Morgunblaðið - 16.02.2007, Blaðsíða 48

48 FÖSTUDAGUR 16. FEBRÚAR 2007 MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
✝ Þorsteinn Daní-el Marelsson
fæddist í Ölvers-
holti í Holtum í
Rangárvallasýslu 8.
febrúar 1941. Hann
lést á LSH 7. febr-
úar síðastliðinn.
Foreldrar hans
voru hjónin Mar-
grét Ágústa Snæ-
laugsdóttir, f. 29.
júlí 1921, d. 6. júlí
1958 og Marel Þor-
steinsson, f. 1. ágúst
1911, d. 20. maí
1983.
Þorsteinn kvæntist 8. febrúar
1964 Hólmfríði Geirdal, f. í Gríms-
ey 5. mars 1945. Þau eiga þrjú
börn, þau eru: 1) Margrét Guðrún,
f. 11. júlí 1964, gift Bjarna Val
Valtýssyni, f. 29. júní 1963 og eiga
þau tvö börn, Andra Valtý, f. 7.
maí 1989 og Signý Rún, f. 1. des-
ember 1995. 2) Árni Freyr, f. 26.
var móðir hans komin á sjúkra-
hús.
Þegar hann hafði aldur til fór
hann í Skógaskóla og útskrifaðist
þaðan árið 1959. Þá flutti hann til
Reykjavíkur, lærði prentiðn í
prentsmiðjunni Gutenberg og út-
skrifaðist með sveinspróf í prent-
un frá Iðnskólanum í Reykjavík
12. janúar 1964. Hann vann í Gu-
tenberg til ársins 1980. Síðan
vann hjá Sjónvarpinu við Stund-
ina okkar ásamt fleiri verkefnum
í 4-5 ár.
Árið 1989 hóf hann störf hjá
SÁÁ og vann þar til 2002 en þurfti
þá að hætta vegna veikinda sem
höfðu hrjáð hann síðan 1997. Þor-
steinn var þekktur rithöfundur,
hann skrifaði leikrit fyrir Sjón-
varp og útvarp, einnig skrifaði
hann þó nokkrar bækur, aðallega
unglingabækur.
Útför Þorsteins verður gerð frá
Fella- og Hólakirkju í dag og
hefst athöfnin klukkan 15.
janúar 1967. 3) Mar-
el, f. 27. desember
1968, í sambúð með
Emiliu Fonseca, f.
13. apríl 1965 og
eiga þau eina dóttur,
Freyju Yasmine, f.
16. maí 2005. Fyrir á
Marel einn son, Osk-
ari, og Emilia einn
son, Ricardo.
Þorsteinn ólst upp
í Ölversholti til 6 ára
aldurs en þá þurftu
foreldrar hans að
bregða búi vegna
veikinda Margrétar og fluttu til
Reykjavíkur. Þegar þau fluttu
suður tóku hjónin Ingvar Loftsson
og Sigríður Jónsdóttir í Holtsmúla
Þorstein í fóstur, eitthvað var
hann líka hjá móðursystur sinni
Ólöfu í Guttormshaga. Hann var
þarna í sveitinni að mestu leyti, en
skrapp stundum til Reykjavíkur í
heimsókn til foreldra sinna, þá
Elsku afi, okkur langar til að
þakka þér fyrir allar góðu samveru-
stundirnar sem við áttum með þér í
Unufelli og allar skemmtilegu ferð-
irnar í Mosakotið.
Elsku afi, við vitum að þér líður vel
núna þó að við söknum þín mikið og
við vitum líka að þú ert með okkur
öllum stundum.
Ástarkveðjur,
barnabörnin.
„Dáinn, horfinn“ – harmafregn!
hvílíkt orð mig dynur yfir!
En eg veit að látinn lifir;
það er huggun harmi gegn.
