Morgunblaðið - 16.02.2007, Qupperneq 4

4 FÖSTUDAGUR 16. FEBRÚAR 2007 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Eftir Örlyg Stein Sigurjónsson
orsi@mbl.is
SKILJA má ákvörðun vegfarenda,
um að taka í síauknum mæli ljós-
myndir af vörubílum með glæfra-
legan frágang á farmi, á þann hátt að
þeim sé fyrir löngu nóg boðið af þeirri
gífurlegu hættu sem stafar af níð-
þungum förmum sem margítrekað
hafa hlunkast niður á götur svo legið
hefur við dauðaslysi í hvert sinn á
undanförnum misserum. Ljósmynd-
irnar hafa vegfarendur síðan sent
Rannsóknanefnd umferðarslysa sem
telur málið vera orðið það alvarlegt
að nefndin hefur sent samgöngu-
ráðuneytinu ábendingar um að öku-
menn sem verða uppvísir að því að
ganga illa frá farmi sínum, verði látn-
ir sæta viðurlögum.
Að sögn Ágústs Mogensen, for-
manns RNU, hefur nefndin því
mælst til þess að brot á lögum og
reglugerðum er varða farm vörubíla,
verði endurskoðuð um leið og um-
ferðarlög verði tekin til endurskoð-
unar, sem rætt er um að standi fyrir
dyrum.
„Við höfum mælst til þess að sektir
verði ennfremur skoðaðar sem og
ábyrgð ökumanna og hugsanlega
hvort brot af þessu tagi eigi ekki
heima í punktakerfinu,“ bendir Ágúst
á. „Almennt teljum við mikilvægt að
þessi atriði verði skoðuð þegar heild-
arendurskoðun umferðarlaga fer
fram.“
Mikil umræða fór fram á síðasta
ári um hvern vörubílstjórann á fætur
öðrum sem staðinn var að því að
ganga svo illa frá farmi sínum að
hreinasta heppni var að enginn skyldi
kremjast til bana undir klettþungum
förmum sem oft léku lausir á vöru-
bílspöllunum.
Það væri í raun vægt til orða tekið
að segja að oft hefði legið við stór-
slysum því þegar eru dæmi um bana-
slys af þessum sökum, fyrir fáeinum
misserum í Hallormsstaðarskógi.
Starfsmenn RNU fóru mjög ítarlega
ofan í saumana á tildrögum þess slyss
og komust að þeirri niðurstöðu að
stóran þátt slyssins mátti einmitt
rekja til farms og festingar hans.
„Staðreyndin er því sú að það hefur
ekki aðeins næstum því legið við slys-
um, heldur hafa orðið slys og það
mjög alvarleg slys, jafnvel banaslys,“
segir Ágúst.
Að mati hans kann sú mikla op-
inbera umræða um þessa hluti á síð-
asta ári að hafa skilað sér í jákvæðari
þróun og lögreglan á höfuðborg-
arsvæðinu er ekki í miklum vafa um
að svo sé. Engu að síður eru nokkur
tilvik á síðustu dögum sem bera öku-
mönnum síst fagurt vitni og má velta
því fyrir sér hvernig geti yfirhöfuð
staðið á því að enn sýna menn af sér
ótrúlegan trassaskap, jafnvel hjá
virðulegum fyrirtækjum.
Í rannsókn hjá LHR eru nú tildrög
þess að níðþungur gröfufleygur, sem
notaður er á vinnuvélar til að kljúfa
eða sprengja grjót, féll af vörubíls-
palli á hringtorgi á Vesturlandsvegi á
fimmtudag. Reyndar féll allur pall-
urinn af bílnum í heilu lagi með
fleygnum innanborðs og var það enn
eitt dæmið um það þegar svo bless-
unarlega vill til að enginn verður und-
ir hlassinu. Guðbrandur Sigurðsson,
varðstjóri hjá umferðardeild LRH,
bendir á að þarna hafi verið um að
ræða nýlegan vörubíl og því sé spurn-
ing hvort einhver framleiðslugalli eða
mistök í samsetningu hafi átt þátt í
því hvernig fór. Pallurinn sjálfur var
bæði með fram- og afturgafli ásamt
skjólborðum.
