Morgunblaðið - 09.05.2006, Blaðsíða 30

ÞAÐ VERÐUR að teljast næsta
víst að fyrr eða síðar muni flugvöll-
urinn í Vatnsmýrinni víkja fyrir ann-
arri starfsemi og því augljóst að
finna verður aðra staðsetningu fyrir
miðstöð innanlands-
flugs. Margar misgóð-
ar hugmyndir hafa ver-
ið nefndar um
framtíðarflugvall-
arstæði. Eitt eiga allar
þessar hugmyndir
sameiginlegt, þær
kosta gríðarlega fjár-
muni, þ.e. ef undan er
skilin sú hugmynd að
reka flugið frá Kefla-
víkurflugvelli. Fram
kom á stofnfundi sam-
takanna Flugkef.is að
ef fjárfest yrði í nýju
flugvallarstæði fyrir 12 milljarða
króna myndi kosta 1.700 milljónir
króna á ári að reka slíkan flugvöll.
Því hærri sem fjárfestingin er því
dýrara verður að reka mannvirkið.
Þá er ekki tekið tillit til uppbygg-
ingar nýrra samgöngumannvirkja
sem nauðsynleg eru til að tengja
nýjan flugvöll við önnur samgöngu-
mannvirki í þessum tölum. Í mínum
huga er því þetta fyrst og fremst
spurning um kostnað, hagkvæmni
og forgangsröðun á opinberum fjár-
munum því fyrirséð er að slíkan
flugvöll er aldrei hægt að reka fyrir
sjálfsaflafé sitt.
Keflavíkurvalkosturinn
er hagkvæmastur
Ekki hefur enn verið gerð í alvöru
hagkvæmnisúttekt á því, þrátt fyrir
áralanga umræðu, hvort sé hag-
kvæmara að byggja nýjan flugvöll
fyrir 12-20 milljarða, eða að nýta
þann sem til er í Keflavík. Það hlýtur
að vera ámælisvert af hálfu sam-
gönguyfirvalda að slíkt hafi ekki ver-
ið gert, ekki síst í ljósi þess að nú
þegar hefur verið eytt stórfé af sam-
eiginlegum sjóðum landsmanna í nú-
verandi flugvöll í Vatnsmýrinni og
áætlað er að eyða enn meira af sam-
eiginlegum sjóðum landsmanna í
nýja samgöngumiðstöð
sem er að lang-
stærstum hluta til ekk-
ert annað en ný flug-
stöð ef skoðaðar eru
grunnhugmyndir að
skipulagi mannvirk-
isins.
Ég er þess fullviss að
niðurstaða slíkrar hag-
kvæmnisúttektar
myndi sýna að hag-
kvæmast væri fyrir
þjóðina að reka einn al-
vöru flugvöll á suðvest-
urhorninu sem þjóna
myndi bæði millilandaflugi og innan-
landsflugi. Öll skynsemisrök mæla
með þessum valkosti og segja okkur
þetta. Þeir vankantar sem nefndir
hafa verið á slíku fyrirkomulagi eru
verkefni sem hægt er að leysa fyrir
brot af þeim kostnaði sem rekstur
nýs flugvallar í Reykjavík kostar. Þá
eru ótalin þau fjölmörgu nýju tæki-
færi sem skapast við það að reka
innanlandsflug frá sama flugvelli og
millilandaflugið.
Eigum við ekki að nota fjár-
munina í þarfari verkefni?
Hingað til hefur andstaðan við
flutning innanlandsflugs til Kefla-
víkur verið mest af hálfu lands-
byggðarinnar og skil ég það mjög
vel. Ég tel hins vegar að þeir van-
kantar sem nefndir hafa verið séu
verkefni sem hægt er að leysa hvort
sem það snýr að heilbrigðisþjónustu,
flugöryggis- og flugrekstrarsjón-
armiðum, samgöngum milli Kefla-
víkur og Reykjavíkur eða þjónustu
opinberra stofnana við landsbyggð-
ina. Ferðatíma frá Keflavíkur-
flugvelli til miðbæjar Reykjavíkur er
t.d. vel hægt að ná niður í 20-25 mín-
útur með bættum samgöngum, þá er
einnig til staðar öll aðstaða til að
veita þá heilbrigðisþjónustu sem
nauðsynleg er.
