Morgunblaðið - 30.03.2006, Page 33

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 30. MARS 2006 33
UMRÆÐAN
Lifun er tímarit um
heimili, lífsstíl og
fallega hönnun
Meðal efnis í næsta blaði:
• litríkt og leikandi
• hugvitsamleg hönnun
• gult og glaðlegt
• að laga húsnæðið að fjölskyldunni
• páskafreistingar
Lifun er dreift í 60.000 eintökum
og 4. tölublað 2006 kemur út
laugardaginn 8. apríl næstkomandi.
Panta þarf auglýsingar
fyrir kl. 16 þriðjudaginn
4. apríl
Auglýsingar: Sif Þorsteinsdóttir,
sími 569 1254, sif@mbl.is
Í GÆR, 29. mars, greip ófag-
lært starfsfólk til aðgerða á
nokkrum hjúkrunar- og dval-
arheimilum, sem rekin eru af
sjálfseignarstofnunum, til að
vekja athygli á kröfum sínum um
bætt launakjör. Fer starfsfólkið
fram á að laun þess verði sam-
bærileg við þau laun sem sveit-
arfélög greiða fyrir samkonar
störf. Launamunur starfsfólks
hjá sveitarfélögum og þessum
sjálfseignarstofnunum er um
20%.
Forstöðumenn þessara heim-
ila hafa lýst yfir skilningi á kröf-
um starfsfólksins. Þessi hópur
launafólks hefur setið eftir á
meðan sveitarfélög hafa bætt
kjör starfsfólks með lægstu laun-
in. Ríkið hefur hins vegar setið
hjá og hafnað því að taka upp
gildandi kjarasamninga. For-
stöðumenn heimilanna hafa rætt
þessi mál bæði við fjármála-
ráðherra og heilbrigðis- og
tryggingamálaráðherra auk þess
að vekja athygli þeirra á þróun
mála og ástandinu á heimilunum.
Rétt er að benda á að grunn-
urinn að greiðslu ríkisins til
hjúkrunar- og dvalarheimila,
daggjöld, byggist m.a. á gildandi
kjarasamningum. Það er ekki
nema fjármálaráðuneytið heimili
endurskoðun á samningum, sem
þessi heimili geta lagfært laun
ófaglærðs starfsfólks. Á meðan
þetta ástand varir er mikil óvissa
um framtíð rekstrar þessara
heimila. Skortur hefur verið á
starfsfólki, rúmum hefur verið
lokað, og ekki bætir úr skák
verði þessum heimilum gert
ókleift að keppa á jafnréttis-
grundvelli á vinnumarkaðnum.
Það er von stjórna og stjórn-
enda hjúkrunar- og dvalarheim-
ila að úr rætist sem allra fyrst.
Hvernig eru umönnunar-
störf metin?
Jóhann Árnason,
framkvæmdastjóri Sunnuhlíð
Sveinn H. Skúlason,
forstjóri Hrafnistuheimilanna og
Vífilsstaða
Guðrún Gísladóttir,
forstjóri Grundar og Áss
Hrefna Sigurðardóttir,
framkvæmdastjóri Skógarbæjar
FYRRUM samkennarar mínir við
lagadeild Háskóla Íslands, þar sem
ég var stundakennari, aðjúnkt, lektor
og dósent til níu ára, þeir Björn Þ.
Guðmundsson og Sigurður Líndal,
finna sig knúna til að senda mér og
Háskólanum í Reykja-
vík tóninn á síðum
Morgunblaðsins. Til-
efnið er að ég hef á op-
inberum vettvangi látið
í ljós skoðanir mínar á
túlkun Héraðsdóms
Reykjavíkur á hugtak-
inu lán í skilningi 43. gr.
ársreikningalaga í dómi
er féll nýverið. Nánar
tiltekið þeirri niður-
stöðu dómsins að
hvorki óformbundnar
lánveitingar né við-
skiptalán teljist lán í
skilningi fyrrgreinds
ákvæðis. Í grein Sig-
urðar er látið að því
liggja að fræðafundur
sem Háskólinn í
Reykjavík stóð að í
kjölfar dómsins hafi verið áróðurs-
fundur. Á þessum fundi höfðum ég og
samkennari minn, Stefán Svavars-
son, dósent við viðskiptadeild, verið
fengin til að halda framsögu. Það
hlýtur að þýða að við Stefán séum
undirróðursmenn. Í niðurlagi greinar
Björns er að finna staðhæfingu um að
rektor Háskólans í Reykjavík hafi
rekið „undirsáta sína fram í sviðs-
ljósið til að minna á tilvist sína“ vegna
þess að skólann langi til að „sýnast
alvöruháskóli“.
Háskólafólk þarf að taka
þátt í opinberri umræðu
Það hefur samfélagslegt gildi að
fræðimenn og háskólar séu reiðubún-
ir að taka þátt og standi fyrir op-
inberri umræðu um málefni þar sem
reynir á flókin fræðileg álitaefni og
þörf er á skýringum. Háskólamenn
eru að jafnaði í þeirri stöðu að þeir
hafa engra sérstakra hagsmuna að
gæta, svo sem viðskiptahagsmuna, og
eiga því hægara um vik að tjá sig um
viðkvæm og umdeild mál. Dómar,
bæði héraðsdómar og hæstarétt-
ardómar, geta verið slík mál. Í því til-
viki er hér um ræðir er ljóst að fjöl-
miðlar og þá væntan-
lega almenningur sýndu
umræddum héraðsdómi
mikinn áhuga. Sakborn-
ingar sjálfir og lögmenn
þeirra hafa ekki vikið
sér undan fjölmiðlaum-
ræðu. M.a. hlutuðust
þeir sjálfir til um birt-
ingu ákæru í fjölmiðlum
ásamt eigin skýringum.
