Morgunblaðið - 03.11.2006, Blaðsíða 51

Morgunblaðið - 03.11.2006, Blaðsíða 51
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 3. NÓVEMBER 2006 51 ✝ Margrét Jó-hannesdóttir, fæddist á Hofs- stöðum í Skagafirði 21. júní 1916. For- eldrar hennar voru hjónin Jóhannes Björnsson bóndi og hreppstjóri á Hofs- stöðum, síðar verk- stjóri í Reykjavík, f. 1887, d. 1967, og Kristrún Jósefs- dóttir, f. 1887, d. 1978. Systkini Mar- grétar eru: Una, f. 1913, d. 2000, gift Birni Sigurðs- syni, lækni og forstöðumanni Til- raunastöðvarinnar á Keldum, f. 1913, d. 1959; Björn jarðvegsverk- fræðingur, f. 1914, d. 1990; Hólm- fríður, f. 1919, gift Gísla Ólafssyni ritstjóra, f. 1912, d. 1995; Jón Jósef íslenskufræðingur, f. 1921, d. 1981; Sigurður forstöðumaður, f. Ólafi Bjarnasyni lækni (f. 1914, d. 2004), síðar prófessor og forstöðu- manni Rannsóknastofu háskólans í meinafræði og helgaði sig eftir það heimilisstörfum. Margrét og Ólafur áttu heimili í Reykjavík alla tíð að undanskildum nokkrum árum erlendis. Margrét tók virkan þátt í kven- félagi Grensássóknar og var hún ein af stofnfélögum þess og sat í stjórn fyrstu árin. Hún tók einnig þátt í starfi Rauða kross Íslands, sem sjúkravinur á nokkrum sjúkrastofnunum í mörg ár. Um tíma rak hún bókabúð í Grímsbæ í Fossvogi ásamt systur sinni Hólm- fríði og mágkonu hennar Þor- björgu Ólafsdóttur. Dætur Margrétar og Ólafs eru: Elín, f. 1939, lífefnafræðingur og læknir, maki Leó Kristjánsson jarðeðlisfræðingur, Kristrún, f. 1941, sagnfræðingur og yfirlíf- eindafræðingur, maki Skúli Páls- son hæstaréttarlögmaður, og Birna, f. 1945, jarðeðlisfræðingur í Uppsölum í Svíþjóð, maki Fred- rik Ros jarðfræðingur. Útför Margrétar verður gerð frá Fossvogskirkju í dag og hefst athöfnin klukkan 15. 1925, kvæntur Þór- höllu Gunnarsdóttur, f. 1923; Einar, yfir- læknir í Svíþjóð, f. 1927, d. 1996, kvænt- ur Marianne Jóhann- esson, f. 1936. Fjölskyldan flutti til Reykjavíkur haustið 1932 og bjó lengst af í Þingholts- stræti 31. Margrét stundaði nám í Verzl- unarskóla Íslands, en hélt síðan til Skot- lands og var þar við nám í „Commercial College of Glasgow“ veturinn 1934–35. Að námi loknu starfaði hún sem ritari og aðstoðarmaður í bókhaldi, fyrst hjá móðurbróður sínum Hólmjárn J. Hólmjárn iðnrekanda en síðar sem bókari hjá Skipaútgerð ríkis- ins. Sumarið 1939 giftist Margrét Heiðurshjónunum Margréti Jó- hannesdóttur og Ólafi Bjarnasyni kynntist ég fyrst veturinn 1968–69 á einstaklega smekklegu og vel búnu heimili þeirra við Brekkugerði í Reykjavík. Ég minnist ekki síst þeirrar yfirvegunar og virðuleika, sem einkenndi heimilishaldið. Á þess- um árum var Ólafur prófessor við læknadeild Háskóla Íslands og sinnti auk þess mikilvægum trúnaðarstörf- um innan vísinda og fræða, bæði á innlendum og alþjóðlegum vettvangi. Það viðmót sem mætti gestum end- urspeglaði sömu atriðin og farsælt hjónaband Margrétar og Ólafs grundvallaðist á, það er jákvætt lífs- viðhorf þeirra beggja og einstakir hæfileikar hennar sem húsmóður. Hún óx upp í foreldrahúsum og voru innrættar þær kvenlegu dygðir sem miklu vörðuðu þá. Kristrún Jósefs- dóttir móðir hennar kvaðst í blaða- viðtali 1977 telja móður-, eiginkonu- og húsmóðurstarf vera mikilvægasta hlutverkið í lífinu. Foreldrar Margrétar fluttust með sjö börn sín til Reykjavíkur 1932, ekki