Ef við hins vegar skoðum þá fjár-
muni sem sumir vilja að ríkið setji í
þessa þjónustu á ári hverju, tel ég að
þá mætti nýta betur í önnur verkefni
sem brýnni eru fyrir byggð og bú-
setu á landinu öllu. Nægir þar að
nefna bættar vegasamgöngur víðs
vegar um landið sem myndu nýtast
miklu fleiri heldur en þeim örfáu
prósentum landsmanna sem nýta
sér innanlandsflugið að staðaldri. Þá
tel ég afar brýnt að efla heilbrigð-
isþjónustu á landsbyggðinni og al-
mennt séð þjónustu opinberra stofn-
anna víðs vegar um landið.
Ég hvet landsmenn til að skoða
þessi mál vel og kynna sér þá val-
kosti sem eru í stöðunni áður en við
köstum verðmætum á glæ og fram-
kvæmum eitthvað sem við sjáum svo
eftir í framtíðinni.
Sameinumst um
Keflavíkurvalkostinn
Eysteinn Jónsson fjallar
um Keflavíkurflugvöll ’Ég hvet landsmenn tilað skoða þessi mál vel og
kynna sér þá valkosti
sem eru í stöðunni áður
en við köstum verð-
mætum á glæ og fram-
kvæmum eitthvað sem
við sjáum svo eftir í fram-
tíðinni.‘
Eysteinn Jónsson
Höfundur er talsmaður samtakanna
Flugkef í Reykjanesbæ.
30 ÞRIÐJUDAGUR 9. MAÍ 2006 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
BRÉF TIL BLAÐSINS
Morgunblaðið, Kringlunni 1, 103 Reykjavík  Bréf til blaðsins | mbl.is
NÚ ERU a.m.k. tíu ár liðin frá því
að ég gaf biblíuna mína í viðhafn-
arútgáfu og skinnbandi, ungri stúlku
í þeirri trú að hún yrði betri mann-
eskja en ég, sem hún hefði nátt-
úrlega orðið hvort sem var. Í þeirri
bók er talað um mann af semískum
þrælaættum, sem varð fjár-
málaráðherra Egyptalandsfaróa, en
þeir voru kunnáttumenn í því að
þrælka fólk. Þessi sjálfmenntaði
hagfræðingur, Jósef, sonur Jakobs
Ísakssonar, Abrahamssonar kenndi
faróunum að geyma afgangsarð góð-
æranna til hinna mögru ára sem oft
vilja fylgja á eftir. Egyptarnir voru
hrifnir af kenningum Jósefs í fyrstu,
en fljótir að gleyma þeim, þegar
hann var hættur sem fjármálaráð-
herra og misstu þá fljótlega tökin á
efnahagsþróuninni og lífi sínu.
Þannig var, að Jósef gat ekki
lengur horft upp á fólk sitt fara á mis
við afleiðingar góðærisins og tók að
efast um háa og vellaunaða stöðu
sína. Kjör landa hans höfðu ekki
batnað í góðærinu og honum þótti
einsýnt að þau yrðu lítt bærileg,
þegar hin mögru árin kæmu og
allsóvíst, að þeir fengju inni á hjúkr-
unarheimilum eða nytu heimahjúkr-
unar. Hann lagði því ofurlaun sín og
eftirlaun að veði og tók til sinna ráða
með aðstoð Jave, sem þá alveg ný-
lega búið að finna upp og stakk af,
fór, með vinnuaflið með sér.
Við norður hér í Ballarhafi höfum
lifað nokkurt góðæri, sem vonandi
framlengist og fjölskyldurnar hafa
rifið rándýr lán út úr bönkunum og
skulda sem aldrei fyrr og eiga harða
baráttu framundan. Aldið fólk og
örvasa deyr hins vegar á milli þils og
veggja á meðan þingheimur
skemmtir sér. Jósef Jakobsson er
ekki hér.
Undanfarið hafa kjör og eft-
irlaunaréttindi embættismanna og
þingmanna verið ,,lagfærð’’ með
þeim ósköpum að þjóðinni hefur
blöskrað. Þingmönnum sem aðild
eiga að ríkisstjórninni hefur einnig
blöskrað og margir þeirra lýst sig
búna til þess að breyta ólögunum, en
hafa svosem engan sérstakan hvata
til þess. Aðeins einn maður hefur af-
salað sér hluta af slummunni og
hafði þó líklega helst til hennar unn-
ið. Þingmenn stjórnarandstöðunnar
hafa hvatninguna, fólkið, sem finnst
sér misboðið, en þeir hafa flestir ver-
ið mjög daufir í málinu, að und-
anskildum Ögmundi Jónassyni og
ætla greinilega að láta dankast. Jós-
ef Jakobsson hefði gert betur.
JÓHANNES EIRÍKSSON,
prentari.