Farmur valdi ekki hættu
Í þessu tilviki sem og öðrum bendir
Guðbrandur á að 73. gr. umferð-
arlaga gildi, en þar segir að farm
skuli flytja þannig að hann hafi ekki í
för með sér hættu fyrir menn eða
valdi munatjóni. Ennfremur skuli
þess gætt að ekki sé hætta á því að
farmur dragist eftir akbraut, falli á
hana, valdi rykmekki eða svipuðum
óþægindum, eða valdi óþarfa hávaða.
Í 2. gr. reglugerðar um frágang og
merkingu farms segir þá ennfremur
að farm skuli skorða tryggilega og
festa við ökutækið. Þannig skuli
gengið frá farmi að hann byrgi ekki
útsýni ökumanns eða hætta sé á að
hann hreyfist til eða falli af ökutæki,
valdi tjóni, hvort heldur er í kyrr-
stöðu eða akstri o.fl.
Spurning vaknar hvort umræddur
fleygur, sem hefði getað orðið manns-
bani, eins eða fleiri, hafi verið festur á
pallinn eða bara legið þar laus. Til-
viljun réð því að lögreglubíll var næst
á eftir vörubílnum þegar atvikið átti
sér stað.
Lögreglan hefur lýst þeirri skoðun
sinni við samgönguráðuneytið að
reglugerð um frágang farms sé of al-
mennt orðuð og því hefur hún komið
ábendingum um lagfæringar á fram-
færi við ráðuneytið. Til að gefa dæmi
um óvissuna í þessum efnum má
minnast á stífur sem eiga að vera á
hverjum bíl til stuðnings, en í reglu-
gerð stendur hins vegar fátt um
hversu mikinn þunga þær eiga að
þola, 20 kg eða 20 tonn. Þar liggur
einn vafinn.
Samgönguráðuneytið hefur hins
vegar sett það á verkefnalista sinn að
endurskoða reglugerðina á komandi
mánuðum. Samkvæmt upplýsingum
ráðuneytisins liggur endurskoðun á
nokkrum reglugerðum fyrir, s.s.
reglugerð um stærð og þyngd öku-
tækis, svefn og hvíld ökumanns og
loks frágang farms.
Ökumenn sæti viðurlögum og fái
punkta í ökuferilsskrána sína
Morgunblaðið/Júlíus
Óheppni Vegfarendur láta sér ekki líka tilhugsunina um hvað myndi gerast ef hlass á borð við þetta þeyttist fram
af pallbrúninni og skylli á bíl eða fólki sem væri svo óheppið að vera við hlið bílsins í það skiptið.
Morgunblaðið/Júlíus
Litli og stóri Þegar mynd sem þessi er skoðuð þarf ekki að undra þótt veg-
farendum sé nóg boðið og reyni að hjálpa til við að eyða þessari hættu.
Í HNOTSKURN
» Rannsóknanefnd umferð-arslysa hefur nú mælst til
þess að sektir verði skoðaðar
sem og ábyrgð ökumanna og
hvort brot eigi heima í punkta-
kerfinu.
» Almennt telur nefndinmikilvægt að þessi atriði
verði skoðuð þegar heildar-
endurskoðun umferðarlaga
fer fram.
» Samgönguráðuneytið hef-ur á verkefnalista sínum
að taka reglugerð um frágang
farms til endurskoðunar.
Rannsóknanefnd um-
ferðarslysa telur að
taka eigi brot á reglu-
gerðum um frágang
farms inn í punktakerfi
lögreglu vegna gífur-
legrar áhættu.
