Morgunblaðið - 05.05.2006, Blaðsíða 17

Morgunblaðið - 05.05.2006, Blaðsíða 17
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 5. MAÍ 2006 17 VIÐSKIPTI/ATHAFNALÍF byggingarkostnaði og leiguverði. Lækkun fasteignaverðs gæti valdið þrengingum hjá þeim sem lengst hafa gengið í skuldsettum kaupum, ekki síst ef ráðstöfunartekjur lækka tímabundið og atvinnuhorfur versna,“ segir í skýrslunni. Almennt góð afkoma fyrirtækja Afkoma og staða fyrirtækja hér á landi virðist almennt góð, að mati Seðlabankans. Segir í ritinu að skuld- ir þeirra hafi að vísu hækkað sem aldrei fyrr á liðnu ári, en fjárfesting erlendis skýri stóran hluta aukning- arinnar. Hækkun vaxta og vaxta- álags og lækkun gengis krónunnar og verðs hlutabréfa geti breytt stöðu margra fyrirtækja til hins verra, ekki síst þeirra sem eru skuldsettust. Út- flutningsfyrirtæki muni njóta góðs af gengislækkun krónunnar og gildi það um flest skráð fyrirtæki. Skilyrði ýmissa fyrirtækja á inn- lendum markaði, t.d. í byggingar- starfsemi, munu að mati Seðlabank- ans hins vegar að sama skapi versna. Á heildina litið segir bankinn að heimili og fyrirtæki eigi að geta axlað skuldabyrði sína en svigrúm þeirra þrengist. Brýnt að breyta íbúðalánum Seðlabankinn hefur eindregið mælt með því að skipulagi íbúðalána verði breytt og að ríkið dragi úr beinni þátttöku sinni. Segir bankinn að samkeppni á þessum markaði sé eftirsóknarverð og bankar og spari- sjóðir geti styrkt stöðu sína til langs tíma litið með því að veita íbúðalán. „Seðlabankinn mælti gegn rýmk- un útlánareglna Íbúðalánasjóðs árið 2004 ekki síst vegna tímasetningar hennar,“ segir í ritinu. „Bankar og sparisjóðir töldu að sér þrengt og brugðust við með stórhækkuðum út- lánum og lengingu lána. Afleiðingin varð mikil skuldaaukning heimila, hækkun fasteignaverðs, aukin neysla, mikill innflutningur og til- heyrandi viðskiptahalli. Vaxtamyndun á íbúðalánamarkaði hefur verið óeðlileg og fjármögnun banka og sparisjóða ekki í nægilegu samræmi við skilmála veittra lána. Núverandi staða er óviðunandi og brýnt að hrinda breytingum í fram- kvæmd sem fyrst.“ Bankarnir standa vel Seðlabankinn segir að staða stóru viðskiptabankanna skipti mestu á fjármálamarkaði. Arðsemi þeirra hafi verið með ágætum og eiginfjár- staðan sé sterk. Óvenju há arðsemi bankanna á liðnu ári og í upphafi þessa árs skýrist að töluverðu leyti af gengishagnaði og arðstekjum en þótt þessir liðir væru undanskildir hafi rekstrarafkoma þeirra engu að síður verið mjög góð. Sama megi segja um sparisjóðina en umhugsunarefni sé að hreinar vaxtatekjur hafi minnk- andi vægi í rekstri þeirra. Þá segir að nánast öll útlán til er- lendra aðila séu bundin við svæði þar sem stöðugleiki ríki og efnahags- ástand sé gott. Á hinn bóginn sé aukning útlána til innlendra aðila langt umfram það sem geti sam- ræmst stöðugleika. „Þótt útlán standist sett gæðavið- mið eykur hröð útlánaaukning líkur á töpum síðar. Hún var áfram hröð á fyrstu mánuðum ársins og enn sjást ekki skýr merki um breytingu til hins betra. Lánsfjármögnun hlutabréfakaupa og framvirkir samningar um kaup á íslenskum hlutabréfum fela í sér sér- staka áhættu, einkum vegna smæðar markaðarins. Þótt þessi viðskipti séu af sama toga og tíðkast erlendis þurfa bankarnir að gæta sín á um- fangi og tímalengdum þessara við- skipta. Eigin áhætta bankanna í hlutabréfum jókst á síðasta ári að teknu tilliti til framvirkra samninga. Stórar áhættuskuldbindingar hækk- uðu einnig, en hlutfall þeirra af eigin fé bankanna lækkaði.