Þessar hendingar úr eftirmælum
eftir Jónas Hallgrímsson um látinn
vin sinn, Tómas Sæmundsson komu
mér í huga er ég frétti lát vinar míns
Þorsteins Marelssonar.
Hann var sönn hetja. Áratugur er
liðinn síðan Þorsteinn greindist með
krabbamein. Hann hóf skipulagða
baráttu við vágestinn og við vinir
hans vonuðum að hann myndi sigra
að lokum.
Kær vinur er ekki lengur á meðal
okkar. Það er trú mín að við hittumst
í nýjum heimkynnum þar sem kon-
ungurinn í ríki kærleikans, Jesús
Kristur, verndar okkur og styrkir í
heimi kærleika, jafnréttis, bræðra-
lags og friðar.
Við vorum vinnufélagar í Guten-
berg. Þorsteinn vann við prentvél.
Fyrst þegar ég leit hann augum þá
minnti hann mig á bókavörð. Hann
var í margs konar grúski og rann-
sóknum. Fór yfir skákir á meðan
hann mataði prentvélina á verkefn-
um, las bókmenntir eða þjóðfélags-
mál. Ég var vann á lager og átti
sömu áhugamál. Við tefldum og
ræddum stöðuna í pólitíkinni.
Róttækni æskufólks fór vaxandi.
Við trúðum því að til væri betri heim-
ur og sósíalisminn var sú hugsjón
sem við bundum vonir við.
Við gengum í Æskulýðsfylk-
inguna, vorið 1964. Skömmu áður
hafði hann kynnst eiginkonu sinni,
Hólmfríði Geirdal. Þau hófu búskap
á Mánagötu 6.
Í gleði þeirra daga var margt
spjallað og stundum lifað hátt, enda
æskumenn á ferð er kunnu sér ekki
hóf, og sáu í hillingum bjarta veröld.
Þorsteinn var afkastamikill höf-
undur. Hann samdi á annan tug út-
varpsleikrita. Þá samdi hann nokkur
sviðsverk. Auk leikrita skrifaði hann
sjö unglingabækur og eitt smá-
sagnasafn.
Ásamt vini okkar Vernharði Lin-
net stofnuðum við útgáfufyrirtækið,
Lystræninginn s/f. Við gáfum marg-
ar bækur út og einnig þrjú tímarit og
er margs að minnast frá þeim árum.
Haustið 1990 voru tímamót. Þor-
steinn hóf störf hjá SÁÁ. Að lina
þjáningar, að koma skjólstæðingum
sínum undan áhrifum vímuefnanna
var hans hugsjón. Hann var bæði
hugsjónamaður og baráttumaður
fyrir fegurra mannlífi. Allir sem
kynntust Þorsteini að einhverju ráði
geta um það borið að þar fór mikill
mannkostamaður.
Þorsteinn hélt upp á sextugsaf-
mælið árið 2001. Flutt var pró-
gramm, æviágrip úr lífi hans.
Nokkrir baráttufélagar frá þeim ár-
um þegar Þorsteinn var í farar-
broddi í samtökum ungra sósíalista
sungu Internasjónalinn, alþjóðasöng
verkalýðsins. Það er ógleymanleg
stund.
Það var okkur vinum Þorsteins
erfið reynsla að vita af veikindum
hans. Að leiðarlokum flyt ég Hólm-
fríði, Margréti, Árna Frey, Marel og
öðrum ástvinum innilegar samúðar-
kveðjur. Með Þorsteini Marelssyni
er góður drengur genginn. Guð
blessi minningu Þorsteins Marels-
sonar.
Far þú í friði,
friður Guðs þig blessi,
hafðu þökk fyrir allt og allt.
(Vald. Briem)
Ólafur Ormsson.
