Morgunblaðið - 30.08.2006, Blaðsíða 40

40 MIÐVIKUDAGUR 30. ÁGÚST 2006 MORGUNBLAÐIÐ
menning
„VIÐ VILDUM minnast Guðbjargar
með einhverjum hætti og þá í
tengslum við Þingvallasveitina þaðan
sem hún var ættuð.“ Þannig greinir
klarínettuleik-
arinn Einar Jó-
hannesson frá til-
drögum þess að
stofnaður hefur
verið minning-
arsjóður um móð-
ursystur hans,
Guðbjörgu Ein-
arsdóttur frá
Kárastöðum, sem
lést 76 ára að
aldri síðla árs 2004. Sjóðurinn hefur
það að markmiði að styðja við tónlist-
arflutning tengdan kirkjuathöfnum í
Þingvallakirkju, en vegna smæðar
kirkjunnar eru tónlistarflutningi þar
sannarlega settar skorður. „Teng-
ingin er sú að Guðbjörg starfaði við
kirkjuna fyrir margt löngu,“ útskýrir
Einar. Móðursystur hans var ungri
fengið það hlutverk að leika á org-
elharmóníum kirkjunnar. „Sveitin
var einangraðri á þessum tíma en nú
og þá sérstaklega á veturna. Þannig
að fólkið í hreppnum gekk í þau störf
sem þurfti,“ bætir hann við og gefur í
skyn að það hafi verið að undirlagi
afa hans, Einars Halldórssonar
hreppsstjóra og meðhjálpara við
kirkjuna, að Guðbjörg og fleiri af
börnum hans tóku að sér þetta hlut-
verk.
Einar situr í stjórn sjóðsins ásamt
séra Kristjáni Val Ingólfssyni og
Sveinbirni Jóhannessyni bónda á
Heiðarbæ. Hann segir að það hafi
komið til tals að safna fyrir litlu pípu-
orgeli fyrir kirkjuna. Hann upplýsir
þó að þar sem sjóðurinn sé nýlega
stofnaður hafi starfsemi hans ekki
verið að fullu mótuð. „Við erum með
lítinn höfuðstól sem er í raun loka-
uppgjörið úr dánarbúi Guðbjargar.
Þar að auki hafa lagt okkur lið með
fjárframlagi niðjar Guðbjarnar Ein-
arssonar bónda og hreppstjóra sem
tók við búi föður síns og afa míns að
Kárastöðum á sínum tíma. Einnig vil
ég minnast á þátt Sveinbjarnar Dag-
finnssonar fyrrverandi ráðuneyt-
isstjóra sem átti snaran átt í að koma
þessu heim og saman. Það er svo
auðvitað von okkar að fólk vilji leggja
málefninu lið.“
Tónlist | Minningarsjóður um Guðbjörgu Einarsdóttur frá Kárastöðum stofnaður
Ætlað að styðja við tónlistar-
flutning í Þingvallakirkju
Morgunblaðið/Brynjar Gauti
Organisti Guðbjörg lék á harmóníum við guðsþjónustur í Þingvallakirkju.
Eftir Flóka Guðmundsson
floki@mbl.is
Einar Jóhannesson
ARON Reyr Sverrison sýnir nú mál-
verk í Galleríi Turpentine í Ingólfs-
stræti. Í raunsæislega máluðum
myndum (olía á striga) getur að líta
mannlaus innanhússrými sem vísa
jafnframt í önnur rými og þá einkum
náttúruna utandyra.
Á einni myndinni (nr. 7) er líkt og
staðið sé við glugga þar sem tjöldin
hafa verið dregin frá að hluta. Úti er
skuggsýnt en þar sést skógur og fjall-
lendi. Bygging myndarinnar er ein-
föld og sterk: henni er skipt í fjóra
misstóra fleti, línur gluggatjalda eru
lóðréttar andspænis láréttum sjón-
baug. Lögun myndarinnar er hins
vegar óvenjuleg, með rúnnuðum
hornum líkt og gamall sjónvarpsskjár
eða ljósmynd. Þetta myndar fjarlægð
milli sýningargesta og myndefnis,
eins og horft sé á málverkið í gegnum
annan miðil. Þá er andblær liðins
tíma undirstrikaður með húsgögnum
og munum í myndunum sem gætu
verið frá 6. og sérstaklega 7. áratug
sl. aldar og ber litameðferð einnig
keim af því tímabili. Þá ríkir kaldr-
analeg tómleikatilfinning í mann-
lausum – og líkt og yfirgefnum –
húsakynnunum. Sviðsetningin í
myndunum minnir óneitanlega á verk
bandaríska raunsæismálarans Edw-
ards Hoppers.