“ Hækkandi fjármagnskostnaður Í skýrslunni segir að öflugur rekstur íslensku bankanna og batn- andi lánshæfiseinkunn þeirra og ís- lenska ríkisins hafi tryggt góðan að- gang íslenskra fjármálafyrirtækja að erlendum lánsfjármörkuðum á und- anförnum árum. Það aðgengi hafi verið óspart notað og þau hafi því orðið háðari fjármögnun á markaði. „Ójafnvægi í þjóðarbúskapnum, hraður vöxtur bankanna og neikvæð umfjöllun að undanförnu hefur orðið til þess að erlendir fjárfestar meta áhættu nú meiri en áður. Hærri ávöxtunarkrafa á eftirmarkaði skuldabréfa bankanna og fyrir skuldatryggingar er vísbending um að fjármagnskostnaður þeirra fari hækkandi. Einhver breyting af því tagi þarf ekki að vera óeðlileg en á óvart kemur hve hátt krafan hefur farið fram úr kjörum sambærilegra banka með svipað lánshæfismat. Í breyttu áhættumati á markaði felast ákveðin skilaboð og mun það fyrr eða síðar auka fjármagnskostnað við- skiptavina þeirra.“ Standast álagspróf Seðlabankinn segir að verulegur samdráttur í efnahagslífinu gæti dregið úr stöðugleika fjármálakerf- isins. Mikil lækkun eignaverðs, geng- islækkun krónunnar og hækkun er- lendra vaxta samtímis myndi leiða til snarpari aðlögunar en ella. Útreikn- ingar byggðir á þjóðhagslíkani Seðla- bankans styðji þá ályktun. Álagspróf Fjármálaeftirlitsins og mat Seðla- bankans á mögulegu útlánatapi bendi hins vegar eindregið til þess að eiginfjárstaða bankanna sé það sterk að hún geti vel staðið af sér verulegt efnahagsáfall þar sem saman færu mjög alvarlegir skellir. Ýktar sveiflur „Áfram er unnið að þróun inn- lendra fjármálamarkaða með tækni- framförum og agavaldi reglna. Velta á mörkuðum, að skuldabréfamarkaði undanskildum, hefur aukist en smæð þeirra er eftir sem áður veikur blett- ur í starfsemi þeirra. Af þeim sökum eru meiri líkur en ella á ýktum sveifl- um. Á hlutabréfamarkaði hefur yfir- tökunefnd tekið til starfa, birt nokkra úrskurði en hefur enn sem komið er ekki sannað gildi sitt. Skuldabréfamarkaðurinn hefur ekki þróast sem skyldi. Óeðlileg staða á íbúðalánamarkaði ræður hér miklu. Íbúðalánasjóður hefur minni þörf fyrir skuldabréfaútgáfu vegna upp- greiðslna eldri lána og bankar og sparisjóðir hafa ekki talið ráðlegt við núverandi skilyrði að fara í sambæri- lega skuldabréfaútgáfu til eigin fjár- mögnunar.“ Tímabært að hægja á Í riti Seðlabankans segir að stór- stígar framfarir síðustu ára hafi skapað mikil verðmæti fyrir þjóðina og tekjuhorfur séu góðar til lengri tíma litið. Vettvangur athafna sé markaðskerfi með umgjörð stjórn- valda, sem sé sambærileg við það sem best gerist í Evrópu. Staða rík- issjóðs Íslands sé afar sterk og sveigjanleg og viðbragðskraftur ís- lensks efnahagslífs sé mikill. Örri framþróun fylgi hins vegar gjarnan vaxtarverkir. Því sé löngu tímabært að hægja á ferðinni til að ná betra jafnvægi í fjármálum heimila og fyr- irtækja og taka tillit til aðstæðna. Morgunblaðið/Kristinn
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.