Morgunblaðið - 09.05.2006, Blaðsíða 16

16 ÞRIÐJUDAGUR 9. MAÍ 2006 MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
GEORGE Bush, forseti Bandaríkj-
anna, útnefndi í gær Michael
Hayden, hershöfðingja í flughern-
um, sem yfirmann CIA, bandarísku
leyniþjónustunnar, þrátt fyrir
ónægju jafnt repúblikana sem demó-
krata með það. Gagnrýna þeir, að
herforingi skuli settur yfir borgara-
lega njósnastofnun.
„Hann mun heyra beint undir for-
setann, ekki undir Donald Rumsfeld
varnarmálaráðherra,“ sagði Stephen
Hadley, ráðgjafi í þjóðaröryggismál-
um, og minnti á, að menn úr hernum
hefðu áður veitt CIA forstöðu. For-
dæmin væri því fyrir hendi. Hayden
mun taka við af Porter Goss, sem
sagði af sér á föstudag. Til að vega
upp á móti skipan Haydens hyggst
Hvíta húsið færa Albert Calland III
varaaðmírál til í starfi en hann var
skipaður næstráðandi innan CIA
fyrir tæpu ári. Tveir aðrir háttsettir
menn í yfirstjórninni verða einnig
fluttir til og líkur taldar á fleiri
breytingum.
Umbótum drepið á dreif
Peter Hoekstra, fulltrúadeildar-
þingmaður repúblikana í Michigan
og formaður leyniþjónustunefndar
deildarinnar, kvaðst í gær óttast, að
útnefning Haydens myndi drepa á
dreif nauðsynlegum umbótum innan
leyniþjónustunnar.
„Ég óttast, að umræðan í öldunga-
deildinni muni öll snúast um barátt-
una gegn hryðju-
verkum en ekki
um framtíð CIA
og leyniþjónustu-
starfseminnar.
Um það eigum við
þó að tala,“ sagði
Hoekstra í viðtali
við CBS-sjón-
varpið.
Ef þingið stað-
festir útnefningu Haydens, munu
allar helstu njósnastofnanirnar
verða undir stjórn herforingja.
Saxby Chambliss, öldungadeildar-
þingmaður repúblikana í Georgíu,
sagði, að uppruni Haydens í hernum
væri „meiriháttar vandamál“ og öld-
ungadeildarþingmaðurinn Joseph
Biden, demókrati frá Delaware,
sagði, að yrði Hayden skipaður,
mætti segja, að varnarmálaráðu-
neytið hefði gleypt CIA.
Búist við hörðum
yfirheyrslum á þingi
Útnefning Haydens hefur kynt
undir umræðum um mjög víðtækt
eftirlit innanlands en Hayden hafði
yfirumsjón með því sem yfirmaður
Þjóðaröryggisstofnunarinnar. Arlen
Specter, formaður dómsmálanefnd-
ar öldungadeildarinnar og repúblik-
ani frá Pennsylvaníu, kvaðst mundu
spyrja Hayden um lögmæti þessa
eftirlits og ekki sætta sig við neitt
annað en skýr svör. Ýmsir aðrir
vörðu útnefningu Haydens og ítrek-
uðu, að hann yrði ekki fyrsti hermað-
urinn til að stýra CIA.
Útnefningu Haydens mis-
vel tekið af þingmönnum
Eftir Svein Sigurðsson
svs@mbl.is
Hugsanlegt að allar helstu njósnastofnanirnar verði undir stjórn herforingja
Michael Hayden
MICHAEL Hayden hershöfðingi,
sem útnefndur hefur verið næsti
yfirmaður CIA, bandarísku leyni-
þjónustunnar, hófst til vegs og
virðingar innan flughersins en
fyrstu afskipti hans af njósna-
málum voru á dögum kalda stríðs-
ins. Frá 1999 til 2005 var hann yf-
irmaður Þjóðaröryggisstofn-
unarinnar en starfsmenn hennar
eru 21.000 og á hana er jafnan litið
sem „heilann“ í bandarískri
njósnastarfsemi. Eitt helsta verk-
efni hans þar var að koma upp víð-
tæku eftirlits- og hlerunarkerfi
innanlands eftir hryðjuverkaárás-
irnar 11. september 2001. Efast
margir um lögmæti þeirrar starf-
semi og einmitt þess vegna er búist
við, að hann verði ekki tekinn
neinum vettlingatökum í yfir-
heyrslum þingmanna.
