Morgunblaðið - 30.09.2007, Blaðsíða 6

6 SUNNUDAGUR 30. SEPTEMBER 2007 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Mundus vult decipi.
Þetta er latína, rómverskur málsháttur forn, þýðir:
Heimurinn vill láta blekkjast.
Rómverjar fornu lifðu og skópu mikla sögu. Þeir
voru raunsæir og rökvísir og tunga þeirra heið og
skýr.
Það sem þá skorti á trúarlega og heimspekilega
djúphyggju og skáldleg tilþrif unnu þeir upp með hag-
nýtri raunhyggju, verksviti, sjálfsaga og hernaðarlist.
Og þeir komust æði langt með það að leggja heiminn
undir sig, þann heim, sem á veldistíma þeirra var inn-
an sjónhrings á því svæði jarðar, þar sem menning
Vesturlanda óx úr grasi.
Tunga þeirra, latínan, varð þjál og prúð þerna
þeirra hugsana, sem eru veigurinn í þeirri menningu.
Spakmæli á þeirri tungu voru mörgum munntöm á
fyrri tíð.
Aðrar tungur eiga líka orðskviði, sem eru til vitnis
um reynslu, athygli, vitsmuni og fagurt tungutak,
enda til orðnir á tímum, þegar menn höfðu eirð í sér til
þess að hugsa og kveða að orðum en drekktu ekki
sjálfum sér í linnulausri óðamælgi.
Heimurinn, maðurinn, vill vera blekktur.
Er þessi staðhæfing spakmæli?
Það virðist helst vera andvarp.
Margar hliðstæður má finna á öðrum tungum, sams
konar dapurlega úrskurði um mannlegt eðlisfar.
Þeir dómar virðast sprottnir af biturri reynslu.
Ellegar af raunsærri mannþekkingu? Eða var það
ekki frægur tignarmaður, gáfaður vel, sem sagði: „Því
betur sem ég kynnist mönnunum, því meira met ég
hundinn minn“?
Alkunn er ádrepa Þorsteins Erlingssonar:
Þrælslund aldrei þrýtur mann,
þar er að taka af nógu,
hann gerði allt, sem hundur kann,
hefði’ hann aðeins rófu.
Sigurbjörn Einarsson
Hvað viltu, veröld? (1)
ALLIR þurfa þak yfir höfuðið en á
það að vera flatt eða hallandi? „Flötu“
þökin okkar svonefndu eru í reynd
næstum öll með örlitlum halla sem á
að duga til að vatnið renni af þeim.
Vandinn er að það gerist ekki alltaf
eins og sumir húseigendur hafa verið
minntir á þegar hausta tekur og slag-
viðri fara að herja. Eitt eru menn
sammála um: það verður að vanda til
verka þegar smíðuð eru flöt þök, ann-
ars getur farið illa – en oft koma af-
leiðingarnar ekki í ljós fyrr en eftir
nokkur ár. Hafi t.d. mistekist að hafa
réttan halla og hann orðið allt of lítill
getur farið að leka.
Við fyrstu sýn virðist leikmanni að
rökréttast sé í landi hinna eilífu um-
hleypinga að tryggja að vatnið renni
af húsþakinu með því að nota lögmál
þyngdaraflsins: hafa halla á þakinu.
Síðustu sex til átta árin hefur flötu
þökunum aftur vaxið ásmegin, þau
eru nú mjög algeng í nýbyggingum,
vafalaust er ein ástæðan að þau eru að
jafnaði talin heldur ódýrari þó að það
fari mjög eftir útfærslu. Þótt erfitt sé
að fá traustar upplýsingar um gengi
nýju, flötu þakanna virðist sem flest
þeirra haldi ágætlega vatni, að
minnsta kosti ennþá.
„Skeggbroddar á
andliti fagurrar konu“
Lekavandamál vegna rangra
vinnubragða og almennt fúsk í húsa-
gerð eru ekki úr sögunni, þrátt fyrir
allar framfarir. Sigurður H. Guðjóns-
son, formaður Húseigendafélagsins,
staðfestir það og rifjar upp að deil-
urnar um rétta gerð þaka komi upp
öðru hverju. Sigurður segir að það
hafi orðið hálfgert slys á sjöunda ára-
tugnum og er ekki hrifinn af flötu
þökunum.
Hann minnir á vandamál í Árbæn-
um á sjöunda áratugnum. „Þarna var
byggt mikið af húsum með svona þök-
um og þau reyndust leka, þetta voru
margra bala þök,“ segir hann. „Þar
urðu málaferli en meginreglan er auð-
vitað sú að ný hús eiga að halda vatni.
Annars eru þau gölluð. Hönnunin á
þessum þökum í Árbænum var dönsk,
hún var flutt hingað hrá og menn tóku
ekki mið af þessu skávatnsveðri sem
hér geisar stundum. Í framhaldinu
brúkuðu menn ekki mikið flöt þök
þangað til að fór að fenna í sporin.