síst til þess að börnin ættu hæg- ara með að leita sér menntunar. Mar- grét nam verslunarfræði í Reykjavík og Glasgow og starfaði svo nokkur ár á því sviði hér í Reykjavík. Í hjóna- bandi þeirra Ólafs sá hún um heim- ilishald og uppeldi dætranna þriggja, og fylgdust þau að til dvalar við fram- haldsnám hans og rannsóknir, m.a. í Stokkhólmi 1945–46 og Lundúnum 1949–50. Ferðir erlendis héldu áfram, einkum í tengslum við starf Ólafs, bæði til heimsborga og sögustaða, og kunni Margrét góð skil á tungum og menningu nágrannaþjóðanna. Margréti Jóhannesdóttur má lýsa sem glæsilegum heimsborgara, en henni voru fjölskyldan og umhverfið á Íslandi einnig mjög kær. Hún stóð fyrir óviðjafnanlegum veislum á heimili þeirra hjóna, bæði á stórhátíð- um ársins og við mörg önnur tæki- færi, fyrir ættingja og vini, innlenda sem erlenda. Undir borðum var oft farið á kostum í umræðu um málefni líðandi stundar eða í upprifjun minn- inga frá fyrri tíð. Hún fetaði þar í spor foreldra sinna sem voru þekkt fyrir gestrisni og höfðingsskap. Jafnframt tók hún þátt í félagslífi og störfum ut- an heimilisins eftir að dæturnar höfðu vaxið úr grasi. Afþreyingar frá önnum dagsins nutu þau hjónin með- al annars við spilamennsku og í ár- vissum laxveiðiferðum með vinum og vandamönnum, m.a. í Borgarfirði. Margrét lét sér umhugað um barnabörnin, og veitti þeim margvís- lega fræðslu, stuðning og hvatningu gegnum tíðina. Litlu langömmustúlk- urnar hændust einnig að henni og glöddu með sínum barnslegu tiltækj- um. Margrét var ættfróð, minnug á fólk og atburði, áhugasöm um hvað- eina í þjóðlífinu fram á síðustu daga, ræðin og skemmtileg. Árið 1993 fluttu þau Margrét og Ólafur á Sléttuveg, þar sem sama smekkvísin og góði andinn ríkti og í Brekkugerði. Þau áttu þar allmörg góð ár, en veikindi fóru síðan að sækja á og fyrir um fjórum árum fluttu þau á hjúkrunarheimilið í Sól- túni. Þar mætti þeim einstaklega hlýtt viðmót starfsfólks sem lagði sig fram um að gera síðustu æviárin sem ánægjulegust. Ég þakka tengdamóð- ur minni góða samfylgd sem aldrei bar skugga á. Blessuð sé minning hennar. Leó Kristjánsson. Ég vil með nokkrum orðum minn- ast tengdamóður minnar, Margrétar Jóhannesdóttur, sem andaðist hinn 22. október sl. Það eru rúmlega 40 ár síðan ég kynntist Margréti og eigin- manni hennar, Ólafi Bjarnasyni. All- an þann tíma hef ég notið gestrisni hennar, en hún var höfðingi heima að sækja og jóla- og nýársboðin ógleym- anleg svo og annað samneyti við hana og Ólaf. Margrét helgaði sig að mestu heimili sínu og lagði mikinn metnað í að þar væri allt fágað og fínt. Þá vildi hún veg afkomendanna sem mestan og bar hag þeirra mjög fyrir brjósti. Margrét var stórvel gefin kona, eins og systkini hennar öll. Ættfræði var henni mjög hugleikin og minni henn- ar á því sviði, sem öðrum, ótrúlega gott nær fram á síðustu stund. Mar- grét var fríð kona og bar sig vel, enda mjög annt um útlit sitt og fas, höfð- ingleg í framkomu. Síðustu árin urðu henni nokkuð þungbær, heilsan bilaði og var hún bundin við hjólastól síð- ustu árin, en ekki var slegið af kröf- um um góðan og fágaðan klæðaburð og höfðingsskap allan. Minnist ég Margrétar, tengdamóður minnar með þakklæti og virðingu. Blessuð sé minning hennar. Skúli Pálsson. Nú árið er liðið í aldanna skaut og aldrei það kemur til