Einn af nánustu vinum mínum,
Þorsteinn Marelsson, er fallinn í val-
inn eftir æðrulausa baráttu í áratug
við óvæginn sjúkdóm. Til hinstu
stundar vann hann að skriftum, síð-
ast að kvikmyndahandriti fyrir
Valdimar Leifsson, en samvinna
þeirra var farsæl. Bar þar hátt
myndina Á fálkaslóðum (1986). Þor-
steinn átti ágætt samstarf við aðra
kvikmyndagerðarmenn s.s. Hrafn
Gunnlaugsson.
Þorsteinn skrifaði skemmtilega
fyrir börn og unglinga eins og bækur
hans, sjónvarps- og útvarpsþættir
bera með sér. Sögurnar um Þránd
Hrein voru afbragð og samstarf
hans og Ásu H. Ragnarsdóttur giftu-
ríkt, hvort sem var í Mylsnu og
Hrímgrund í hljóðvarpi eða Stund-
inni okkar í sjónvarpi. Kímni Þor-
steins naut sín þar vel, en henni
kynntust margir fyrst í útvarpsþátt-
um hans 1981; Á mánudagsmorgni:
Þorsteinn Marelsson hefur orðið.
Annars voru mánudagsmorgnar
okkur Lystræningjum; mér, Þor-
steini og Ólafi Ormssyni, oft erfiðir,
en Þorsteinn var sá eini okkar sem
skildi að fullu við Bakkus konung og í
stað þess að sinna prentverki fór
hann að hlúa að þeim er vínguðinn
hafði lagt að velli. Við Þorsteinn og
Ólafur störfuðum fyrst saman í
Æskulýðsfylkingunni, en um tíma
var Þorsteinn formaður ÆFR. Sam-
starf okkar varð enn nánara er við
tókum við bókmenntatímaritinu
Lystræningjanum í desember 1976,
og gáfum út, ásamt fleiri tímaritum
og bókum, í fimm ár. Þá lauk mikilli
útgáfusögu, erfiðri en alltaf
skemmtilegri, jafnvel þegar gjald-
heimtustjóri lét bjóða upp Skódabif-
reið Hólmfríðar, konu Þorsteins, til
að grynna á skattaskuldum útgáf-
unnar og hafði ekki eyri upp úr
krafsinu. Er við tókum við útgáfunni
fylgdu ógreiddir víxlar og Olivetti-
rafmagnsritvél. Annað eignaðist það
forlag aldrei utan lager, en slíkt
skipti hugsjónamenn litlu.
Þorsteinn skrifaði nokkur sviðs-
verk og voru tvö þeirra frumflutt í
Þorlákshöfn, þegar ég var formaður
Leikfélagsins, hið geysivinsæla
Venjuleg fjölskylda (1976) og Legu-
nautar (1977).
Ég held að Þorsteins verði lengst
minnst fyrir útvarpsleikrit sín. Níu
þeirra hafa verið flutt, en í það
minnsta tvö bíða upptöku. Fyrsta út-
varpsleikritið: Auðvitað verður þér
bjargað (1976), ber súrrealísku hug-
arflugi höfundar gott vitni. Hið fjar-
stæðukennda, sem þó var svo raun-
verulegt, átti oft eftir að skjóta upp
kollinum í leikritum hans sem og í
smásagnasafninu Úr hugarfarinu
(1989). Sandbylur (1983) og Líkræð-
an (1993), sem RÚV gaf út á geisla-
diski, eru gott dæmi þar um.
Kannski rís list hans hvergi hærra
en þegar hann lýsir gömlu fólki, sem
lífið hefur leikið grátt, eins og í Hús-
næði í boði (1983), þar sem Valur
Gíslason bætti enn einum snilldar-
kallinum í safn sitt, og hjónunum í
Klóraðu mér á bakinu elskan (1999),
síðasta útvarpsleikritinu sem enn
hefur verið tekið upp eftir hann.
Eitt sinn flugum við Þorsteinn
saman til Hafnar að hlusta á Miles
Davis, en hin síðari ár varð síminn
samskiptatækið. Síðast spjölluðum
við saman um bókmenntir, sósíal-
isma „and all that jazz“ þremur dög-
um áður en hann lést; nú lifa minn-
ingarnar einar og verk hans.