Þá byrjuðu menn aftur og sögðust
vera komnir með einhverja nýja dúka
og önnur ný efni sem vatnið myndi
ekki vinna á. En alltaf sigrar vatnið að
lokum. Líklega snýst þetta um kostn-
að, um krónur og aura.“
– Hvernig á fólk að forðast slysin
þegar það kaupir ný hús?
„Það er náttúrulega brýnt að skoða
þetta vel og fá fagmenn til að kíkja á
þetta, spyrja seljandann miskunnar-
laust. Og ef taka þarf þakið á blokk í
gegn er það sameiginlegt verkefni
íbúanna, ekki dugar að kaupa bara
íbúð neðarlega í húsinu. Fólk verður
að fá upplýsingar frá húsfélaginu um
það sem hefur verið gert eða ekki
gert, fá úttektir ef þær liggja fyrir og
svo framvegis.
Það kemur mikið af gallamálum inn
á okkar borð, sérstaklega út af nýjum
eignum, ekki endilega út af þakleka.
En birtingarmynd flestra galla er
hins vegar vatn. Síðan geta orsakir
lekans verið af mismunandi toga.
Draumurinn breytist í martröð. Allt
lítur vel út í upphafi en svo kemur lek-
inn eins og skeggbroddur á andliti
fagurrar konu.“ Sigurður hefur eftir
aðilum í byggingariðnaði að helsta or-
sök aukinnar tíðni galla í nýbygging-
um sé of mikill framkvæmdahraði. En
einnig geti verið að erlendir starfs-
menn í greininni þekki ekki nógu vel
aðstæður hér eða íslenska staðla.
Blaðamaður spurði fjölmarga aðila
í byggingariðnaði álits á þökunum og
lekavandamálum, núna eða í framtíð-
inni. Verktakar reyndust margir
tregir til að tjá sig undir nafni og vildu
greinilega ekki rugga bátnum, voru
smeykir um að allt sem þeir segðu
gæti verið mistúlkað. „Þessi flötu þök
eru orðin svona vinsæl út af funkis-
stílnum,“ sagði einn þeirra. „Þetta er
ekki vegna þess að þetta sé ódýrara,
þetta er spurning um útlit hússins og
hæðarkvótar eru samkvæmt deili-
skipulagi. Lofthæð í íbúðum hefur
aukist, aðallega í einbýlishúsum og þá
er komið til móts við deiliskipulagið
með því að hafa flöt þök, heildarhæðin
verður þá minni en ella. Einbýlishús
getur verið með fjögurra metra loft-
hæð, steypta loftplötu og flatt þak. Þá
fæst meiri rýmd inni í húsinu.
Ég get fullvissað þig um að það er
ekkert mál að búa til flatt þak, þ.e.
þak með halla sem er ekki nema ca
tveir sentimetrar á metra, þannig að
þau séu jafn góð og hin þökin.“
– En nú eru mörg dæmi um að
þetta hefur mistekist...
„Þá er bara um að kenna vinnu-
brögðunum. Það er ekki efninu að
kenna, menn vanda ekki nógu vel til
verka.“
Spurning um
útlit hússins og rýmd
En hver ákveður hvernig þak skuli
vera á húsi? Byggingasvið Borgar-
skipulags í Reykjavík setur oft
ákveðnar reglur í deiliskipulagi um
þakgerð til að hafa ákveðið svipmót á
hverfinu, einnig þarf að tryggja að
skuggavarp sé ekki með þeim hætti
að valdi nágrönnum vanda. Þá er auð-
vitað best að þakið skagi ekki of hátt
upp í loftið yfir næstu hús og þess
vegna er stundum ákvæði um að nota
skuli „flöt“ þök.
Þórarinn Þórarinsson arkitekt hjá
byggingarsviði Borgarskipulags seg-
ir að menn kunni betur til verka núna
við flötu þökin en áður.
„Gömlu, góðu þökin dugðu ágæt-
lega,“ segir hann. „En þá var heilmik-
il súð og húsin voru svolítið djúp og
þykk. Þetta gengur ágætlega þegar
húsin eru lítil en ef húsið er stórt um
sig verður þakið mjög mikið um sig,
eins og við sjáum á myndum frá Bæj-
aralandi þar sem þakið er margar
hæðir! Þá er þetta orðið mjög dýrt,
þarf að búa til glugga á þetta og fleira
sem verður dýrt.“
Ef bárujárnsþak hallar meira en 15
gráður eru líkur á að vatnsdropi sem
kemst í gegnum járnið renni niður
bárujárnið að innanverðu vegna við-
loðunar. Ef hallinn er kominn niður í
12 gráður eru líkur til þess að dropinn
losni frá járninu og detti beint niður,
segir Þórarinn. Hann segir margt
valda því að flötu þökin séu komin aft-
ur.
„Í nútímaarkitektúr er alls konar
fólk að fást við þetta. Þar er fólk sem
vill byggja draumahúsið sitt, bygg-
ingameistarar ráða yfir ákveðnum
mótum og búnaði, uppi í Borgarfirði
er forsteypufyrirtæki sem framleiðir
einingar með tilliti til ákveðinna for-
sendna og svo framvegis. Þetta er
flókið samspil, engin ein skýring, en
svo má ekki gleyma tískustraumum
sem ráða kannski mestu.