baka. Þessar línur Valdimars Briem sungum við frá barnæsku um hver áramót hjá ömmu og afa við undirleik Ríkisútvarpsins. Eftir því sem fleiri ár liðu í aldanna skaut og meira vit færðist í kollinn þá kom yfir mann á þessum stundum tregi og söknuður sem tengdust þessu óstöðvandi flæði tímans – tímans sem líður áfram á eigin forsendum og enginn fær við ráðið. Í þetta skiptið kveðjum við ekki ár- ið heldur hana ömmu okkar. Nú gengin er sérhver hennar gleði og þraut og óhjákvæmilega hellist yfir tregi og söknuður – tíminn líður og öll verðum við að lokum að kveðja þetta líf. Þó er okkur líka þakklæti ofarlega í huga, þakklæti til ömmu okkar fyrir það sem hún gaf okkur og til almætt- isins fyrir að geta deilt með henni svo stórum hluta af langri, viðburðaríkri og farsælli ævi. Sem börn þekktum við ömmu og afa á annan hátt en margir aðrir. Við vorum aðeins að litlu leyti vitni að þeirra daglega amstri, að samskipt- um þeirra við vini og samstarfsmenn og þeirra rómuðu veisluhöldum, þeg- ar frá eru taldar fjölskyldusamkomur á stórhátíðum sem ávallt einkenndust af miklum virðuleik og hátíðarbrag. Í staðinn fengum við þeirra tíma fyrir okkur, tíma til að tefla, spila svarta- pétur og marías eða sitja við glugga í stofunni og ræða gang heimsins. Á heimili þeirra upplifðum við fyrst og fremst hlýju, öryggi og ró. Amma Margrét fylgdist ávallt vel með því sem við tókum okkur fyrir hendur og hafði oftar en ekki á því ákveðnar skoðanir, sérstaklega eftir að kom fram á unglingsárin. Á hinn bóginn var líka oft stutt í glettnina og hló hún þá allra helst innilega að sjálfri sér. Undanfarin ár höfum við systkinin að miklu leyti búið erlendis og fækkaði samverustundunum því töluvert. Tók amma alltaf sérstaklega vel á móti okkur hér heima þegar tækifæri gafst og fylgdist áfram með lífi okkar og störfum af áhuga. Henni ömmu okkar var fátt óvið- komandi og fram á síðustu vikur var hægt að koma til hennar í Sóltúnið og ræða um nýjustu fréttir innlendar sem erlendar. Þrátt fyrir að hafa lifað nær heila öld gat hún haft brennandi áhuga á málefnum samtímans. Alla tíð gat hún furðað sig á fréttum af óheiðarleika í samskiptum fólks á milli enda mætti hún sjálf heiminum virðuleg, stolt og heiðarleg, allt fram á síðustu daga. Elsku amma, við sendum þér okk- ar hinstu kveðju – en minning þín víst skal þó vaka. Kristján og Margrét. Í dag fylgjum við höfðingjanum, henni ömmu okkar, til grafar. Við minnumst ömmu Margrétar sem gáf- aðrar og sterkrar konu. Hún hafði mikla skaphöfn og traustan metnað fyrir hönd allra ættingja sinna og sýndi fjölskyldu sinni alla tíð mikla ræktarsemi og trúmennsku. Á sama tíma innrætti hún okkur barnabörn- um sínum mikilvægi þess að bera virðingu fyrir sjálfum okkur og öðru fólki. Amma vildi hafa reglu á hlutunum og brýndi fyrir okkur staðfestu og reglusemi, sérstaklega hvað nám og menntun varðaði. Þrátt fyrir að við breyttum ekki alltaf samkvæmt vilja hennar í þeim efnum, vissum við að á bak við metnað hennar fyrir okkar hönd bjó einlæg ósk um að við kæm- um ár okkar vel fyrir borð í lífinu. Með þeim hætti vildi hún að við end- urspegluðum lífsgildi hennar, því amma lagði mikið upp úr menntun, vinnusemi og heiðarleika. Amma Margrét var stálminnug á menn og málefni og kunni til hlítar þá fornu list, að rekja ættir Íslendinga og ekki