Morgunblaðið - 18.09.2007, Side 22

22 ÞRIÐJUDAGUR 18. SEPTEMBER 2007 MORGUNBLAÐIÐ
Einar Sigurðsson.
Styrmir Gunnarsson.
Forstjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
LYFTISTÖNG FYRIR
HÁSKÓLANN Í REYKJAVÍK
Staða Háskólans í Reykjavík ger-breyttist nánast með einupennastriki í gær þegar skrifað
var undir samkomulag, sem hefur í
för með sér að hátt í tveir milljarðar
króna munu nú berast skólanum frá
einstaklingum og fyrirtækjum í formi
aukins hlutafjár og framlaga í nýjan
Þróunarsjóð skólans. Stofnupphæð
Þróunarsjóðsins verður tæplega 1,5
milljarðar króna og er honum ætlað
að styrkja akademíska stöðu skólans,
rannsóknir og samstarf við erlenda
háskóla.
Róbert Wessman, forstjóri Actavis,
er stórtækastur þeirra, sem nú setja
fé í skólans og leggur hann persónu-
lega til einn milljarð. Hann rökstuddi
framlag sitt þannig að hann teldi að
HR hefði sýnt með frumkvæði og
metnaði að skólinn vildi ná langt:
„Mér leist mjög vel á að slá til og
styrkja skólann og held að það sé
raunhæft að byggja hér upp myndar-
legt alþjóðlegt háskólasamfélag og að
HR og jafnvel Háskóli Íslands skipi
sér í fremstu röð þegar fram í sækir.“
Ferill Róberts í viðskiptalífinu hef-
ur verið glæsilegur og Actavis er nú
eitt stærsta samheitalyfjafyrirtæki
heims. Hann hefur látið til sín taka í
samfélagsmálum og hefur Actavis
verið helsti bakhjarl forvarnarverk-
efnis gegn fíkniefnaneyslu unglinga,
sem tengir saman borgir í Evrópu,
þar á meðal Reykjavík, Ósló, Hels-
inki, Sofiu og Vilnius. Róbert gerir sér
augljóslega grein fyrir því að góð
menntun er grunnurinn að öflugu at-
vinnulífi og ber framlag hans og fjár-
festing í Háskólanum í Reykjavík því
vitni.
Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir
menntamálaráðherra sagði þegar
gengið var frá samkomulaginu í gær
að dagurinn markaði tímamót „því við
erum að fá með nýjum og óhefðbundn-
um hætti verulega aukið fjármagn inn
í háskólasamfélagið“. Hún sagði að
takmörk væru fyrir því hvað ríkið
gæti sett mikla peninga í háskólana
án þess að hækka skatta og bætti við
að þróunarsjóður eins og sá, sem nú
hefði verið stofnaður í HR, væri fjár-
mögnunarleið, sem ætti að skoða með
opnum huga við Háskóla Íslands.
Þetta er rétt hjá menntamálaráð-
herra. Mikill metnaður er í háskóla-
starfi á Íslandi um þessar mundir.
Það getur orðið erfitt að ná þeim
markmiðum, sem sett hafa verið, án
stuðnings utan frá. Rætt hefur verið
að taka upp skólagjöld við skóla á há-
skólastigi. Skólagjöld yrðu nemend-
um áreiðanlega hvatning til að leggja
sig fram, en það er ekki hægt að búast
við því að þau verði lykill að því að
bæta akademíska stöðu háskólanna,
ekki síst vegna þess að takmörk eru
fyrir því hvað þau geta verið há.
Þróunarsjóðir eru háskólum víða
erlendis gríðarlega mikilvægir. Þró-
unarsjóðir tíu stærstu háskólanna í
Bandaríkjunum eiga hundruð millj-
arða króna. Forskot bandarískra há-
skóla á breska háskóla hefur meðal
annars verið rakið til sjóða banda-
rísku skólanna. Það getur kostað gríð-
arlegar fjárhæðir að halda háskóla í
fremstu röð, ekki síst í vísindum þar
sem þarf að vera hægt að stunda
rannsóknir með aðstoð nýjustu tækni.
Háskólinn í Reykjavík er nú kominn í
góða stöðu og ljóst að aðrir háskólar
munu horfa til þeirrar leiðar, sem nú
er verið að fara þar.
ÍSLENSKA EÐA ENSKA?
Er íslenska ónothæft tungumál?Er kominn tími til að hætta að
rembast við að halda uppi sérstöku
tungumáli í þjóðfélagi nokkur hundr-
uð þúsund manna? Er íslenska orðin
dragbítur á velgengni íslenskra fyr-
irtækja? Er íslenska orðin íslensku
þjóðinni til trafala? Eða er hið gagn-
stæða raunin: um leið og íslenskan
glatast hverfa öll sérkenni íslensku
þjóðarinnar og hún hverfur í þjóða-
hafið, eins og það var orðað í leiðara í
Morgunblaðinu fyrir nokkrum árum.