Lýst eftir
Jósefi Jakobssyni
Frá Jóhannesi Eiríkssyni
MIKLAR umræður hafa verið
um framtíðarstaðsetningu innan-
landsflugvallar á höfuðborgarsvæð-
inu og sýnist sitt
hverjum. Helst hefur
verið drepið á tveim
kostum, þ.e. flugvöllur
á Lönguskerjum og
flugvöllur á Hólms-
heiði. Fyrir þá sem að
ekki þekkja þá er
Hólmsheiði staðsett
norðan Suðurlands-
vegar móts við Rauð-
hóla. Hólmsheiði rís
mest í 130 m hæð yfir
sjó. Sökum legu sinn-
ar er heiðin mun
vindasamari en flug-
völlur staðsettur við sjóinn. Þetta
kemur glöggt fram á vef Veð-
urstofu Íslands. En það er annað
sem ég hef meiri áhyggjur af en
fjölgun fluglausra daga vegna veð-
urs. Reykjavíkurborg er einn af
lánsömustu höfuðstöðum heimsins
vegna legu sinnar. Náttúru-
auðlindir sem að skipta velferð
borgaranna miklu máli eru kalt og
heitt vatn og auðvelt aðgengi að
þeim. Af hvorutveggja eigum við
mikið. Ef vel er með farið munu
þessar auðlindir endast okkur og
afkomendum okkar um ókomin ár.
Ferskvatnslindir Reykjavík-
urborgar eru í Gvendarbrunnum og
þaðan er dælt um 76 miljón lítrum
af vatni á hverjum sólahring til not-
enda á höfuðborgarsvæðinu. Til
marks um gæði þessa vatns sem við
njótum skal tekið fram að ekki er
neinna sérstakra úrræða þörf til að
gera vatnið neysluhæft, heldur er
því dælt beint úr borholum til neyt-
enda. Slíkt fyrirkomulag er sjald-
séð í stærri samfélögum og meira
að segja eru sveitarfélög hér á
landi sem ekki njóta
vatns af slíkum gæðum.
Auðlind í þessum gæða-
flokki þarf að umgang-
ast með gát og umhverfi
hennar meðhöndla af
kostgæfni. Vatnið í
Gvendarbrunnum verð-
ur nefnilega ekki til
beint undir þeim, heldur
er það til komið af allri
þeirri úrkomu sem að
fellur til jarðar innan
vatnasviðs þeirra.
Vatnasvið Gvend-
arbrunna er umfangs-
mikið og er rakið inn á Hellisheiði
miðja og Hólmsheiði alla (sjá
gagnasjá Íslenskra orkurannsókna
á www.isor.is). Óvarleg meðferð á
mengunarefnum er því sérstakt
áhyggjuefni innan vatnasviðs
Gvendarbrunna. Öll efni, olíur,
leysiefni, þungmálmar og önnur
mengandi efni sem að falla til jarð-
ar innan vatnasviðsins koma til
með að skila sér í því vatni sem að
dælt er til okkar neytenda. Lítið
mengunarslys getur kostað hundr-
uð milljóna auk mikilla óþæginda
fyrir neytendur á meðan á hreinsun
stendur. Stærri slys gætu leitt til
aflagnar Gvendarbrunna til lengri
tíma. Það ógnvænlegasta er þó að
það þarf ekki slys til, uppsöfnun
mengunarefna á löngum tíma getur
og leitt til þess að gæði vatnsból-
anna versni og fari svo að lokum að
þau ónýtist með öllu. Þetta er þeim
sem reka vatnsbólin, Orkuveitu
Reykjavíkur, vel ljóst. Undanfarin
ár hefur Orkuveitan haft með
höndum umfangsmiklar rannsóknir
á grunnvatnsstraumum á Hellis-
heiði til þess að gera sér grein fyrir
hvernig affallsvatni nýrrar virkj-
unar verður best fyrir komið svo
engra áhrifa gæti í Gvend-
arbrunnum. Komum nú aftur að því
sem að við hófum greinina á en það
er flugvöllur á Hólmsheiði með öll-
um þeim efnum sem að notuð eru í
flugrekstri. Það eitt að setja niður
flugvöllinn á heiðina kemur til með
að auka mjög hættur á mengun
vatnsbóla Reykjavíkur. Ekki bara
vegna aukinnar hættu á slysum
sem leitt gætu til mengunar, heldur
og stöðug uppsöfnun efna í og við
völlinn, efna sem fylgja rekstri
hans og þeirra tækja sem um hann
fara. Það er því ljóst að staðsetning
flugvallar á Hólmsheiði er óásætt-
anleg og óábyrgt tal þar sem að við
ögrum tilvist hágæða vatnsbóla
Reykjavíkur með því.
