnússyni, að-
stoðarmanni hennar, á fundinum eru
þessar breytingar ekki síst gerðar
vegna vanda Byggðastofnunar. Páll
sagði að hlutfall eigin fjár stofnunar-
innar hefði farið mjög lækkandi og
lánastarfsemi hennar hefði ekki
lengur verið sjálfbær eins og kveðið
væri á um í lögum. Það eru orð að
sönnu. Árið 2001 var hlutfall eigin
fjár stofnunarinnar rúm 16%, en árið
2004 var það komið niður fyrir 10%.
Lánsloforð árið 2004 voru upp á 1,5
milljarða króna og útistandandi
skuldir 12,1 milljarður. Lánveiting-
um hefur fækkað verulega, eða úr
160 árið 2003 í tæplega 40 í fyrra. Á
sama tíma hefur upphæð meðalláns
frá Byggðastofnun hækkað úr 15 í 40
milljónir. Á heimasíðu stofnunarinn-
ar er að finna ársskýrslu hennar frá
árinu 2004. Þar kemur fram að tap af
rekstri stofnunarinnar það ár var
rúmar 385 milljónir króna. Í áranna
rás hafa milljarðar króna verið af-
skrifaðir.
Nú verður Byggðastofnun lögð
niður og í stað hennar kemur nýr
Byggðasjóður, sem Valgerður sagði
að myndi veita fyrirtækjum á lands-
byggðinni ábyrgðir vegna lána, upp á
allt að 75%. Ráðgert er að Byggða-
sjóður standi undir starfsemi sinni
með tekjum af ábyrgðargjöldum og
fjármagnstekjum af eigin fé og fái
ekki bein fjárframlög úr ríkissjóði.
Það er ástæða til að setja spurn-
ingarmerki við þessar fyrirætlanir
og velta fyrir sér hvort þær byggist
ekki á úreltum hugsunarhætti. Hvort
ekki sé tímabært að hætta að veita
sérstök lán, sem byggist á byggða-
forsendum og horfa þess í stað ein-
göngu til verðleika þess verkefnis,
sem sótt er um lán fyrir. Morgun-
blaðið hefur ávallt haldið því fram að
Byggðastofnun væri óþörf. Það hefur
sýnt sig á undanförnum árum eftir
því sem bankarnir hafa í kjölfar
einkavæðingar tekið til að bjóða bet-
ur en hún. Þær tilfæringar, sem nú
standa fyrir dyrum, helgast af vanda
stofnunar, sem ekki er ástæða til að
bjarga heldur ber að leggja niður.
Fyrir ári sagði Valgerður Sverris-
dóttir að leggja ætti Byggðastofnun
niður og koma þeim verkefnum henn-
ar, sem einhverja þýðingu hefðu, í
fóstur annars staðar. Hefði ekki ver-
ið einfaldast að láta Nýsköpunarsjóð
einan um að gegna því hlutverki að
veita áhættufjármagn til sprotafyr-
irtækja, þótt svo óheppilega vilji til
að hann sé við Borgartún í Reykja-
vík, en ekki á Sauðárkróki?