Morgunblaðið - 26.01.2007, Side 28

28 FÖSTUDAGUR 26. JANÚAR 2007 MORGUNBLAÐIÐ
Einar Sigurðsson.
Styrmir Gunnarsson.
Forstjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
RANGLÁTT SKATTKERFI
Það ranglæti, að tekjur launþegaberi nærri því fjórum sinnum
hærri skatta en tekjur sem fólk
hefur af fjármagnseign sinni, hefur
lengi legið fyrir. Smám saman bæt-
ast hins vegar drættir í mynd, sem
sýnir að við þá mismunun, sem nú
ríkir í íslenzku skattkerfi, verður
varla unað öllu lengur.
Í fréttaskýringu Ómars Friðriks-
sonar á forsíðu Morgunblaðsins í
gær kemur fram að fólk, sem hefur
eingöngu fjármagnstekjur, er nú
um 2.200 manna hópur. Þetta fólk
greiðir ekki eingöngu miklu lægra
hlutfall af tekjum sínum í skatta til
samfélagsins en almennir launþeg-
ar. Það greiðir ekkert útsvar, sem
þýðir að það tekur ekki þátt í að
fjármagna þá þjónustu, sem það
nýtur í nærsamfélagi sínu – til
dæmis malbikun götunnar eða upp-
byggingu leikskólans. Það greiðir
ekki heldur gjald í framkvæmda-
sjóð aldraðra og mun ekki greiða
hinn nýja nefskatt, sem nota á til
að fjármagna starfsemi Ríkisút-
varpsins, af því að síðastnefndu
gjöldin eru tengd innheimtu tekju-
skatts.
Það blasir við öllum að þetta get-
ur ekki verið sanngjarnt fyrir-
komulag. Spurningin er hvernig
eigi að breyta því.
Árni M. Mathiesen fjármálaráð-
herra segir í Morgunblaðinu í gær
að endurskoðun skattalaga sé hafin
vegna nefskattsins. Hvað fjár-
magnstekjuskattinn varðar segir
hann: „Fjármagnstekjur eru mjög
viðkvæmur tekjustofn og hann get-
ur horfið eins og dögg fyrir sólu ef
einhver býður betur.“
Þetta á auðvitað við að vissu
marki um alla skatta núorðið, þar
sem bæði fólk og fjármagn er orðið
tiltölulega hreyfanlegt milli landa.
Fjármálaráðherra hefur það til síns
máls, að það er auðveldara að
skattleggja launatekjur en fjár-
magnstekjur vegna þess að fjár-
magnið er hreyfanlegra en vinnu-
aflið. Fyrir ríkissjóð er að
sjálfsögðu mikilvægt að tekjupóst-
ur eins og fjármagnstekjurnar, sem
hefur farið hraðvaxandi undanfarin
ár, hverfi ekki úr landi. En á móti
því verður að vega þau sanngirn-
isrök, sem augljóslega mæla með
því að allar tekjur séu skattlagðar
eins, sama hvernig menn afla
þeirra.
Leiðin til að gera íslenzkt skatta-
umhverfi aðlaðandi, jafnt fyrir
launþega og fjármagnseigendur,
fólk og fyrirtæki, jafnframt því að
gæta að sanngirnissjónarmiðum,
getur verið sú að leggja flatan
skatt á jafnt launatekjur, fjár-
magnstekjur og hagnað fyrirtækja.
Hugmyndir um slíkt hafa verið
settar fram af jafnólíkum aðilum og
Viðskiptaráði Íslands og Bandalagi
starfsmanna ríkis og bæja. Slík
breyting myndi fela í sér gríðar-
lega einföldun á skattkerfinu og
fjarlægja þann hvata, sem menn
hafa í dag til að reyna að breyta
launatekjum í fjármagnstekjur.
Hún er nánari skoðunar verð.