Hayden er 61 árs, fæddur í
Pittsburgh í Pennsylvaníu, en í
herinn gekk hann 1969 eftir að
hafa lagt stund á sögu við Du-
quesne-háskóla í heimaborg sinni.
Á langan
njósnaferil
ÆTTINGJAR og stuðningsmenn Jacob
Zuma, fyrrverandi aðstoðarforseta Suður-
Afríku, fögnuðu ákaft fyrir utan dómshús í
Jóhannesarborg í gær eftir að dómari
hafði lýst hann saklausan af nauðgunar-
kæru. Óhætt er að segja að réttarhöldin yf-
ir Zuma hafi klofið suður-afrísku þjóðina.
Þannig telja margir að þau sendi röng
skilaboð til landsmanna, ekki síst í ljósi
þess að ákærandinn í málinu, 31 árs kunn-
ingjakona Zumas, var eyðnismituð. Sagðist
Zuma hafa farið í sturtu eftir að hafa átt
mök við konuna í því skyni að koma í veg
fyrir eyðnismit en hann hefur áður lýst því
yfir að afar ólíklegt sé að kona geti smitað
karlmann af veirunni.
Þá hefur hann iðulega verið sakaður um
að gera lítið úr hættunni af eyðni, þótt um
fimm milljónir eyðnismitaðra búi í landinu.
Zuma var lengi talinn líklegur arftaki
Thabo Mbekis í embætti forseta landsins.
Þær vonir dvínuðu hins vegar verulega eft-
ir að Mbeki svipti hann embætti í júní sl.
vegna spillingarásakana á hendur honum.
Zuma sýkn
af nauðgun
AP
London. AFP. | Hjálparstarfsmenn og
friðargæsluliðar í Líberíu beita enn
ungar stúlkur kynferðislegu ofbeldi
í flóttamannabúðum, þrátt fyrir við-
leitni alþjóðasamfélagsins frá árinu
2002 til að koma í veg fyrir slíka
glæpi. Þessu er haldið fram í nýrri
skýrslu bresku hjálparsamtakanna
Save the Children, sem starfa undir
nafninu Barnaheill á Íslandi.
Skýrsla samtakanna er viðamikil
og byggist á viðtölum við yfir 300
fórnarlömb 14 ára borgarastyrj-
aldar í landinu, sem búa við afar
kröpp kjör í flóttamannabúðum.
Þar er m.a. fullyrt að stúlkur í
Líberíu á aldrinum átta til 18 ára
séu þvingaðar til að selja körlum
blíðu sína í skiptum fyrir mat, pen-
inga, fatnað, ilmvötn, farsíma og
góðar einkunnir, svo eitthvað sé
nefnt.
Meðal viðmælenda skýrsluhöf-
unda er hin 20 ára gamla Konah
Brown, sem segir starfsmann Mat-
vælaáætlunar SÞ (WFP) hafa
þvingað sig til samræðis. „Þessi
ungi maður hafði gert mörgum vin-
um mínum það sama,“ sagði Brown.
„Börnin hafa ekki mikinn viljastyrk.
Þau munu hafa samræði við slíka
menn í staðinn fyrir mat.“
Greg Barrow, talsmaður WFP,
sagði í samtali við breska rík-
isútvarpið, BBC, í gær að efni
skýrslunnar yrði tekið mjög alvar-
lega og að rannsakað yrði hvaða að-
ilar stæðu fyrir brotunum.
Saka einnig skóla og yfirvöld
Skýrslan þykir ekki einungis
koma hjálparstofnunum og frið-
argæsluliðum illa, því að þar eru
fulltrúar skóla og stjórnvalda í Líb-
eríu einnig sakaðir um kynferð-
islegt ofbeldi gegn börnum.