Þegar dómur fellur í
slíku máli er eðlilegt að
umræða fari fram. Það
kann hins vegar að eiga
sér eðlilegar skýringar
að Björn hafi tamið sér
að tjá sig ekki um hér-
aðsdóma en hann, eins og
Sigurður, voru iðulega
skipaðir varadómarar í
Hæstarétti vegna stöðu
sinnar sem prófessorar við lagadeild
HÍ. Það getur skýrt að menn í þess-
um stöðum hafi talið að þeir þyrftu að
gæta sömu varkárni og dómarar í op-
inberri umræðu um dómsmál. Til-
koma fleiri háskóla með nýjum laga-
deildum og öðrum áherslum á sviði
kennslu og rannsókna hefur e.t.v.
leitt til virkari opinberrar umræðu
háskólakennara í lögfræði. Það er
framþróun.
Athugasemdir Sigurðar og Björns
minna á gagnrýni sem lagadeild Há-
skóla Íslands mátti sæta fyrir stuttu
vegna fræðafundar sem deildin stóð
fyrir um lagaheimildir fyrir endur-
ákæru þar sem annar framsögu-
manna var erlendur sérfræðingur
sem vann skýrslu fyrir Baug. Laga-
deild Háskóla Íslands var umsvifa-
laust skipað í lið og deildarforseti
hennar þurfti að svara fyrir fundinn
og umgjörð hans. Það er undarlegt að
það virðist enginn mega opna munn-
inn og ræða nokkurn skapaðan hlut,
er tengist svokölluðu Baugsmáli, án
þess að honum sé umsvifalaust skip-
að í lið og sakaður um að skoðanir
hans litist af tengslum hans við aðila í
öðru hvoru liðinu.
Á að hefta tjáningar- og
skoðanafrelsi háskólamanna?
Sumir hafa gefið í skyn að skoðanir
mínar á umræddum héraðsdómi og
það að ég láti þær í ljós opinberlega
litist af því að ég er samstarfsmaður
Sigurðar Tómasar Magnússonar sak-
sóknara í málinu, auk þess sem bæði
fyrrum saksóknari og lögmaður að-
alvitnisins í málinu hafi unnið á sama
vinnustað og ég, þ.e. Háskólanum í
Reykjavík. Ég þekki líka báða hér-
aðsdómarana í málinu frá því ég vann
í Héraðsdómi Reykjavíkur og síðar
Dómstólaráði. Einnig þekki ég tvo
verjendur í umræddu máli. Öðrum
leiðbeindi ég við skrif lokaritgerðar
við lagadeild HÍ en með hinum sit ég í
stjórn Lögfræðingafélags Íslands.
Allt er þetta ágætt fólk sem ég hef átt
gott samstarf við og haft ánægju af
samskiptum við. Má ég kannski ekki
hafa skoðun á dómum af því að ég
þekki iðulega dómarana og lögmenn-
ina sem fluttu málið? Ég get ekki fall-
ist á að tjáningar- og skoðanafrelsi
mitt sé heft vegna fólks sem ég hef
unnið með og þeirra verkefna sem
það kýs að fást við. Ekki viljum við
yfirfæra vanhæfisreglur um dómara
og stjórnsýslu yfir á fræðimenn og
háskóla.
Mikilvægi þess að prófessorar
sýni gott fordæmi
Mikilvægt er að háskólum og
fræðimönnum séu ekki send þau
skilaboð að þeim sé ekki óhætt að
taka þátt í opinberri umræðu. Skrif
prófessoranna eru því dapurleg.
Hnýtt er í mig fyrir að hafa tjáð mig
um refsimál! Björn virðist telja að ég
eigi ekki að tjá mig um sérrefsi-
ákvæði á mínu sérsviði, þ.e. félaga-
rétti, þar sem ég hafi hvorki sérþekk-
ingu á refsirétti né opinberu réttar-
fari.
Ég er ósammála þessari skoðun.
Viðurlagaákvæði ársreikningalaga og
hlutafélagalaga eru einmitt viðfangs-
efni fræðimanna á sviði hluta-
félagaréttar þar sem iðulega koma til
skoðunar dómar sem snúast um refsi-
ábyrgð stjórnenda og endurskoðenda
almenningshlutafélaga vegna brota á
sérrefsilöggjöf. Með sömu rökum
mætti sérfræðingur í skattarétti ekki
hafa skoðun á skattarefsimáli og sér-
fræðingur á sviði samkeppnisréttar
ekki tjá sig um túlkun viðurlaga-
ákvæða í samkeppnislöggjöf.
Skrifum prófessoranna virðist
fremur ætlað að drepa niður fræði-
lega umræðu um mál sem er ofarlega
á baugi en að hvetja til faglegrar um-
ræðu um lögfræðileg álitaefni. Mér
finnst að gera megi þá kröfu til pró-
fessora við hvaða háskóla sem er,
einnig þeirra sem látið hafa af störf-
um, að þeir rökstyðji með fræðilegum
og málefnalegum hætti skoðanir sín-
ar á ummælum mínum um lög-
fræðilegar forsendur umrædds dóms.
Dylgjur og þöggun fræðilegrar um-
ræðu er engum til sóma, háskólafólki
síst af öllu.
Fræðileg umræða barin niður
Áslaug Björgvinsdóttir
svarar Birni Þ. Guðmundssyni
og Sigurði Líndal
’Hnýtt er í migfyrir að hafa
tjáð mig um
refsimál!‘
Áslaug Björgvinsdóttir
Höfundur er dósent við lagadeild
Háskólans í Reykjavík.