SÝKNUDÓMUR
Hæstiréttur sýknaði í gær fjórasakborninga í svonefnduBaugsmáli af öllum ákærum í
fyrsta þætti málsins. Hér var um að
ræða það, sem eftir var af hinni upp-
haflegu ákæru í málinu, sem þingfest
var í ágústmánuði árið 2005 en flest-
um þáttum þeirrar ákæru var vísað
frá dómi eins og menn muna. Dómur
Hæstaréttar nú er fyrsti efnisdóm-
urinn, sem Hæstiréttur fellir í þessu
máli og er staðfesting á dómi Héraðs-
dóms Reykjavíkur, sem áður hafði
sýknað sakborninga í máli þessu.
Eftir standa þá tveir þættir máls-
ins. Annars vegar umtalsverður þátt-
ur af þeirri ákæru, sem Sigurður
Tómas Magnússon gaf út eftir að
hann hafði farið yfir málið og lagt mat
á það hvort tilefni væri til að gefa út
nýja ákæru eftir að dómstólar höfðu
vísað flestum ákæruliðum upphaf-
legrar ákæru frá. Þeir ákæruliðir
verða teknir til meðferðar hjá Hér-
aðsdómi Reykjavíkur í febrúar. Hins
vegar er skattamálum, sem verið
hafa til lögreglurannsóknar, ólokið.
Baugsmálið hefur, frá því að það
kom til meðferðar hjá dómstólum,
orðið að eins konar kennslubókar-
dæmi um það fyrir ákæruvaldið
hvaða kröfur íslenzkir dómstólar
gera nú til gerðar ákæra. Ganga má
út frá því sem vísu að ákæruvaldið
lagi sig að þeim kröfum, sem augljós-
lega hafa verið meiri en áður hefur
tíðkazt. Það er sjálfsagt og eðlilegt að
gerðar séu hinar ýtrustu kröfur til
ákæruvaldsins í þeim efnum. Að fá á
sig ákærur af þessu tagi er mikið al-
vörumál og þess vegna verður að
gera kröfu til þess að málatilbúnaður
allur sé mjög vandaður.
Með sama hætti má ganga út frá
því sem vísu, að sýknudómur Hæsta-
réttar nú, varðandi hvað skuli teljast
lán samkvæmt ákveðinni lagagrein
og hvað ekki og hvernig orðið lán er
skilgreint, verði leiðbeinandi fyrir
endurskoðendur og stjórnendur fyr-
irtækja, sem skráð eru á markaði.
Hæstiréttur hefur lagt línur um það
hvað megi gera og hvað megi ekki
gera og vafalaust munu menn fara
eftir þeim leiðbeiningum eða nýta sér
þær eftir atvikum. Og svo er auðvitað
hugsanlegt að einhverjir velti því fyr-
ir sér hvort ástæða sé til lagabreyt-
inga eftir að niðurstaða þessa máls
liggur fyrir.
Það er ástæða til að fagna því, að
þetta mál er nú ýmist komið til efnis-
legrar niðurstöðu eða er að fara til
efnislegrar meðferðar. Það hefur
orðið að martröð fyrir þá, sem hlut
eiga að máli og raunar fyrir þjóðina
alla, eins og öll slík mál hljóta að
verða fyrir þá, sem við sögu koma.
En jafnframt eru þeir opinberu að-
ilar, sem um þetta mál hafa fjallað
orðnir reynslunni ríkari og vonandi
betur í stakk búnir til þess að fjalla
um stór álitamál í viðskiptalífinu í
framtíðinni.
Mál þetta dæma hæsta-réttardómararnirGunnlaugur Claessen,Árni Kolbeinsson,
Hjördís Hákonardóttir, Ingibjörg
Benediktsdóttir og Markús Sigur-
björnsson.
Ríkissaksóknari skaut málinu til
Hæstaréttar af hálfu ákæruvalds-
ins 22. mars 2006 og krefst „sakfell-
ingar samkvæmt ákæru útgefinni
1. júlí 2005 hvað varðar ákæruliði
33 til 36, 38 og 40 og að ákærðu
verði dæmd til refsingar“.
Ákærðu krefjast staðfestingar
héraðsdóms.
I.
