Morgunblaðið - 16.02.2007, Blaðsíða 39

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 16. FEBRÚAR 2007 39
ÞAÐ eru ekki ný tíðindi að fram á
sjónarsviðið kemur fólk sem telur
sig hafa einhver þau töframeðul sem
geti fært fólki betri heilsu, læknað
mein eða stuðlað að
langlífi. Margar sögur
eru til um farandsala
sem í gegnum tíðina
hafa selt fólki lífselixír
sem átti að stuðla að
heilbrigði og hárri elli.
Fæst af þeim ráðum
eða meðölum sem verið
var að selja höfðu ein-
hver áhrif umfram þau
sem trúin gefur okkur
á lækningamáttinn og
að létta pyngju þess
sem keypti.
Enn þann dag í dag
er til ógrynni sölumanna sem lofa
fólki betri heilsu og vellíðan og nú í
ársbyrjun, þegar þorri manns lofar
bót og betrun, er auðvelt að selja
einfaldar og skjótvirkar lausnir. Til-
boðin eru margvísleg og byggjast
sannast sagna á misjafnlega vel
staðfestum rannsóknum. Okkur
stendur til boða tiltekin fæða eða
fæðubótarefni, úthreinsun líkamans,
einhvers konar rafhreinsun, megr-
unarkúrar, raförvun í stað hreyf-
ingar og óteljandi aðrar leiðir til að
verða heilbrigð, ung, falleg og laus
við sjúkdóma og annað fár.
Of gott til að vera satt
Hvað er hæft í þessum gylliboð-
um? Fæst af því sem verið er að fal-
bjóða byggist á rannsóknum sem
hafa verið staðfestar. Stundum er
vitnað í rannsóknir en þá eru þær
misvel gerðar eða hafa verið styrkt-
ar af hagsmunaaðilum. Auglýsingar
státa af fólki sem ýmist hefur sann-
anlega fagþekkingu eða hreinlega
upplogna sérþekkingu til að segja til
um virkni vöru eða meðferðar. Besta
ráðleggingin er því þessi: Ef auglýs-
ing lofar einhverju sem er of gott til
að vera satt, þá er það ekki satt.
Tilboð um vörur eða leiðir til að ná
góðri heilsu, réttu líkamsþyngdinni,
betra útliti og andlegri vellíðan eru
óteljandi og fæst þeirra eru ókeypis,
enda veltir þessi iðn-
aður mun meira fjár-
magni en t.d. tóbaks-
iðnaðurinn.
Einfaldlega sagt er oft
um peningasóun að
ræða.
Landlæknisemb-
ættið hefur ítrekað
hvatt fólk til að vera
gagnrýnið á þau tilboð
sem verið er að aug-
lýsa. Menntun og bak-
grunnur þeirra sem
gefa sig út fyrir að geta
lofað fólki betri heilsu
og hamingju er afar mismunandi.
Sumir eru algerlega á eigin for-
sendum, aðrir sjálfmenntaðir eða
með einhvers konar menntun á sviði
óhefðbundinna lækninga og síðan
eru þeir sem eru með viðurkennda
heilbrigðismenntun. Til eru dæmi
um ráðgjafa sem segjast hafa lært
við virta háskóla, sem síðan er ekki
raunin eða þeir segja ósatt til um
prófgráðu.
Fólk verður að vera gagnrýnið á
upplýsingar sem veittar eru og beita
heilbrigðri skynsemi við mat á upp-
lýsingum, spyrja sig hvort það geti
virkilega staðist að þessi ráðgjöf eða
vara geti staðið við það sem lofað er.
Einnig er nauðsynlegt að vera á
varðbergi þegar lofað er lækningu
og bata, sér í lagi ef það tekur til
margs konar kvilla og sjúkdóma,
ekki síst ef vara sem verið er að selja
er sögð fullkomlega örugg og án
allra aukaverkana.
Á veraldarvefnum er mikið af
upplýsingum um heilsu en þær eru
vægast sagt mjög misgóðar. Verið
að selja eitthvað sem á að lækna
kvilla á svipstundu og oft hljóma lof-
orð sem eru of góð til að geta verið
sönn. Þess vegna er nauðsynlegt að
meta gæði upplýsinganna og varast
fagurgala og loforð um einhvers
konar lífselixír. Margar opinberar
stofnanir, fagfélög og sjúklinga-
samtök hafa gefið út upplýsingar um
heilsufar og hvernig bæta má heils-
una. Flest af því er gott en skal samt
sem áður ætíð skoða með gagnrýnu
hugarfari.
Annað sem fólk ætti að hafa í huga
er að heilsan er ekki upphaf og endi-
mörk alls í lífinu hún gerir fólki hins
vegar auðveldara að framkvæma
hluti sem það telur mikilvæga til að
geta lifað innihaldsríku og góðu lífi.
Er í raun ekki mikilvægara að setja
sér markmið um það hvernig við vilj-
um bæta líf okkar og á hvern hátt við
getum látið gott af okkur leiða fyrir