Hólmfríði, stoð hans og styttu,
börnunum og fjölskyldum þeirra
færa ég og mínir hugheilar samúðar-
kveðjur.
Vernharður Linnet.
Nú er hann Steini vinur minn fall-
inn frá eftir erfið veikindi um langt
árabil en samt svo óvænt.
Steina kynntist ég í Skógaskóla
haustið 1957. Í Skógum var á þeim
árum fádæma öflugt knattspyrnulíf.
Allir strákar stunduðu „Lummu“
eins og boltinn var kallaður þar.
Bekkjamót voru haldin og þeir sem
ekki komust í bekkjaliðin fóru í
„Blönduna“ eins og sameiginlegt lið
allra þeirra sem ekki komust í
bekkjaliðin var kallað. Ekki leið á
löngu áður en ég tók eftir eldfljótum
og sérlega teknískum peyja í 2. bekk,
ekki hávöxnum, sem lék allar þær
kúnstir sem prýða máttu hvern góð-
an knattspyrnumann. Eldfljótur,
leikinn og hugmyndaríkur. Þetta var
Steini Mar eins og hann var kallaður
meðal vina. Það var ekki fyrir nokk-
urn mann að ráða við þennan eld-
fljóta framherja sem raðaði inn
mörkum á andstæðinga sína og lék
þá oftast upp úr skónum auk þess að
gefa eitraðar stoðsendingar.
En Steini var ekki bara eitraður í
boltanum. Hann var afburða góður
skákmaður og meðal þeirra allra
bestu í góðu skákliði skólans, hug-
myndaríkur, klókur og sókndjarfur.
Eftir að Skógaskólavistinni lauk
hélt vinátta okkar og annarra góðra
skólabræðra áfram. Við stofnuðum
knattspyrnufélagið Dímon í Rangár-
þingi og eftir árangurslítið basl við
að öðlast rétt til að taka þátt í mótum
leystist hópurinn upp. Ungmenna-
félag skyldi það heita. Nokkrir félag-
anna héldu hópinn hvort sem var á
sumrin í Rangárþingi eða að vetri í
Reykjavík. Auk boltans var tekið í
skák og hlustað á djass, en þá náð-
argáfu öðluðumst við Steini eftir
nánari kynni við Vernharð Linnet
vin okkar. Venni vélaði okkur á
djasskynningar í Æskulýðsfylking-
unni, en þaðan hrökklaðist ég eftir
ótrúlegar lýsingar Venna vinar míns
á nokkrum flytjendum jassins en
Steini ílengdist svo herfilega á þeim
slóðum að hann gerðist rauður
kommi eins og hann sagði sjálfur, áð-
ur verandi góður og gegn íhaldsmað-
ur.
Á tímabili vorum við vinirnir sam-
mála um, að eðalmaður væri sá sem
hefði áhuga á fótbolta og ekki væri
verra að sá hinn sami héldi með Val
og Man. Utd, hefði áhuga á skák og
djassi og væri íhaldsmaður. Allt hef-
ur þetta haldist nema í pólitíkinni og
voru margar rimmurnar teknar í
þeim efnum fyrstu árin, en nú er það
allt grafið og gleymt. En upp úr
stendur að í Steina Mar sló eðal
Vals-hjarta, enda rautt. Eftirminni-
legt var 60 ára afmæli Steina sem
hann hélt í Valsheimilinu 2001.
Á boltaárum okkar á Hvolsvelli
kynntist hann góðri vinkonu okkar,
Hólmfríði Geirdal, sem þá vann í Fé-
lagsheimilinu Hvoli. Tókst með þeim
góður vinskapur sem leiddi til þess
að Steini og Holla og við Dúna, létum
pússa okkur saman hjá séra Árelíusi
Níelssyni á sameiginlegum afmælis-
degi okkar Steina 8. febrúar 1964.