Mál þetta höfðaði ríkislögreglu-
stjóri gegn ákærðu ásamt Jóhann-
esi Jónssyni og Tryggva Jónssyni
með ákæru 1. júlí 2005, þar sem
lýst var í 40 liðum sökum á hendur
þeim, ýmist einu þeirra eða fleirum
í hverjum lið fyrir sig. Samkvæmt
því, sem greindi í ákærunni, gegndi
ákærði Jón Ásgeir Jóhannesson
starfi forstjóra Baugs hf. frá 7. júlí
1998 til 3. júní 2002 og stjórnarfor-
manns frá síðastnefndum degi, en
Tryggvi Jónsson starfi aðstoðarfor-
stjóra sama félags frá 7. júlí 1998 til
3. júní 2002 og forstjóra frá þeim
tíma. Hafi Jóhannes Jónsson verið
starfsmaður félagsins og átt sæti í
stjórn þess frá 7. júlí 1998, en
ákærða Kristín Jóhannesdóttir
verið varamaður í stjórninni frá 26.
apríl 2000, auk þess að vera fram-
kvæmdastjóri Fjárfestingafélags-
ins Gaums ehf. frá 27. ágúst 1999.
Þá hafi ákærði Stefán Hilmar
Hilmarsson einn verið löggiltur
endurskoðandi Baugs hf. frá 7. júlí
1998 fram að árinu 2000, en upp frá
því með ákærðu Önnu Þórðardótt-
ur. Með úrskurði Héraðsdóms
Reykjavíkur 20. september 2005
var málinu vísað frá dómi. Sú nið-
urstaða var staðfest með dómi
Hæstaréttar 10. október sama ár í
máli nr. 420/2005 að því er varðaði
fyrstu 32 liði ákærunnar, en að
öðru leyti var úrskurðurinn felldur
úr gildi og lagt fyrir héraðsdóm að
taka 33. til og með 40. lið hennar til
efnismeðferðar. Með hinum
áfrýjaða dómi var leyst að efni til
úr því, sem samkvæmt þessu stóð
eftir af upphaflega málinu.
Í 33. og 34. lið ákærunnar var
sökum beint að ákærðu Jóni Ás-
geiri og Stefáni Hilmari ásamt
Tryggva Jónssyni, en í 35. og 36. lið
að þeim sömu og ákærðu Önnu.
Nánar tiltekið var ákærði Jón Ás-
geir í 33. lið ákæru sakaður um að
hafa sem forstjóri Baugs hf. við
undirbúning, gerð og framsetningu
ársreiknings félagsins vegna ársins
1998 með tilstuðlan Tryggva, að-
stoðarforstjóra félagsins og yfir-
manns fjármála, sett fram rangar
og villandi sérgreiningar á liðum
skammtímakrafna í efnahagsreikn-
ingi, þar sem ekki var sérstaklega
getið fjárhæðar lána til hluthafa,
stjórnarmanna, framkvæmdastjóra
og aðila þeim nátengdum, sundur-
liðaðri með upplýsingum um vexti,
greiðslukjör og aðra helstu skil-
mála, heldur hafi hún verið felld
undir liðinn aðrar skammtímakröf-
ur í efnahagsreikningi, auk þess
sem hennar hafi ekki verið getið í
skýrslu stjórnar eða skýringum við
ársreikninginn, eins og hafi borið
að gera. Ákærði Stefán Hilmar var
borinn sökum um að hafa sem end-
urskoðandi félagsins áritað án fyr-
irvara ársreikninginn með röngum
og villandi sérgreiningum og án
viðeigandi skýringa. Við þennan lið
ákærunnar var tiltekið að lán af
þeim toga, sem hér um ræðir, hafi í
lok ársins 1998 numið annars vegar
221.298 krónum til ákærða Jóns
Ásgeirs og hins vegar 401.430
krónum til Fjárfestingafélagsins
Gaums ehf. Ákærði Jón Ásgeir var
sakaður um að hafa brotið með
þessu gegn 2. mgr. 262. gr. al-
mennra hegningarlaga nr. 19/1940
með áorðnum breytingum og 2.
tölulið 1. mgr. 83. gr., sbr. 82. gr.,
43. gr. og 36. gr. þágildandi laga nr.