Það er hægt að búa til „flöt“ þök
sem leka ekki neitt. En það krefst
verkkunnáttu, menn þurfa að vita
hvað þeir eru að gera. Ef eitthvað
klikkar fer vatnið náttúrulega beint
niður.“
Allir að flýta sér ...
– En er ekki vandasamara að smíða
þak með örlitlum halla en hefðbundin
þök með 15 gráða halla eða meira?
„Jú, það þarf að gera þetta rétt og
nota efnin rétt til þess að þakið verði
örugglega vatnsþétt. Stundum er
þetta ekki rétt hannað, smiðirnir eru
ekki með rétta fyrirmynd en svo get-
ur líka verið að smiðurinn kunni ekki
vinnubrögðin. Og hann getur hafa
flýtt sér of mikið. Hann kann þetta en
lætur slag standa og lokar einhverju
sem hann veit að er ekki nógu gott.
Svo kemur gallinn ekki í ljós fyrr en
eftir nokkur ár.
Byggingameistararnir eru að flýta
sér, hönnuðirnir eru að flýta sér. Það
eru allir að flýta sér og það fyrsta sem
þá er fórnað er verkkunnáttan, vand-
virknin. Þetta á við um allt sem við
gerum.“
Að búa í margra bala húsi –
eða húsi sem lekur ekki neitt
Í HNOTSKURN
» Tvær aðferðir eru helst notaðar við að gera „flöt“ þök. Annarsvegar eru lögð tvö lög af tjörupappa ofan á steyptu þakplötuna og
þau límd föst með tjöru, ofan á pappann kemur síðan sérstök gerð af
plasteinangrun úr mjög þéttu efni sem þolir raka til langs tíma. Ofan
á einangrunina kemur síudúkur úr trefjum til að hlífa einangruninni
og loks þarf að fergja þetta með möl eða steinhellum. Kosturinn við
þessa aðferð er einkum að auðvelt er að finna leka ef hann kemur upp
og gera við hann.
»Hin aðferðin er að leggja einangrunina á steyptu plötuna og síðandúk ofan á hana, venjulega úr pvc-gerviefni. Ókosturinn er að
komi gat á dúkinn getur bleyta farið út um alla steinplötuna og því
erfiðara að finna leka og gera við. Þeir sem vanda til verka gæta þess
að slípa mjög vandlega steyptu plötuna til að draga úr hættunni á að
arða eða misfella í steypunni geri gat á dúkinn. Nú er farið að nota
pvc-dúk sem þolir sólarljós og því ekki hætta á að hann verði stökkur
og endist illa, jafnvel þótt hann sé ekki varinn með blikki eða öðrum
hætti.
Fréttaskýring | Deilan
um „flöt“ þök eða hall-
andi stendur enn yfir.
Kristján Jónsson ræddi
við sérfróða sem flestir
segja að hægt sé að smíða
vatnsheld, flöt þök. En
menn verði að kunna það.
Morgunblaðið/ÞÖK
Engar burstir „Flöt“ þök eru ekki alveg flöt en hallinn er mun minni en tíðkast á hefðbundnu gerðinni þar sem
reist er bygging úr timbri og járni/áli ofan á steinplötuna. Loftmyndin er af nýju hverfi við Elliðavatn.
kjon@mbl.is
ATORKA Group hefur eignast um
20% hlut í kínverska félaginu
Shanghai Century Acquistion Corp
(SHA) sem skráð er á AMEX-hluta-
bréfamarkaðnum í New York. Heild-
arverð kaupanna er um tveir millj-
arðar króna og samkvæmt
tilkynningu til kauphallar hafa kaup-
in átt sér stað á undanförnum vikum.
SHA er félag sem er stofnað sér-
staklega í þeim tilgangi að sameinast
öðru félagi og hefur það samið um
kaup á kínverska lyfjafyrirtækinu
Sichuan Kelun Pharmceutical, eða
Kelun, með fyrirvara um samþykki
samkeppnisyfirvalda í Kína.
Kelun mun vera leiðandi fyrirtæki
í framleiðslu og dreifingu á vökva í
æð í Kína. Fyrirtækið rekur 13 verk-
smiðjur í Kína, starfrækir þar 53
söluskrifstofur og er með um 6.800
starfsmenn. Kelun framleiðir um 90
tegundir af vökvum og er heildar-
framleiðslugeta félagsins um 1,4
milljarðar skammta á ári.
Í tilkynningu Atorku segir að
framundan sé mikill vöxtur í heil-
brigðisgeiranum í Kína og Kelun sé
með sterka stöðu til að taka þátt í
þeim vexti. Atorka hefur einnig á
undanförnum mánuðum keypt kaup-
rétti í félaginu, sem eru nýtanlegir
þegar kaupin á Kelun eru gengin í
gegn.
Atorka kaupir í
kínversku félagi
Heildarverð um tveir milljarðar króna