Flugvöllur á Hólmsheiði –
ferskvatn Reykjavíkur
Ármann Höskuldsson
fjallar um staðsetningu
flugvallar á Hólmsheiði ’Það er því ljóst að stað-setning flugvallar á
Hólmsheiði er óásætt-
anleg og óábyrgt tal þar
sem við ögrum tilvist há-
gæða vatnsbóla Reykja-
víkur með því.‘
Ármann Höskuldsson
Höfundur er doktor í eldfjallafræði.
UNDANFARNA daga hefur ríkt
mjög einkennilegt andrúmsloft á
Suðurnesjum. Einn stærsti vinnu-
veitandinn á svæðinu
er að kveðja okkur,
hann vill ekki vera hér
lengur. Herinn vill
eyða öllum sínum
kröftum í það að vinna
að öðrum verkefnum
og annars staðar í
heiminum, nefnilega í
verkefnum sem tengj-
ast því að komast yfir
sem mest af olíulindum
Arabaheimsins. Í
augum Banda-
ríkjamanna er olían
það verðmætasta sem
til er, hún stjórnar öll-
um þeirra aðgerðum.
Áður en þessi öld verð-
ur hálfnuð verður
megnið af allri olíu í
heiminum búið, hvað
þá!
Þarna kemur nefni-
lega Ísland inn mjög
sterkt, sennilega sterk-
ara en nokkru sinni
fyrr. Núna er lag að
byrja að hugsa um öll
tækifærin sem Kefla-
víkurflugvöllur gæti
nýst okkur í til að
bjarga heiminum. Ís-
land er nefnilega ríkasta land í heimi,
við eigum nóg af vatni. Allan heiminn
vantar gott vatn. Fjölmargir hafa
reynt fyrir sér sem sölumenn vatns-
ins, mörgum hefur tekist vel til en
öðrum illa.
Bílvélar nútímans eru að renna sitt
skeið, minni mengandi vélar eru að
komast í framleiðslu og notkun þar
sem vetni og rafmagn eru aflgjaf-
arnir. Höfuðborg vetnisfram-
leiðslunnar á nefnilega að rísa á
Keflavíkurflugvelli. Jafnvel Banda-
ríkjamenn hafa viðurkennt mistök
sín í einfeldnisákvörðunartökum sem
snúa að bíliðnaði þeirra, þeir finna sig
knúna núna til að skoða aðra mögu-
leika en það sem þeir eru að gera.
Framtíðaraflgjafi heimsins á að
þróast hér á landi og þeir sem sjá hag
í því að markaðssetja það ættu að
snúa bökum saman og virkilega láta
gott af sér leiða. Heim-
urinn er að farast úr
mengun og þetta er
lausnin, þetta er við-
urkennt af sérfræð-
ingum út um allan heim,
Íslendingar ættu að
leggjast allir sem einn á
að stöðva mengun í
heiminum. Ef bráðnun
Grænlandsjökuls og
norðurpólsins heldur
áfram eins og staðan er í
dag mun allt það kalda
vatn sem þaðan kemur
ýta Golfstraumnum
okkar frá landinu og þá
verður ekki byggilegt
hér. Hugsum umhverf-
isvænt til framtíðar og
virkjum alla þá sem
hafa gengið á undan
okkur með hönnun og
hugvit umhverfis-
vænnar orku. Mann-
virkin sem herinn hafði í
Hvalfirði, tankar sem
geta geymt um 50 þús.
tonn ættu að verða
gerðir klárir til að
geyma vatn, það getur
runnið í þá úr öllum
bergvatnsánum í Hval-
firði, stór tankskip gætu komið og
fyllt sig og siglt með vatn til bág-
staddra þjóða sem vantar vatn. Það
eru alltaf þurrkar sem eru að drepa
þjáðar þjóðir. Ísland á að hugsa stórt
og ekki að velta fyrir sér þeim villu-
ráfandi hugleiðingum um að við þurf-
um að vera í varnaðarbandalagi með
staðföstum þjóðum um að hjálpa
heiminum að farast, við eigum að
leiða heiminn út úr þeim ógöngum
sem hann er í og virkja hugvitið,
vatnið og þjóðina.
Þegar Ísland
bjargaði heiminum
Tómas J. Knútsson fjallar um
framtíðarmöguleika Íslands
Tómas J. Knútsson
’Framtíðarafl-gjafi heimsins á
að þróast hér á
landi og þeir sem
sjá hag í því að
markaðssetja
það ættu að snúa
bökum saman og
virkilega láta
gott af sér leiða.‘
Höfundur er formaður Umhverf-
issamtakanna Blái herinn.