aðeins þeirra sem voru fædd- ir Skagfirðingar líkt og hún sjálf. Allt fram á síðasta dag fylgdist hún einnig grannt með þjóðmálaumræðunni og reyndist oft upplýstari en margur yngri maðurinn um gang heimsmála. Amma hélt því reyndar stundum fram á síðustu árum að heimurinn væri á hraðri niðurleið, en gat að sama skapi verið snögg að skipta um skoðun og sjá hlutina í jákvæðara ljósi. Þótt líkaminn hafi verið farinn að gefa sig hin síðustu ár var ævin- lega stutt í glettnina og leiftrandi kímnigáfuna sem við munum svo vel frá fyrri tíð. Við minnumst ömmu í Brekkugerði fyrir myndarskapinn, myndugleikann og reisnina sem setti svip sinn á heimili hennar og allt um- hverfi. Við minnumst ömmu fyrir elsku hennar og hvatningu. Gæska hennar og styrkur verður með okkur alla tíð. Blessuð sé minning hennar. Ólafur og Ragnheiður. Það var mannvænlegur systkina- hópur, sem óx úr grasi á Hofsstöðum í Viðvíkursveit í Skagafirði á öðrum og þriðja tug síðustu aldar. Merkis- hjónunum Jóhannesi Björnssyni, óðalsbónda og hreppstjóra og konu hans Kristrúnu Jósefsdóttur Björns- sonar, skólastjóra á Hólum og alþing- ismanns, fæddust þar sjö börn á 14 árum. Margrét, sem borin er til graf- ar í dag, var þriðja í röðinni og sú fimmta í systkinahópnum, sem kveð- ur. Heimilið á Hofsstöðum var mann- margt menningar- og myndarheimili enda bæði hjónin vel menntuð og sigld. Börnin gengu menntaveginn þegar þau komust á legg og foreldr- arnir fluttu til Reykjavíkur þegar sýnt var að þar gætu þau sinnt börn- unum betur þegar fram í sótti. Hofs- staðaheimilið flutti í Þingholtsstrætið þar sem það stóð næstu áratugina op- ið afkomendum og tengdabörnum Hofsstaðahjónanna og vinum þeirra. Í endurminningunni er húsið mjög stórt og það iðaði einatt af lífi og fjöri, jafnframt því sem agi, virðing og trú á hið góða í manninum og almættið var aldrei langt undan. Böndin, sem þarna bundust voru það sterk að okk- ur barnabörnunum fannst stundum að við værum sem systkini fremur en frændsystkini. Hún Margrét móðursystir mín var vel gerð og vönduð kona. Hún giftist ung Ólafi Bjarnasyni lækni, miklum sómamanni frá Akranesi, sem síðar varð háskólakennari í meinafræði og forstöðumaður Rannsóknastofu Há- skólans við Barónsstíg en hann var einnig forystumaður í Krabbameins- félagi Íslands og sinnti því meðan honum entist heilsa. Þau Margrét og Ólafur voru afar samhent hjón og sópaði að þeim, hvar sem þau fóru og þau voru vinamörg. Heimilið, sem þau bjuggu sér og dætrum sínum þremur var ákaflega fallegt í víðasta skilningi þess orðs. Margrét fékk gott veganesti frá ástríkum foreldrum og nýtti hún það vel á sinni löngu ævi. Hún var ákveðin kona, tók virkan þátt í hverri um- ræðu, hvort sem rætt var um þjóð- félagsmál, menningarmál eða listir. Hún var afar vandvirk og var svo lán- söm að erfa rithöndina hans föður síns, sem var listafögur en það gerðu reyndar systkinin flest. Ég minnist Margrétar frænku minnar með virðingu og þakklæti. Dætrum hennar, þeim Elínu, Krist- rúnu og Birnu ásamt fjölskyldum þeirra, votta ég innilega samúð. Sigurður Björnsson. Mig langar með örfáum orðum að minnast æskuvinkonu minnar, Mar- grétar Jóhannesdóttur, sem er nýlát- in níræð að aldri. Við Magga, eins og ég ætíð kallaði hana, höfðum verið vinkonur í meira en 70 ár. Ég er stundum að hugsa um hve