Morgunblaðið - 30.09.2007, Blaðsíða 42

42 SUNNUDAGUR 30. SEPTEMBER 2007 MORGUNBLAÐIÐ
2. október 1977: „Framhalds-
deildir, þ.e. deildir ofan
grunnskólastigs, eru í Lauga-
lækjarskóla og Ármúlaskóla.
Fjölbrautaskólinn í Breiðholti
annast framhaldskennslu fyr-
ir nýju byggðahverfin þar.
Framhaldsdeild er einnig við
Kvennaskólann í Reykjavík.
Sérstaka athygli vakti for-
maður fræðsluráðs á sjó-
vinnudeild, sem er framhalds-
deild við Hagaskóla.
Menntaskólar og aðrir sér-
skólar, sem ríkið rekur, starfa
að sjálfsögðu jafnframt á
framhaldsstigi fræðslukerf-
isins í borginni. Samvinna
hefur tekizt milli Vörðuskóla
og Iðnskóla, þann veg að
Vörðuskóli annast bóknáms-
kennslu fyrir Iðnskólann.
Þannig hefur fengist aukið
húsrými fyrir verkkennslu.
Þá nefndi Ragnar Júlíusson
Námsflokka Reykjavíkur, er
gegna mikilvægu hlutverki á
sviði endurmenntunar og full-
orðinsfræðslu í höfuðborg-
inni.“
. . . . . . . . . .
4. október 1987: „Eftir að
Gorbachev talaði í hafn-
arborginni Vladivostok
skammt frá Kína, Kóreu og
Japan, var vakin athygli á því,
að Sovétmenn vildu ef til vill
minna á sig sem Kyrrahafs-
ríki, sem þjóðirnar þar þyrftu
að líta til. Með því að fara til
hafnarborgarinnar Múmansk,
skammt frá landamærum
Finnlands, Svíþjóðar og Nor-
egs og flytja þar stefnuræðu
um norðurslóðir er Gorbac-
hev að minna okkur nágrann-
ana á þessum slóðum á vald
Sovétríkjanna og áhrifamátt.
Þegar Gorbachev lítur til
norðurs er hann að segja, að
Sovétríkin séu stórveldi þar
ekki síður en við Kyrrahaf.
Sjálfsagt er að taka tillögum
Gorbachevs vel en þó með fyr-
irvara. Á norðurslóðum eins
og annars staðar hlýtur gagn-
kvæmni að ríkja í afvopn-
unarmálum. Á engu Norður-
landanna eru kjarnorkuvopn
og þá staðreynd viðurkennir
Gorbachev í ræðu sinni.“
. . . . . . . . . .
5. október 1997: „Eins og
menn muna afhenti Erró
Reykjavíkurborg að gjöf mik-
ið safn verka sinna á árinu
1989 og er þar um að ræða
3000 listaverk. Í tengslum við
þá gjöf kom upp skemmtileg
hugmynd um að endurreisa
Korpúlfsstaði og koma þar
fyrir miklu listasafni en við
nánari athugun reyndist
kostnaður við slíka end-
urbyggingu of mikill. Í fram-
haldi af því komu svo upp
hugmyndir um að breyta
Hafnarhúsinu og koma þar
upp miklu listasafni fyrir verk
í eigu Reykjavíkurborgar og
þ.á.m. að koma gjöf Errós fyr-
ir með verðugum hætti.“
Úr gömlum l e iðurum
Einar Sigurðsson.
Styrmir Gunnarsson.
Forstjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
GAGNRÝNI Á
MÓTVÆGISAÐGERÐIR
Geir H. Haarde, forsætisráð-herra, gerði gagnrýni á svo-nefndar mótvægisaðgerðir að
umtalsefni í kjölfar ríkisstjórnar-
fundar í fyrradag. Ráðherrann sagði
m.a.:
„Gagnrýnin, sem hefur komið fram
á mótvægisaðgerðirnar, frá hagfræð-
ingum og jafnvel úr Seðlabankanum,
hefur verið sú, að þær hafi verið of
miklar, kostað of mikið og séu hugs-
anlega óþarfar vegna þess, hve at-
vinnuleysið er lítið í landinu. Þá þarf
að huga að því, að þessar aðgerðir eru
hugsaðar þannig, að þær geti liðsinnt
og orðið til aðstoðar þeim byggðar-
lögum, sem eiga meira undir sjávar-
útvegi en aðrar. Þau koðni ekki niður
á meðan þessi aflasamdráttur á sér
stað...“
Það er rétt hjá forsætisráðherra, að
bein afleiðing aflasamdráttar kemur
niður á viðkomandi byggðarlögum.