Í nýjustu verkunum, myndum nr. 4
og 5, má sjá „tóma“ eða auða striga á
blindrömmum sem standa upp við
vegg í herbergi sem gæti verið vinnu-
stofa listamannsins en þar minnir
hann jafnframt á nærveru sína, eða
augnaráð. Einnig hanga á veggjum
málverk frá sýningunni. Horn auðu
verkanna eru þó ekki rúnnuð líkt og
hinna en ef til vill er með því vísað í
geómetríska fleti og línur herberg-
isins og húsgagna og jafnframt í eig-
inleika málverksins sem byggir á slík-
um þáttum í módernískum anda.
Túlka mætti skírskotanir Arons í for-
tíðina og málverkið sem hugleiðingar
um sögu málverksins. Á einum hinna
auðu strigaflata á myndinni glittir í
ómálaðan hörstrigann – líkt og um
„glugga“ inn í sjálfa undirstöðu mál-
verksins sé að ræða.
Mynd nr. 5 sýnir ýmsa aðra
„skjái“: í forgrunni sést sjónvarp, á
vegg hangir málverk sem sýnir borg-
arlandslag og í gegnum dyr inn í ann-
að herbergi sést fjallalandslag út um
glugga. Uppbygging myndarinnar og
veggmálverkið skírskota til hug-
myndarinnar um fjarvíddarmál-
verkið sem glugga út í heiminn. Þá
undirstrikar Aron blekkingu mál-
verksins með sjónvarpsskjánum –
glugga nútímamannsins út í heiminn.
Gamalkunnum andstæðupörum
bregður fyrir; geómetrísku skipulagi
borgar/menningar andspænis líf-
rænni náttúru; rökhyggju andspænis
rómantík.
Í yfirveguðum myndum Arons, þar
sem lítið er um „maleríska“ tilburði
virðist ríkja röklegt skipulag. Náttúr-
an sem sést eins og út um glugga,
virðist vandlega „bundin“, eða inn-
römmuð í arkitektúrnum. Í mynd nr.
3 er lokað fyrir hana. Þó er ýmislegt í
málaratækninni – kannski gert af
ásettu ráði – sem veldur ákveðinni
togstreitu í fjarvíddinni og virðist
náttúran hafa þrengt sér inn í rýmið.
Í mynd nr. 8 gæti gólf salarins allt
eins verið framhald af landslaginu úti
fyrir og loftið himinn. Súlur virðast
fljóta í lausu lofti og fjarvíddarlínur
skekkjast líkt og hið fastskipaða kerfi
sé að riðlast.
Slík fjarvíddarskekkja veikir hins
vegar byggingu myndanna en myndir
6 og 8 líða talsvert fyrir þann æfing-
arbrag sem á þeim er, hvort sem
hann er vísvitaður eða ekki. Til að ná
tilætluðum áhrifum þyrfti listamað-
urinn einnig að huga að því að gæða
myndflötinn meira lífi í stað hins flat-
neskjulega eða „sleikta“ yfirborðs.
Hins vegar er mynd nr. 2, líkt og
áðurnefnd mynd 7, gott dæmi um
ákveðna myndbyggingu þar sem
listamaðurinn nær að kalla fram hin
óræðu mörk milli rýma, milli hins
opna og hins lokaða. Landslagið úti-
fyrir gæti allt eins verið flatt lands-
lagsmálverk á vegg – blekking líkt og
skugginn af lampanum sem þar
stendur einn í tómlegu herberginu
sem tákn ákveðins tíðaranda.
Óræð rými
MYNDLIST
Gallery Turpentine
Til 5. september 2006
Opið þri.– fö. kl. 12-18, lau. kl. 12–16.
Ókeypis aðgangur.
Aron Reyr Sverrisson
Málverk „Bygging myndarinnar er einföld og sterk: henni er skipt í fjóra
misstóra fleti, línur gluggatjalda eru lóðréttar andspænis láréttum sjón-
baug. Lögun myndarinnar er hins vegar óvenjuleg, með rúnnuðum horn-
um líkt og gamall sjónvarpsskjár. Þetta myndar fjarlægð milli sýningar-
gesta og myndefnis, eins og horft sé á málverkið í gegnum annan miðil.“
Anna Jóa
VARLA verður annað sagt en að
fyrsta sumartónleikaröðin að
Gljúfrasteini hafi endað með
trompi hvað aðsókn varðar, því
færri komust að en vildu sl.
sunnudag og urðu sumir að
standa, þ.á m. undirritaður. Tæp-
lega gat þjóðskáldið séð þetta
aukahlutverk fyrir þá húsið var
hannað fyrir rúmum sextíu árum,
og því aðeins við núverandi hús-
ráðendur að sakast þegar þeir
réðu jafn ástsælan píanista og
Jónas Ingimundarson til leiks á
ekki stærri stað.
Auk áþreifanlegrar bílastæða-
eklu fylgdi ofuraðstreyminu sá
annmarki að illa heyrðist í ann-
áluðum kynningum píanistans –
a.m.k. úti í eldhúsi þar sem ég
stóð og studdist endilangur við
hvíta Frigidaire kæliskápinn frá 7.