Héldum svo upp á 40 ára viðburðinn
2004.
Ég og fleiri vinir Steina Mar höf-
um alltaf haldið því fram í mikilli al-
vöru að ef hann hefði ekki átt í þess-
um þrálátu kviðslitum á yngri árum
og getað stundað boltann af ein-
hverju viti, hefði hann orðið einn af
okkar allra fremstu knattspyrnu-
mönnum. Steini var kannski ekki
nógu metnaðarfullur til að takast á
við þetta verkefni auk þess sem hann
var á stundum værukær og jafnvel
latur í þeim skilningi.
Skákmaður var hann góður og
hefði orðið afburðamaður í þeirri
grein hefði hann gefið sig í það.
Um árabil vorum við ekki í miklu
sambandi. Steini tileinkaði sér rit-
störf og gerðist pólitískur mjög jafn-
framt því sem hann eignaðist sér-
stakan vin sem ekki átti gæfulega
leið með honum. Ekki þar fyrir að
við hinir vinirnir höfðum svo sem
verið í ágætu vinfengi við hinn sama.
Hinn seinni ár og sérstaklega eftir
að Steini veiktist, hófum við sam-
band aftur mér til mikillar gleði.
Höfðum reyndar spurnir hvor af öðr-
um í gegnum sameiginlegan vin,
Vernharð Linnet.
Nú er minn kæri vinur horfinn á
braut, fyrr en ég hafði búist við og
mun hann leika listir sínar á öðrum
völlum.
Vegna útfarar tengdaföður míns
þennan dag, en þeir Steini voru
gamlir sveitungar, getum við Dúna
því miður ekki fylgt okkar kæra vini
til grafar, en gerum það í bæninni.
Við Dúna, sem var skólasystir
Steina í barnaskóla í Landsveitinni,
flytjum okkar innilegustu samúðar-
kveðjur til Hollu, barna og barna-
barna og megi minning Steina Mar
ætíð lifa og hvíli hann í friði.
Aðalbjörn Þór Kjartansson.
Kynni okkar Þorsteins Marelsson-
ar hófust í 2. bekk Héraðsgagn-
fræðaskólans að Skógum fyrir tæp-
um 50 árum. Skák og knattspyrna
sameinaði okkur og við sóttum um að
vera saman á herbergi síðasta vet-
urinn. Hann þekkti vel bræðurna
Skúla og Ólaf Engilbertssyni frá
Pulu í Holtum, sem reyndar var hans
sveit, og við fjórir urðum félagar á
herberginu Prestsbakka í nýlegri
heimavist skólans. Frá mínum bæj-
ardyrum séð varð þessi unglingsvet-
ur kannski glaðasti vetur ævinnar.
Þennan vetur kynntist ég eigin-
leikum Steina sem einkenndu hann
alla ævi. Fyrst nefni ég kímnigáfuna.
Gaman hans var græskulaust en
hláturinn sauð niðri í honum þegar
hann leitaði að spaugilegum flötum á
atburðum og málefnum. Hann var
húmoristi af því tagi sem læddi út úr
sér gamanseminni en sagði ekki
brandara með sköllum. Ég hygg að
þessi umgengni hans við lífsgleði
hafi komið vel út síðar í barnabókum
hans og leikritum. Steini var jafn-
lyndur eða agaði a.m.k. skap sitt svo
vel að aldrei fór hann úr jafnvægi
þótt talsvert gengi á í sambýlinu á
Prestsbakka. Þessum eiginleika
tengist trúlega að hann flíkaði ekki
tilfinningamálum en hann hafði
reynt margt þótt ungur væri því
móðir hans lá rúmföst á sjúkrahúsi
öll hans unglingsár. Síðar átti hann
ekki í vandræðum með að þegja yfir
því við vini sína að hann væri búinn
að skrifa nokkur leikrit en trúði
skrifborðsskúffunni fyrir þeim
fyrstu árin. Þrátt fyrir allt fjörið á
Skógum eru mér ekki síst minnis-
stæðar stundir þegar við ræddum í
bland alvarleg og skemmtileg mál,
oft í hinum skipulögðu „lestímum“!