lánsöm ég var að kynnast Möggu og að einskær tilviljun réð því að leiðir okkar lágu saman. Við vorum aldar upp við mjög ólík- ar aðstæður, hún bóndadóttir úr Skagafirði en ég fædd og uppalin í Reykjavík. Foreldrar hennar Jó- hannes Björnsson og Kristrún Jós- efsdóttir höfðu búið rausnarbúi á Hofsstöðum í Skagafirði en fluttu til Reykjavíkur árið 1932 með börnin sín sjö til þess að þau gætu gengið menntaveginn. Þá hóf Magga nám við Verzlunar- skólann en ég var aftur á móti í Menntaskólanum í Reykjavík. Það vildi svo heppilega til að bernskuvin- kona mín Laufey Thorarensen og Magga urðu bekkjarsystur í Verzlun- arskólanum og þannig kynntumst við. Við Magga tengdumst fljótt sér- stökum vináttuböndum, sem aldrei rofnuðu. Laufey þurfti einhvern veg- inn að aðgreina okkur vinkonurnar og kallaði okkur Möggu Thor og Möggu Jóh. Í fjölskyldunni minni hefur hún síðan alltaf verið kölluð Magga Jóh. Foreldrar Möggu keyptu húsið að Þingholtsstræti 31 og minnist ég þess heimilis með sérstakri hlýju. Krist- rún móðir Margrétar var mikill kven- skörungur og auk þess að sinna sínu stóra heimili, tók hún marga náms- menn utan af landi í fæði, sem kost- gangara eins og það var kallað, og urðu sumir þeirra síðar þekktir borg- arar. Man ég t.d. eftir Halldóri Páls- syni búnaðarmálastjóra og Benedikt Sigurjónssyni hæstaréttardómara. Magga var mjög falleg kona og gædd miklum persónutöfrum, bráð- greind og skemmtileg og umfram allt mikið tryggðatröll. Á unglingsárum hittumst við oft daglega og áttum mörg sameiginleg áhugamál. Við höfðum til dæmis báðar mjög gaman af að spila bridge og vorum lengi saman í spilaklúbb. Eftir að við gengum báðar í hjóna- band og eignuðumst stórar fjölskyld- ur fækkaði samverustundum en þeg- ar við hittumst var alltaf eins og við hefðum hist seinast í gær. Margrét giftist árið 1939 öðlingn- um Ólafi Bjarnasyni lækni og síðar prófessor, og voru þau hjón einkar samrýnd, máttu varla hvort af öðru sjá. Heimili þeirra var mjög hlýlegt og smekklegt og virtust þau hafa mikla ánægju af að taka á móti gest- um og nutum við Einar oft gestrisni þeirra. Ólafur lést fyrir tveimur og hálfu ári síðan og var öllum harm- dauði, enda var hann sérstaklega ljúf- ur og indæll maður. Ég minnist sérstaklega níræðis- afmælis Möggu í júní í sumar. Þó hún væri komin í hjólastól, var alltaf jafn mikil reisn yfir henni, svipurinn bjartur og hún ung í anda og skemmtileg. Þannig vil ég muna hana. Það fylgir því mikill söknuður að sjá á bak æskuvinkonu eftir sjötíu ára vináttu en minningarnar eru allar bjartar. Ég votta dætrum hennar Elínu, Kristrúnu og Birnu og þeirra fjöl- skyldum innilega samúð. Blessuð sé minning Margrétar Jóhannesdóttur. Margrét Thoroddsen. Margrét Jóhannesdóttir Elskuleg móðir okkar, tengdamóðir, amma, lang- amma og langalangamma, SÓLVEIG PÁLSDÓTTIR fyrrum húsfreyja frá Svínafelli í Öræfum, til heimilis á Heilbrigðisstofnun Suðausturlands, Höfn í Hornafirði, verður jarðsett frá Hofskirkju í Öræfum laugardaginn 4. nóvember kl. 14.00. Guðlaugur Gunnarsson, Þuríður Gunnarsdóttir, Pálína Gunnarsdóttir, Svavar Magnússon, Jón Ólafur Gunnarsson, Inger Ipsen, Halla Þuríður Gunnarsdóttir, Jóhanna Gunnarsdóttir, Kjartan Gunnarsson, Anna María Einarsdóttir, barnabörn og barnabarnabörn.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.