samferðamenn okkar í lífinu?
Loforð um betri heilsu og
lækningu kvilla
Anna Björg Aradóttir varar við
töfralausnum í heilbrigð-
ismálum
» Til eru dæmi um ráð-gjafa sem segjast
hafa lært við virta há-
skóla, sem síðan er ekki
raunin eða þeir segja
ósatt til um prófgráðu.
Anna Björg Aradóttir
Höfundur er yfirhjúkrunarfræðingur
hjá Landlæknisembættinu.
VEGNA greina Árna Johnsen
um jarðgöng til Vestmannaeyja í
Morgunblaðinu 14. og 15. febrúar sl.
viljum við undirritaðir sem vorum á
fundi þeim sem frá er greint í grein-
unum koma eftirfarandi at-
hugasemd á framfæri.
Á fundinum var greint frá kostn-
aðarmati eins reyndasta sérfræð-
ings hér á landi sem við sitt mat
naut aðstoðar þekktra sérfræðinga
frá stærstu ráðgjafarstofu Noregs.
Áður hafa komið að kostnaðaráætl-
unum á umræddu mannvirki þeir
aðilar sem mesta reynslu hafa af
kostnaðaráætlunum byggðum á
rauntölum fyrir jarðgangagerð hér-
lendis auk sérfræðinga frá einu
stærsta verkfræðifyrirtæki Evrópu.
Niðurstöður allra þessara aðila eru
að jarðgöng til Vestmannaeyja kosti
að lágmarki tvöfalda þá upphæð
sem nefnd er í grein Árna og þá
miðað við allgóðar aðstæður. Tala
Árna er fengin hjá einum starfs-
manni sænsks verktakafyrirtækis
án þess þó að viðkomandi fyrirtæki
vilji taka ábyrgð á niðurstöðunni. Er
vandséð að sú kostnaðaráætlun geti
verið meira rökstudd en þær sem
áður voru nefndar. Á fundinum
gerðum við grein fyrir þeirri skoðun
okkar að ekki væri þörf á frekari
rannsóknum til að skera úr um það
hvort jarðgöng til Vestmannaeyja
gætu verið arðsöm framkvæmd.
Það er því ekki rétt sem haldið er
fram í grein Árna Johnsen í Morg-
unblaðinu 15. febrúar að Vegagerð-
in hafi lýst því yfir á umræddum
fundi að hún muni koma að frekari
rannsóknum á jarðgangahugmynd-
inni. Fleiri staðreyndarvillur má
finna í þeirri grein, svo sem þá að
hver kílómetri í Héðinsfjarð-
argöngum kosti 500 m.kr. með öllu,
þegar rétt tala er yfir 700 m.kr. Öll-
um sem þekkja til jarðfræði Vest-
mannaeyjasvæðisins ætti að vera
ljóst að aðstæður til jarðgangagerð-
ar eru alls ekki sambærilegar við
Héðinsfjörð eða Hvalfjörð, sem
vitnað er til í greininni, og enn síður
við aðstæður í Noregi og Færeyjum
sem líka er vitað til. Það er einnig
rangt að Vegagerðin hafi afneitað
hugmynd um gangagerð með gang-
aborvél, því þótt sú aðferð sé mun
dýrari gætu jarðfræðilegar að-
stæður krafist þess að slíka aðferð
þyrfti að nota.
Hreinn Haraldsson og
Jón Rögnvaldsson
Athugasemd við
greinar Árna Johnsen
Heinn er framkvæmdastjóri þróun-
arsviðs. Jón er vegamálastjóri.
Fáðu úrslitin
send í símann þinn
H
V
ÍT
A
H
Ú
SI
Ð
/
S
ÍA
Laust blaðberastarf
í þínu sveitarfélagi!
Sandgerði/Garður Harpa Lind, s. 845 7894
Hveragerði Úlfar, s. 893 4694
Selfoss Sigdór, s. 846 4338
Borgarnes Þorsteinn, s. 898 1474
Akranes Ófeigur, s. 892 4383
Keflavík Elínborg, s. 421 3463, 820 3463
Grindavík Kolbrún, s. 847 9458
Hringdu núna:
SIGLINGASTOFNUN
Stefnumótun í samgöngum
Samgönguráð efnir til annars fundar í fundaröð sinni um
stefnumótun í samgöngum. Fundarefnið að þessu sinni er:
Öryggi vega

Öryggi vega, reynsla Svía
Torsten Bergh, hjá sænsku Vegagerðinni

Umferðarslys á þjóðvegum og umferðaröryggisaðgerðir
Auður Þóra Árnadóttir, forstöðumaður hjá Vegagerðinni

Umferðaröryggi vegamannvirkja
Jón Helgason, framkvæmdastjóri hjá Vegagerðinni

Umræður og fyrirspurnir
Fundurinn verður haldinn fimmtudaginn 22. febrúar 2007
kl. 15-17 á Grand Hótel Reykjavík. Aðgangur er ókeypis og
öllum er heimill aðgangur. Væntanlegir þátttakendur eru
vinsamlega beðnir að skrá sig á netfangið postur@sam.stjr.is
eigi síðar en kl. 12:00 þann 21. febrúar nk.
Næstu fundir í fundaröðinni: Fjármögnun samgöngumannvirkja og Umhverfislega
sjálfbærar samgöngur.
Samgönguráð
Flugmálastjórn Íslands - Siglingastofnun Íslands - Vegagerðin
Samgönguráðuneytið