Það er líka rétt hjá gagnrýnendum
ríkisstjórnarinnar, að það er nóga
vinnu að hafa í þessu landi. Raunar er
ekki bara nóga vinnu að hafa heldur
er stórkostlegur skortur á vinnuafli
og við höfum þurft að flytja inn mik-
inn fjölda fólks til þess að manna þau
störf, sem í boði eru og hefur þó ekki
dugað til.
Sumt af því fólki, sem er að missa
vinnuna í fiskvinnslu vegna niður-
skurðar á þorskveiðum eru útlend-
ingar, sem eiga auðvelt með að flytja
sig á milli byggðarlaga vegna vinnu
og eiga líka auðvelt með að fá vinnu í
öðrum löndum ef svo ber við.
Fyrir svo sem tveimur áratugum
eða rúmlega það kom upp atvinnu-
leysi í einu byggðarlagi á Snæfells-
nesi á sama tíma og næga vinnu var að
fá í byggðarlagi, sem var í ekki meiri
fjarlægð en svo að það tók hálftíma að
keyra þangað. Morgunblaðið spurði
hvert vandamálið væri og var þá upp-
lýst um að fólk í því byggðarlagi, þar
sem atvinnuleysið kom upp sækti
ekki vinnu í nágrannabyggðarlaginu.
Þessi hugsunarháttur er að hverfa.
Samgöngur hafa stórbatnað. Það er
ekkert vandamál fyrir fólk að sækja
vinnu í öðru byggðarlagi en það býr í.
Fólk, sem vinnur í Reykjavík býr
bæði suður með sjó og fyrir austan
fjall. Þess vegna má spyrja með full-
um rökum hvort ástæða sé til sér-
stakra mótvægisaðgerða, þótt starfs-
maður í fiskvinnslu á Akranesi missi
vinnu vegna niðurskurðar á þorsk-
kvóta vegna þess, að sá sami starfs-
maður á margra kosta völ á höfuð-
borgarsvæðinu eða í Borgarfirði, svo
að dæmi sé nefnt.
Gagnrýnendur ríkisstjórnarinnar
hafa því mikið til síns máls, og fyrr-
verandi hagfræðingur í Seðlabanka,
sem nú situr í stól forsætisráðherra
veit mæta vel að í efnahagslegu tilliti
skiptir ekki máli hvar einstaklingur
býr í þessu samhengi.
Hins vegar geta verið réttmætar
pólitískar ástæður fyrir því að grípa
til slíkra mótvægisaðgerða, þótt ekki
séu endilega efnahagsleg rök fyrir
þeim.
Ísland er kannski ekki allt orðið eitt
atvinnusvæði en það liggur mjög
nærri að segja, að svæðið frá Snæ-
fellsnesi og austur fyrir fjall að höf-
uðborgarsvæðinu og Suðurnesjum
meðtöldum sé orðið eitt atvinnusvæði
og að í þeim landshluta fari vinnuaflið
á milli svæða vandræðalaust.
Hið sama á við um Akureyrarsvæð-
ið og Norðausturland að verulegu
leyti og kannski Norðvesturland
einnig. Um þessar mundir er ekkert
atvinnuvandamál á Austurlandi þann-
ig að hinn raunverulegi vandi er
kannski fyrst og fremst á Vestfjörð-
um.
Líklegt má telja, að í ljós komi að
þörfin fyrir mótvægisaðgerðir reyn-
ist lítil sem engin. En í þeim er þó
fólgin ákveðin trygging fyrir fólk,
sem skiptir máli.
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/
A
lþingi kemur saman eftir helgi og
tími stjórnmálanna er að ganga í
garð á ný eftir langt sumarfrí þing-
manna. Sumarið hefur verið tíð-
indalaust á þeim vettvangi eins og
búast mátti við eftir tvö kosningaár
í röð. Það eru tæp þrjú ár í sveitarstjórnarkosn-
ingar og fjögur í þingkosningar, sem markar auð-
vitað stjórnmálabaráttuna að verulegu leyti.