Í frétt í Morgunblaðinu í gær segir
frá því að Sigurjón Þ. Árnason,
bankastjóri Landsbankans, telji að
það kunni að reynast óhjákvæmilegt
fyrir íslensk fjármálafyrirtæki í útrás
að taka upp ensku sem vinnumál í höf-
uðstöðvum sínum á Íslandi. Það veld-
ur bönkunum erfiðleikum hversu lítið
atvinnuleysi er nú á Íslandi og hefur
reynst vandkvæðum bundið að fá
hæft fólk til starfa.
Enska er sennilega meira töluð á
Íslandi nú en nokkru sinni áður. Hún
er notuð við kennslu víða í háskólum
og mikið notuð í fyrirtækjum eins og
kemur fram í Morgunblaðinu í dag.
Staða íslenskunnar er sterk um þess-
ar mundir, en tungan myndi fljótt láta
undan síga ef hún yrði annars flokks.
Í Morgunblaðinu í dag er rætt við
Þórarin Eldjárn, rithöfund og vara-
formann Íslenskrar málnefndar, sem
segir að þróunin hérlendis sé sú að lit-
ið sé á ensku sem annað opinbera
málið á Íslandi. „Þetta teljum við í
málnefndinni að sé meðal þess sem
kunni að vera hvað háskalegast ís-
lenskri tungu,“ segir Þórarinn og
bætir við að verði farið að líta á það
sem sjálfsagðan hlut að allt sem ein-
hverju máli skipti í atvinnulífi og við-
skiptum geti ekki farið fram á ís-
lensku endi tungan sem „heima-
brúksmál“ og muni þá standa höllum
fæti.
Það er rangt að líta svo á að í ensku
felist einhver allsherjarlausn og
sennilega myndi það auka möguleika
íslenskra fyrirtækja ef lögð væri
áhersla á það í íslensku menntakerfi
að kenna fleiri tungumál en færri. Og
þá má ekki gleyma að góð íslensku-
kunnátta er grunnurinn að því að
læra önnur tungumál.
Íslensk tunga er undirstaða ís-
lenskrar menningar. Sú menning er
jarðvegur og undirstaða þeirrar vel-
megunar, sem nú ríkir á Íslandi.
Fremur en að ráðast til atlögu gegn
tungunni á að hefja sókn í hennar
þágu.
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/
Eftir Silju Björk Huldudóttur
silja@mbl.is
Sitt sýnist hverjum um þaðsjónarmið Sigurjóns Þ.Árnasonar, bankastjóraLandsbankans, að reynst
geti óhjákvæmilegt fyrir íslensk
fjármálafyrirtæki í útrás að taka
upp ensku sem vinnumál í höf-
uðstöðvum sínum á Íslandi. Raun-
ar er langt því frá óþekkt að fyr-
irtæki hérlendis, hvort heldur er
innan fjármálageirans, tölvugeir-
ans eða á sviði vísinda, séu tví-
tyngd eða notist meira við ensk-
una sem vinnumál á
vinnustaðnum.
Að mati Vilhjálms Egilssonar,
framkvæmdastjóra Samtaka at-
vinnulífsins, hlýtur vinnumál hvers
fyrirtækis að taka mið af þörfum
fyrirtækjanna sjálfra. Þannig þurfi
fyrirtæki sem starfi á alþjóðavett-
vangi eða þurfi að ráða til sín er-
lenda sérfræðinga að geta valið
enskuna sem sitt annað tungumál
eða aðal vinnumál. Segir hann
ljóst að íslenskt samfélag þurfi í
framtíðinni að laga sig að þeirri
staðreynd að í landinu sé fjöldi
fólks sem hvorki tali né skilji ís-
lensku. Segir hann mikilvægt að
þeir einstaklingar geti eftir sem
áður notað þá þjónustu sem í boði
sé og viti af henni.