Hugur Steina var nógu djúpur til að
þar væri rúm fyrir hugsjónir sem
síðar fleyttu honum í forystu fyrir
hreyfingu ungs fólks á vinstri væng.
Steini var í eðli sínu félagslyndur.
Á Skógum bar hann af öðrum í
knattspyrnunni enda var hann Vals-
ari með reynslu úr yngri flokkum.
Þegar hann kom suður og fór í
prentnám æfði hann fyrst með félagi
sínu en var svo fljótlega kominn út í
félagsmálin og fór að þjálfa yngri
flokkana. Bágt á ég með að hugsa
mér betri mann í unglingastarfi með
sitt góða skap og jákvæða lífsviðhorf.
Þegar hann gekk til liðs við Æsku-
lýðsfylkinguna í Reykjavík voru hon-
um falin trúnaðarstörf og var áreið-
anlega ekki kreddufastur formaður.
Á miðjum aldri fór hann að starfa
með AA-samtökunum og gerðist í
framhaldi af því meðferðarfulltrúi
hjá SÁÁ, m.a. allmörg ár á Staðar-
felli í Dölum. Þarna naut Steini sín
vel og var sannfærður um að hann
gerði gagn með starfi sínu.
Fyrir nokkrum árum eignuðust
þau hjón Steini og Holla sumarbú-
stað í Holtum. Þar áttu þau sælureit
þar sem vel mátti taka á móti gestum
og barnabörnum. Fljótlega óx með
þeim skógræktaráhugi sem hjá
Steina var á góðri leið með að þróast
upp í vellukkaða dellu! Þegar ég
ræddi við hann síðast sagðist hann
binda vonir við að hann fengi eitt
sumar enn í bústaðnum þótt hann
bæri fulla virðingu fyrir illvígum
veikindum sem hafa hrjáð hann með
hléum síðustu ár. En svo átti nú ekki
að fara og þá verður að vona að hrísl-
urnar hans Steina launi gott atlæti
og vaxi alla þessa öld og helst lengur,
rétt eins og minningar um góðan
dreng lifa áfram með okkur vinum
hans og ættingjum. Ég veit að skóla-
systkinin frá Skógum minnast
Steina með þakklæti og gleði.
Við hjón sendum Hollu, börnum
og barnabörnum innilegar samúðar-
kveðjur.
Bjarni Ólafsson.
Þorsteinn Daníel Marelsson
 Fleiri minningargreinar um Þor-
stein Daníel Marelsson bíða birting-
ar og munu birtast í blaðinu næstu
daga. Höfundar eru: Guðjón
Björnsson.
Morgunblaðið birtir minningargreinar alla útgáfudagana.
Skil | Greinarnar skal senda í gegnum vefsíðu Morgunblaðsins: mbl.is –
smella á reitinn Senda efni til Morgunblaðsins – þá birtist valkosturinn
Minningargreinar ásamt frekari upplýsingum.
Skilafrestur | Ef birta á minningargrein á útfarardegi verður hún að berast
fyrir hádegi tveimur virkum dögum fyrr (á föstudegi ef útför er á mánudegi
eða þriðjudegi). Ef útför hefur farið fram eða grein berst ekki innan hins til-
tekna skilafrests er ekki unnt að lofa ákveðnum birtingardegi. Þar sem pláss
er takmarkað getur birting dregist, enda þótt grein berist áður en skila-
frestur rennur út.
Lengd | Minningargreinar séu ekki lengri en 3.000 slög (stafir með bilum -
mælt í Tools/Word Count). Ekki er unnt að senda lengri grein.
Minningargreinar