Hins vegar eru forsetakosningar á næsta ári og
ekki ósennilegt að umræður hefjist senn um þær
manna á meðal. Raunar eru þær hafnar að ein-
hverju leyti og vangaveltur um, hvort núverandi
forseti muni gefa kost á sér á nýjan leik. Sumir
þeirra, sem átt hafa samtöl við forsetann á und-
anförnum mánuðum, koma frá Bessastöðum með
þá tilfinningu, að forsetinn mundi gjarnan vilja
skipta um starfsvettvang, en það er bara tilfinning,
sem á sér ekki stoð í ummælum, sem fallið hafa af
hans hálfu.
Mikil umsvif forsetans á alþjóðavettvangi (sem
geta varla verið meiri!) og þá ekki sízt í Bandaríkj-
unum hafa vakið spurningar um, hvort hann hafi
áhuga á stöðu á alþjóðavettvangi, sem vel má vera
og væri auðvitað sjálfsagt að íslenzk stjórnvöld
stuðluðu að ef kostur væri. Allt kemur þetta í ljós
og væntanlega gefur forsetinn til kynna í áramóta-
ávarpi sínu, hvort hann gefi kost á sér á nýjan leik.
Það sem gæti haft áhrif á þá ákvörðun er einfald-
lega hversu margir skiluðu auðu í síðustu forseta-
kosningum. Ólafur Ragnar mundi ekki hafa áhuga
á að eitthvað slíkt endurtæki sig og að þar með
lægi fyrir einhvers konar staðfesting á þeim fyr-
irvara á störfum hans, sem fram kom hjá stórum
hópi kjósenda í forsetakosningunum 2004.
Eins og þjóðfélag okkar hefur þróazt má hins
vegar gera ráð fyrir að fleiri frambjóðendur komi
fram, sem ekki er óeðlilegt. Og þótt nöfn hafi verið
nefnd manna á meðal á undanförnum mánuðum er
ekki ástæða til að ætla enn sem komið er að nokkur
alvara sé á bak við þær hugmyndir. Hins vegar
sýnir reynslan að forsetakosningar eru viðkvæmar
kosningar í okkar landi og geta haft áhrif á vett-
vangi stjórnmálanna. Einhverjar uppákomur á
þeim vettvangi gætu haft áhrif á stjórnarsamstarf
Sjálfstæðisflokks og Samfylkingar. Liðsmenn
þessara tveggja flokka hafa sjaldnast verið á sama
máli í forsetakosningum. Það kann þó að vera að
breytast. Núverandi forseti hefur lagt sig fram um
að efla tengsl sín við forystumenn viðskiptalífsins,
sem getur hins vegar komið niður á þeim stuðn-
ingi, sem hann áður naut á vinstri kanti stjórnmál-
anna.
Það sem af er hefur ný ríkisstjórn ekki sýnt nein
merki þess, að hún stefni í nýjar áttir eftir tólf ára
samstarf Sjálfstæðisflokks og Framsóknarflokks.
Aðild Samfylkingar að ríkisstjórninni hefur ekki
orðið til þess að brjóta blað á einn eða annan veg.
Ráðherrar Samfylkingar hafa gengið inn í ráðu-
neytin og í stórum dráttum fylgt stefnu forvera
sinna. Þó tók Ingibjörg Sólrún Gísladóttir utanrík-
isráðherra rétta ákvörðun, þegar hún kallaði heim
Íslending, sem sendur hafði verið til starfa í Írak.
Rökstuðningur utanríkisráðuneytisins fyrir þeirri
ákvörðun á sínum tíma var fáránlegur en hann var
sá, að öllu væri óhætt á hinu svonefnda græna
svæði í Bagdað. Skömmu seinna urðu miklar
sprengingar á græna svæðinu, sem sýndu hvað ut-
anríkisráðuneytið á Íslandi fylgdist illa með því,
sem var að gerast í Bagdað.
En að öðru leyti hefur formaður Samfylkingar
fylgt sömu stefnu í utanríkismálum og forverar
hennar, staðið að heræfingum á Íslandi, þátttöku
Íslands í aðgerðum Vesturlandaþjóða í Afganist-
an, fylgt eftir vanhugsaðri ákvörðun Sjálfstæðis-
flokks og Framsóknarflokks um framboð til Ör-
yggisráðsins o.s.frv. Raunar er Ingibjörg Sólrún
ekki bara að fylgja eftir ákvörðunum Halldórs Ás-
grímssonar, Davíðs Oddssonar og Geirs H.