Að sögn Þórarins Eldjárn, rit-
höfundar og varaformanns Ís-
lenskrar málnefndar, virðist þró-
unin hérlendis vera sú að litið sé á
enskuna sem annað opinbera
tungumálið á Íslandi. „Þetta telj-
um við í málnefndinni að sé meðal
þess sem kunni að vera hvað
háskalegast íslenskri tungu,“ segir
Þórarinn og tekur fram að þessi
þróun sé reglulega rædd á fund-
um nefndarinnar. „Ef farið er að
líta á það sem sjálfsagðan hlut að
allt sem skipti einhverju megin-
máli í atvinnulífi og stofnunum
geti ekki farið fram á íslensku þá
mun það á endanum leiða til þess
að íslenskan verði eingöngu
heimabrúksmál sem stendur mjög
höllum fæti og þykir ekki gjald-
geng í þessu ytra samhengi,“ seg-
ir Þórarinn og veltir upp þeirri
spurningu af hverju flestir gefi
fyrirtækisins hérlendis sta
600 Íslendingar og gera m
fyrir að þeir tali íslensku
milli, en þegar komi að for
samskiptum, þ.e. tölvupós
fundargerðum og fréttabr
sé allt slíkt efni einvörðun
út á ensku. Segir Halldór
helgast af því að Actavis s
þjóðlegt fyrirtæki og bend
samhengi á að alls starfi u
10.500 manns hjá fyrirtæk
vegar um heiminn á um 1
málasvæðum. Spurður hvo
hafi áhyggjur af því að sú
að enskan verði vinnumál
neikvæð áhrif á íslenskuna
móðurmál svarar Halldór
andi. Segist hann þeirrar
unar að með ensku sem vi
sé fyrst og fremst verið að
fólk í sínu öðru tungumáli
lendingar muni eftir sem á
sitt móðurmál utan vinnut
„Það er ekki á borðinu
ur að enskan verði vinnum
segir Svanur Valgeirsson,
mannastjóri Bónuss, en ei
kunnugt er var fyrir ári te
stefnubreyting hjá fyrirtæ
ráða fleira erlenda starfsm
laus störf. „Það fólk sem v
að ráða talar ekki góða en
reynum auðvitað að gera k
um einhverja enskukunná
þannig að hægt sé að eiga
skipti við útlendingana. E
leggjum meira upp úr því
sér að enskan sé besta málið þeg-
ar komi að útrásarmöguleikum.
Segist hann telja að það skýrist af
því sjónarmiði margra að enska sé
það sama og útlenska, þ.e. eina
gjaldgenga tungumálið. „Hvað
með frönskuna, þýskuna, rúss-
neskuna, spænskuna? Nú eða
Norðurlandatungumálin? Ef við
legðum rækt við að kunna annað
Norðurlandatungumál þá væri
með auðveldum hætti hægt að
koma okkur í beint málsamband
við 20 milljónir manna af þjóðum
sem eru mjög skyldar okkur.“
Þórarinn bendir á að Íslend-
ingar upp til hópa séu gríðarlega
lélegir í tungumálum og ofmeti
kunnáttu sína og færni í enskri
tungu. Segir hann einu leiðina til
að sporna við þessu að stórauka
bæði íslenskukennslu og aðra
tungumálakennslu á öllum skóla-
stigum. „Það sem við fáum í stað-
inn fyrir að tala almennilega ís-
lensku, ef þessi þróun heldur
áfram, er mjög vond enska.“ Að-
spurður segist Þórarinn vel skilja
að það sé fyrirtækjum mikilvægt
að tungumálaþekking sé mikil og
að starfsmenn þess geti átt sam-
skipti á ótal tungumálum. „En ef
vinnumálið á allt að færast yfir í
þessa sömu aðskotaensku þá sé ég
bara engan ávinning af því.“
Enskan sem vinnumál
styrkir annað tungumál fólks
deCode er eitt þeirra fyrirtækja
þar sem enska er vinnumálið, að
sögn Berglindar Ólafsdóttur, upp-
lýsingafulltrúa deCode.
Öll vinnuskjöl innan deCode eru
á ensku en í upplýsingamiðlun til
starfsmanna er notuð enska jafnt
sem íslenska. Segir Berglind það
skýrast af því að 10-15% starfs-
manna fyrirtækisins hafa annað
mál en íslensku sem móðurmál.
Aðspurð segir Berglind enskuna
notaða á fundum ef einhver fund-
armanna er erlendur, en á fundum
þar sem allir viðstaddir eru ís-
lenskir er íslenskan notuð.
Að sögn Halldórs Kristmanns-
sonar, framkvæmdastjóra innri og
ytri samskipta hjá Actavis, er
enskan vinnumálið hjá Actavis.
Bendir hann á að í höfuðstöðvum
Er enskan að verða
opinbera málið hérle
 Verður íslenskan eingöngu heimabrúksmál?  Telu
ofmeta enskukunnáttu sína  Vinnumálið taki mið af
Í HNOTSKURN
»Íslensk málnefnd vastofnuð 1964. Hún s
ar nú samkvæmt 9. gre
laga nr. 40/2006, um St
un Árna Magnússonar í
lenskum fræðum.
»Hlutverk Íslenskrarmálnefndar er að ve
stjórnvöldum ráðgjöf um
málefni íslenskrar tung
gera tillögur til mennta
málaráðherra um mál-
stefnu, auk þess að ályk
árlega um stöðu íslensk
tungu.
Nýtt sem kennslutæki Enska er í vaxandi mæli nýtt sem kennslutæki, bæði í skólum á framhalds- og h