HUGSANLEG 3 stiga meðalhlýnun hér á landi
á næstu hundrað árum eða svo hefur bæði já-
kvæðar og neikvæðar hliðar fyrir gróður á Ís-
landi. Hlýnunin mun hafa þau áhrif að fyrr vor-
ar og seinna haustar, semsagt að veturinn
styttist en sumarið lengist. Þessi hlýnun í báða
enda sumarsins, verði hún að veruleika, mun
þýða að vaxtartímabil fyrir korn mun lengjast.
Líklegt er að bygg þroskist að fullu langflest ár,
en óvíst er að sama megi segja um hveiti þegar
líður að aldarlokum. Neikvæðar hliðar hlýnun-
ar lúta hins vegar að því að sveppa- og bakt-
eríugróður, auk nýrra landnema úr röðum
skordýra, munu nema hér land.
„Nýjustu spár gera ráð fyrir að á næstu
hundrað árum hækki hiti hér um tæp þrjú stig
að meðaltali.“ segir Haraldur Ólafsson, veður-
fræðingur, sem hélt erindi á Fræðaþingi land-
búnaðarins í gær um líklega þróun veðurfars á
Íslandi með tilliti til ræktunar. „Það mun lík-
lega hlýna mest á vorin og á haustin en minna
yfir hávetur og hásumar. Veturnir verða því
styttri en sumrin lengri.“
Haraldur segir að það nýjasta í rannsóknum
á veðurfarinu hér bendi til að harður vetur þurfi
í framtíðinni ekki endilega að gefa vísbendingu
um kalt sumar, líkt og veðurgögn frá upphafi
mælinga hér á landi hafi sýnt fram á. „Hingað
til hefur það verið þannig að mjög kaldur vetur
eykur líkur á að sumarið sem á eftir fer verði
kalt.“ segir Haraldur. „En það lítur út fyrir að
þetta samband milli vetrar- og sumarhita muni
rofna í framtíðarveðurfarinu. Það gæti skipt
máli fyrir ræktun. Reynslan hefur sýnt að þeg-
ar kornuppskera fer forgörðum kemur oft fleira
en eitt til. Kaldur vetur með miklum jarðklaka
seinkar sáningu og ef sumarið er svo kalt
aukast líkurnar á lítilli uppskeru. Í framtíðinni
ræður tilviljun ein hvort kalt sumar fylgir köld-
um vetri, samkvæmt þessum spám.“
Haraldur segir að vísbendingar séu um að
vaxtartímabil korns muni lengjast, þar sem fyrr
vori en nú. Einnig munu líklega verða mun
færri næturfrost að hausti. „Breytingin fyrir
gróður verður þó líklega helst að vori,“ segir
Haraldur.
Að öld liðinni segir Haraldur að spár geri ráð
fyrir að úrkoma muni aukast lítillega, um 10–
15% eða þar um bil.
Spurður um hvort þessi þróun sé þegar hafin
segir Haraldur að þegar litið sé til hitamælinga
í heiminum sé ljóst að hlýnað hefur töluvert á
undanförnum árum og að sú hlýnun verði ekki
skýrð með breytingu á sólgeislun. „Þá er afar
nærtækt að reikna með því að þar séu gróður-
húsaáhrifin að verki.“
Haraldur segir að neikvæðar hliðar hlýnunar
fyrir gróður á Íslandi felist m.a. í auknum
sveppa- og bakteríugróðri. „Að líkindum munu
fleiri skorkvikindi, bakteríur og aðrar misvin-
sælar lífverur nema hér land.“
Fyrr mun vora á Íslandi að öld liðinni
Harður vetur mun í framtíðinni ekki endilega vera vísbending um kalt sumar og verri uppskeru
Ljósmynd/Sigurður Mar Halldórsson
Uppskera Að öld liðinni má gera ráð fyrir að bygg nái að þroskast að fullu langflest ár.
Eftir Sunnu Ósk Logadóttur
sunna@mbl.is