Haarde. Umsvif hennar á þeim vettvangi eru slík
að hún er greinilega að gera þetta framboð að sínu
máli. Það verður fróðlegt að sjá, þegar frá líður,
hvernig þessar ákvarðanir mælast fyrir innan
Samfylkingarinnar.
Aðrir ráðherrar Samfylkingar hafa heldur ekki
markað spor það sem af er hinu nýja stjórnarsam-
starfi. Það er enn stórt spurningarmerki við það,
hvert Þórunn Sveinbjarnardóttir stefnir í um-
hverfisráðuneytinu. Sá ráðherra Samfylkingar
sem virðist hafa skýrasta sýn á hvert hún stefnir er
Jóhanna Sigurðardóttir. Vafalaust á fyrri aðild
hennar að ríkisstjórn þátt í að hún kemur betur
undirbúin í félagsmálaráðuneytið en þeir ráð-
herrar flokksins, sem hafa ekki gegnt ráðherra-
embættum áður.
Það hefur lítið heyrzt í ráðherrum Sjálfstæð-
isflokksins á þessu sumri. Innan flokksins má
heyra gagnrýni á Geir H. Haarde fyrir að hann
hafi lítið sést. Sú gagnrýni hefur heyrzt áður. Hins
vegar er staðreyndin sú, að jafnan þegar Geir talar
mælist það vel fyrir meðal flokksmanna hans og nú
á þessum laugardagsmorgni, þegar Reykjavíkur-
bréf er skrifað, er stutt í að hann ávarpi flokks-
menn sína á fundi í Valhöll.
Einar K. Guðfinnsson tók erfiðustu ákvörðun,
sem nokkur ráðherra í núverandi ríkisstjórn hefur
staðið frammi fyrir, þegar hann tilkynnti snemma í
sumar að hann mundi fylgja ráðgjöf Hafrann-
sóknastofnunar um þorskstofninn. Þrotlaust starf
Björns Bjarnasonar við að endurskipuleggja og
endurnýja löggæzlustarf í landinu er að skila sýni-
legum árangri og Guðlaugur Þór heilbrigðisráð-
herra hefur verið að taka athyglisverðar ákvarð-
anir í heilbrigðiskerfinu, sem rista dýpra en fólk
utan þess kerfis áttar sig á. Þær lofa góðu um
framhaldið.
Kannski er ósanngjarnt að ætlast til of mikils af
nýjum ráðherrum yfir sumarmánuðina, þegar
bæði þeir og starfsmenn ráðuneytanna eru í sum-
arfríum. Það kemur þá í ljós á næstu vikum, þegar
þingið hefur hafið störf, hvort aðgerðaleysi síðustu
mánaða hefur verið frekar í orði en á borði.
Stóra spurningin
S
tóra spurningin fyrir okkur Íslend-
inga er sú, hvort órói á fjármála-
mörkuðum um allan heim er vísbend-
ing um að efnahagsleg niðursveifla sé
í aðsigi. Það er alveg ljóst, að efna-
hagssveiflur hér fylgja slíkum sveifl-
um í nálægum löndum og helztu viðskiptalöndum
okkar. Raunar hefur þetta alla tíð verið þannig en
áður fyrr með svolítið öðrum hætti en nú.
Fyrr á árum gátu efnahagssviptingar í öðrum
löndum haft áhrif á fiskverð á alþjóðlegum fisk-
mörkuðum, sem hafði svo djúp áhrif á efnahags-
ástandið hér. Nú er það ekki fiskverðið, sem ræður
úrslitum, þótt það skipti enn máli. Hins vegar má
ganga út frá því sem vísu, að lækki verð á hluta-
bréfum í Japan aðfaranótt mánudags, þegar kaup-
hallir hafa verið opnaðar í Asíu, og hlutabréf lækki
í verði á mörkuðum í Evrópu, sem opnaðir eru fyrr
á mánudagsmorgni en hér, gerist það sama í kaup-
höllinni hér. Þetta er jákvætt í þeim skilningi, að
það sýnir að við erum ekki einir í heiminum í þess-
um efnum frekar en öðrum eins og virtist vera á
fyrstu árum reglulegrar kauphallarstarfsemi á Ís-
landi en jafnframt þýðir þetta að órói undanfar-
inna vikna og mánuða á alþjóðlegum fjármála-
mörkuðum teygir anga sína hingað.
Fólki finnst það langsótt að rangar ákvarðanir í
Laugardagur 29. september
Reykjavíkur