144/1994 um ársreikninga, Tryggvi
gegn sömu lagaákvæðum, til vara
sem hlutdeildarmaður, sbr. 22. gr.
almennra hegningarlaga og 2. mgr.
83. gr. laga nr. 144/1994, og ákærði
Stefán Hilmar gegn 2. mgr. 262. gr.
almennra hegningarlaga og 2. og 3.
tölulið 85. gr., sbr. 82. gr., 43. gr. og
36. gr. laga nr. 144/1994. Í 34. lið
ákæru var efnislega samhljóða sak-
argiftum beint að sömu mönnum
vegna ársreiknings Baugs hf. fyrir
árið 1999, en lán við lok þess reikn-
ingsárs hafi annars vegar verið til
ákærða Jóns Ásgeirs, 7.048.346
krónur, og hins vegar Fjárfestinga-
félagsins Gaums hf., 143.068.986
krónur. Í 35. lið ákærunnar voru
sams konar sakir bornar á ákærða
Jón Ásgeir og Tryggva, svo og
ákærðu Stefán Hilmar og Önnu
sem löggilta endurskoðendur
Baugs hf., vegna ársreiknings fé-
lagsins fyrir árið 2000, en í lok þess
hafi staðið úti lán til ákærða Jóns
Ásgeirs, 19.537.582 krónur, Fjár-
festingafélagsins Gaums ehf.,
121.443.932 krónur, og Fjárfars
ehf., 113.602.581 króna. Loks voru
ákærðu Jón Ásgeir, Stefán Hilmar
og Anna ásamt Tryggva sökuð í 36.
lið ákærunnar um sams konar brot
varðandi ársreikning Baugs hf. fyr-
ir reikningsárið 2001, sem hafi lok-
ið 28. febrúar 2002, en þann dag
hafi lán til ákærða Jóns Ásgeirs
numið 67.218.559 krónum, ákærðu
Kristínar 3.388.833 krónum, Fjár-
festingafélagsins Gaums ehf.
244.347.997 krónum og Fjárfars
ehf. 168.883.376 krónum. Fyrir
uppkvaðningu hins áfrýjaða dóms
tóku gildi lög nr. 3/2006 um árs-
reikninga, sem leystu af hólmi áð-
urnefnd lög nr. 144/1994. Ákvæði 2.
töluliðar 1. mgr. 83. gr., 82. gr., 43.
gr. og 36. gr. eldri laganna, sem vís-
að var til í ákæru, eiga sér sam-
svörun í 2. tölulið 1. mgr. 121. gr.,
120. gr., 53. gr. og 43. gr. yngri lag-
anna, en 2. mgr. 83. gr. eldri lag-
anna, sem vísað var sérstaklega til
varðandi ætluð brot Tryggva, og 2.
og 3. töluliður 85. gr. þeirra, sem
ætluð brot ákærðu Stefáns Hilmars
og Önnu töldust meðal annars
varða við, voru sama efnis og nú-
gildandi ákvæði 2. mgr. 121. gr. og
2. og 3. töluliðar 123. gr. laga nr. 3/
2006.
Í 37. og 38. lið ákærunnar var
sökum beint að ákærða Jóni Ás-
geiri einum, í 39. lið Jóhannesi
Jónssyni og í 40. lið ákærðu Krist-
ínu um „tollsvik og rangfærslu
skjala“ í tengslum við innflutning á
fjórum tilgreindum bifreiðum. Af
ástæðum, sem nánar verður vikið
að síðar, þarf ekki að rekja hér efni
37. og 39. liðar ákærunnar. Í 38.