áratug. Þangað barst og aðeins
endurómur af slaghörpunni eftir
krókaleiðum, fyrir nú utan hvað
flytjandinn var gjörsamlega úr
augsýn, svo heildaráhrifin voru
líkt og í dofnandi draumi.
En það sem heyrðist var aftur á
móti flest ánægjulegt, og alltjent
yfrið til að eyða tímabundnum
óþægindum. Stemningin var líka
afar einbeitt, utan hvað örfáir
hlustendur er vissu ekki betur
hófu fljótkæft klapp eftir I. þátt
úr þríþættri Vínarsónötu Mozarts
í A-dúr K331, enda þættirnir ekki
tilgreindir á tónleikaskrárblaði.
Jónas lék þessa vínarklassísku
perlu af sinni landskunnu mýkt,
þó svo að vottaði aðeins fyrir
stirðleika í lokatilbrigði I. þáttar
og miðþátturinn virtist frekar
andstæðudeigur. E.t.v. réðst það
þó sumpart af varfærni gagnvart
salarsmæðinni, eins og mátti
gruna af „tyrkneska“ lokaþætt-
inum þar sem kýla hefði mátt
grimmar á jannisaríska villi-
mennsku í köflunum með kunn-
uglegu 1. maí-bassabumbuhrynj-
unum. Hraðarunurnar perluðu
hins vegar lipurt við hæfi.
Bókhneigði snemmrómantíker-
inn Robert Schumann er sem
stendur í ferskum fókus, ekki að-
eins vegna 150 ára dánarafmælis
hans heldur einnig vegna frábærr-
ar þáttaraðar Unu Margrétar
Jónsdóttur um hann og Clöru á
Gufunni. Eftir þennan frumkvöðul
svonefndra skapgerðarstykkja fyr-
ir píanó á fyrri hluta 19. aldar lék
Jónas „Papillion“ [þ.e. Papillons]
Op. 2 frá 1831. Hið litríka æsku-
verk Schumanns mun, líkt og síð-
ar Carnaval, tengt grímuballs-
atriði í skáldsögu Jeans Paul,
enda að mestu byggt á dans-
köflum.
Túlkunin var, þrátt fyrir staka
misskýra og stundum jafnvel
nærri því flaumósa staði, í heild
sjarmerandi, ekki sízt pólónesan,
og rúnnaði slagherpillinn síðan af
með að eigin sögn tveim aukalög-
um þótt ættu eftir að reynast
þrjú. Miðlagið kannaðist ég því
miður ekki við í fljótu bragði,
þrátt fyrir mikla sönghæfni og fal-
lega mótaðar stórarpeggjur í lok-
in. Öllu auðþekktari voru aftur á
móti nr. 1, Impromptu Schuberts
Op. 90,3 í Ges, og nr. 3, hið brokk-
þýða Moment musical hans í f Op.
94,3 er vaggaði hlustendum ljúf-
lega út í síðsumarblíðuna.
Eldhús-
dagur að
Gljúfra-
steini
TÓNLIST
Gljúfrasteinn
Verk eftir Mozart og Schumann. Jónas
Ingimundarson píanó. Sunnudaginn 27.
ágúst kl. 16.
Píanótónleikar
Ríkarður Ö. Pálsson
GÍTARSÓLÓ Davids Gilmours í
laginu „Comfortably Numb“, sem
kom út á plötu Pink Floyd The Wall
árið 1979 er besta gítarsóló allra
tíma. Þetta er niðurstaða könnunar
sem útvarpsstöðin Planet Rock stóð
fyrir. Í öðru sæti var gítarsóló Slash
í hljómsveitinni Guns N’ Roses í lag-
inu „Sweet Child O’ Mine“ og í
þriðja sæti var sólóið í laginu „Free
Bird“ með Lynyrd Skynyrd.
Meistari Jimi Hendrix á tvö sóló á
listanum yfir þau 20 bestu.
Reuters
Bestur David Gilmour.
Gilmour á
besta sólóið
20 bestu gítarsólóin samkvæmt
könnun Planet Rock:
1. Pink Floyd – Comfortably Numb
2. Guns N’ Roses –
Sweet Child O’ Mine
3. Lynyrd Skynyrd – Free Bird
4. Van Halen – Eruption
5. Guns N’ Roses – November Rain
6. Led Zeppelin – Stairway to Heaven
7. Dire Straits – Sultans of Swing
8. Jethro Tull – Aqualung
9. The Eagles – Hotel California
10. Deep Purple – Child In Time
11. Queen – Brighton Rock
12. Jimi Hendrix – All Along The
Watchtower
13. Deep Purple – Highway Star
14. Wishbone Ash – Throw Down
The Sword
15. Ozzy Osbourne – No More Tears
16. Cream – Crossroads
17. Guns N’ Roses – Paradise City
18. Led Zeppelin – Since I’ve Been
Loving You
19. Ten Years After I’m Going Home
(Woodstock)
20. Jimi Hendrix – Voodoo Chile