Segir í skýrslunni að kennarar
hafi krafið nemendur sína um sam-
ræði í staðinn fyrir að fella niður
skólagjöld eða fyrir að gefa þeim
góðar einkunnir. „Þetta getur ekki
haldið áfram,“ sagði Jasmine Whit-
bread, formaður Save the Children
í Bretlandi, í kjölfar þess að skýrsl-
an var gerð opinber.
„Það verður að taka á vandanum.
Það verður að skrá og svo reka
karlmenn í valdastöðum sem not-
færa sér neyð viðkvæmra barna.“
Saka hjálp-
arsamtök
um kyn-
ferðisbrot
Barnaheill segja
stúlkur í Líberíu
misnotaðar
TONY Blair, leiðtogi breska Verkamannaflokks-
ins, hafnaði í gær með öllu kröfum þess efnis að
hann geri grein fyrir því hvenær hann hyggist
stíga upp úr stóli forsætisráðherra. Sagði hann að
slíkt myndi hafa „lamandi“ áhrif á störf ríkis-
stjórnarinnar, en tók fram að hann myndi gefa
arftaka sínum góðan tíma til að festa sig í sessi.
Blair lét ummælin falla á mánaðarlegum frétta-
mannafundi sínum í London, nokkrum klukku-
stundum áður en hann fundaði með óbreyttum
þingmönnum Verkamannaflokksins, þar sem gert
var ráð fyrir að lagt yrði fast að honum.
Blair hefur mjög átt undir högg að sækja eftir
úrslitin í sveitarstjórnarkosningunum í síðustu
viku og uppstokkun sem hann gerði á stjórn sinni
í kjölfarið. Hefur uppstokkunin mælst misjafn-
lega fyrir meðal flokksmanna Blairs – enda telja
margir að tími sé til kominn að Blair víki sjálfur –
og 50 þingmenn Verkamannaflokksins eru sagðir
reiðubúnir til að skrifa undir áskorun til Blairs
um að dagsetja hvenær hann hyggist láta af störf-
um.
Skilja sumir þetta sem hótun frá andstæðing-
um Blairs í þingflokknum; þ.e. að honum sé viss-
ara að fara að hugsa sér til hreyfings, ella muni
einhver bjóða sig fram gegn honum í leiðtoga-
kjöri, í því skyni að reyna að fella hann stalli; rétt
eins og Margaret Thatcher var steypt sem leið-
toga Íhaldsflokksins og forsætisráðherra 1990
eftir ellefu ára valdatíð.
Blair, sem þótti þreytulegur á mánaðarlegum
fréttamannafundi sínum í gær, sagðist ekki hafa
rætt framhaldið við Gordon Brown fjármálaráð-
herra. En hann dró enga dul á að hann vildi að
Brown tæki við af sér. „Auðvitað vil ég hann sem
eftirmann minn. Hef ég sagt eitthvað annað? En
einmitt þess vegna legg ég til að menn andi rólega
og leyfi okkur að sinna því verkefni okkar að
stjórna þessu landi.“
Íransmálin ekki orsök þess
að Straw var færður til
Á fréttamannafundinum í gær aftók Blair með
öllu að hann hefði lækkað Jack Straw, sem var ut-
anríkisráðherra þar til á föstudag, í tign sökum
þess að þeir væru á öndverðum meiði í afstöðunni
til hugsanlegra hernaðaraðgerða Bandaríkja-
manna gagnvart Íran.
Rætt hefur verið um að Blair hafi fært Straw til
– hann verður leiðtogi stjórnarinnar í neðri deild
breska þingsins – vegna þess að utanríkisráðherr-
ann lét hafa eftir sér að sú hugmynd að kjarn-
orkuvopnum yrði beitt gegn kjarnorkuvinnslu-
stöðvum Írana væri út í hött. Blair sagðist hafa
rætt um það við Straw fyrir ári að hann færði sig
til í starfi fyrr en síðar. Straw hefði sjálfur falast
eftir því embætti sem hann nú væri tekinn við.
Ekkert fararsnið á Blair
Eftir Davíð Loga Sigurðsson
david@mbl.is
Reuters
Tony Blair á fréttamannafundinum í gær. Mörgum þótti hann heldur þreytulegur.
Segir að það myndi hafa lamandi áhrif á stjórnina ef hann dagsetti brottförina