liðnum var ákærði Jón Ásgeir sak-
aður um að hafa við innflutning bif-
reiðarinnar OD 090 í nafni Baugs
hf. gefið tollstjóranum í Reykjavík
rangar upplýsingar í aðflutnings-
skýrslu 3. desember 1999 og lagt
fram tilhæfulausan reiknin
september sama ár, útg
Nordica Inc. í Miami í B
unum, þar sem kaupverð
arinnar hafi verið tilgrein
bandaríkjadalir í stað 34
samkvæmt vörureikningi
ber 1999 frá Automotor
Franca í sömu borg, en fy
reikningurinn hafi verið g
ósk ákærða af viðskiptafél
Jóni Gerald Sullenberg
þessu hafi ákærði komið s
greiðslu nánar tiltekinna
ingsgjalda að fjárhæð
589.129 krónur. Í 40. lið ák
var ákærðu Kristínu gefið
hafa við innflutning á b
KY 835 gefið rangar uppl
aðflutningsskýrslu 30. ma
tollstjórans í Reykjavík
fram tilhæfulausan reik
apríl sama ár frá áðurnefn
Nordica Inc., þar sem
bifreiðarinnar hafi verið
46.780 bandaríkjadalir í st
dala samkvæmt vörureik
maí 2000 frá Automotor
Franca, en fyrrgreinda rei
hafi Jón Gerald Sullenber
út að ósk ákærðu. Hafi
þessu komið sér undan gre
flutningsgjalda að fjárh
697.237 krónur. Í ákæru
þessi ætluðu brot ákær
varða við 2. mgr., sbr. 1. m
gr. þágildandi tollalaga nr
og 2. mgr. 158. gr. almenn
ingarlaga. Fyrir uppk
héraðsdóms höfðu fyrrnef
fallið niður við gildistöku
nr. 88/2005, en ákvæði e
anna, sem vísað var til í ák
sér nú samsvörun í 1. og
172. gr. yngri laganna a
ákæruefnin varðar. Við
ferð málsins í héraði var
ákæruvaldsins lögð fram b
lækkun á þeim fjárhæð
greindi meðal annars í 38.
ákærunnar og áður er geti
er fyrrnefnda liðinn var
samkvæmt bókuninni
grundvallar að rétt verð b
innar, sem þar um ræddi, h
33.000 bandaríkjadalir og
ingsgjöld því orðið 480.605
lægri en efni hafi verið t
arnefnda liðnum hafi rétt
reiðarinnar átt að vera
bandaríkjadalir og gjöldin
439.185 krónum of lág.
ákæruvaldsins er því bor
ritvillur hafi verið gerðar
inni varðandi síðargreindu
ina og hafi þær verið leiðr
munnlegan flutning málsi
aði, en þess þó ekki getið
áfrýjaða dómi. Þessar vi
verið augljósar, meðal ann
því að bókuninni hafi fylgt
reikningar á aðflutnings
sem beri með sér að ætl
verið að tilgreina sem ver
arinnar 56.800 bandaríkj
mismun aðflutningsgjalda
krónu.
Með hinum áfrýjaða d
ákærðu ásamt Jóhannesi
og Tryggva Jónssyni sý
kröfum ákæruvaldsins.
þess er unað við niðurstöð
dóms um sýknu þeirra Jó
og Tryggva, svo og um
ákærða Jóns Ásgeirs a
samkvæmt 37. lið ákærun
ir Hæstarétti snýr málið þ
34., 35., 36., 38. og 40. lið h
beinast sakir samkvæmt
fyrstnefndu liðunum nú að
Jóni Ásgeiri og Stefáni
svo og að ákærðu Önnu í 3
lið. Auk þessa hefur
ákæruvaldsins verið lýst
Hæstarétti að fallið sé
sakargiftum á hendur ákæ
Ásgeiri samkvæmt 33. t
ákærunnar að hann hafi s
rangar og villandi sérgre
liðnum skammtímakröfur
hagsreikningum og ek
þeirra lána, sem um ræðir
liðum, í skýrslu stjórnar í
ingum Baugs hf. fyrir árin
Dómur Hæ
Hæstiréttur sýknaði í
gær Jón Ásgeir Jóhann-
esson, Kristínu Jóhann-
esdóttur, Stefán Hilmar
Hilmarsson og Önnu
Þórðardóttur af þeim
sex ákæruliðum sem eft-
ir stóðu í Baugsmálinu
svonefnda. Áður hafði 32
af upphaflegum fjörutíu
ákæruliðum verið vísað
frá. Hér á eftir fer
dómur Hæstaréttar í
heild sinni.
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/