Morgunblaðið - 30.09.2007, Blaðsíða 40

bækur
40 SUNNUDAGUR 30. SEPTEMBER 2007 MORGUNBLAÐIÐ
S
umir sjá alls
konar
myndir út
úr skýjum,
stokkum og
steinum. Ef ímynd-
unaraflinu er gefinn
laus taumurinn geta
fyrirbæri þessi tekið á
sig mannsmynd með
augu, nef og munn,
jafnvel búk og útlimi.
Víða á Íslandi er lands-
lagið þó hrikalegra en
svo að mannsmyndin
sé í nokkru samræmi við stærð
venjulegra, dauðlegra manna. Kon-
urnar tvær í klettunum þar sem
Grímsá fellur í Tröllafossa, sem
blasa við Steinari Berg Ísleifssyni
þegar hann situr á verönd veitinga-
húss síns í Fossatúni í Borgarfirði,
eru að minnsta kosti fullstór-
skornar fyrir meintan smekk karla
um þessar mundir.
Enda eru þær tröllkonur, önnur
sýnu stærri en hin. „Sú er einkar
góðleg á svip og brosir svo fallega.
Ég hef verið hugfanginn af henni
allar götur frá því ég gaf henni og
stöllu hennar fyrst gaum um jóla-
leytið 2005,“ viðurkennir Steinar.
Til þess að fyrirbyggja mögu-
legan misskilning skal tekið fram
að hann er hamingjusamlega
kvæntur Ingibjörgu Pálsdóttur og
hefur engin áform um að gera
breytingar á högum sínum og heim-
ilishaldi. Saman hafa þau hjónin í
nokkur ár rekið veitingahúsið Tím-
ann og vatnið, og einbeitt sér að
ferðaþjónustu í Borgarfirði, en
þangað fluttust þau búferlum frá
Reykjavík fyrir nokkrum árum eft-
ir að Steinar dró úr umsvifum sín-
um í tónlistarútgáfu, sem hann
hafði lifað og hrærst í frá unga
aldri.
Í allri sinni dýrð
Fyrrgreint ár á aðventunni þegar
þau stóðu fyrir jólahlaðborði á veit-
ingahúsi sínu ákváðu þau til hátíða-
brigða að lýsa upp fossana fyrir
neðan. „Frá ákveðnu sjónarhorni
birtust þá tröllkonurnar í allri sinni
dýrð og vöktu mikla hrifningu
gesta. Ég hafði oft velt fyrir mér
nafngiftunum Tröllafossar og
Skessuhorn, sem er fjallatindur
á Skarðsheiði og
gnæfir yfir Borg-
arfjörð, og þarna gat skýringin ver-
ið komin. Ég fór að grúska í alls
konar heimildum og þjóðsögum, en
fann ekki staf um tilurð Tröllafossa.
Hins vegar sagði Bjarni Guðmunds-
son, prófessor á Hvanneyri, mér
sögu um Skessuhorn. Mér fannst
nauðsynlegt að saga tröllskessanna
yrði sögð, þótt ég hefði ekki endi-
lega hug á að gera það alfarið sjálf-
ur. Í því skyni talaði ég við ritfæran
og staðkunnugan Vestlending um
að koma að verkefninu með mér, en
hann rataði aldrei hingað í Fossa-
tún,“ segir Steinar, sem þá ákvað að
segja sjálfur frá uppruna og af-
drifum tröllkonunnar Drífu, eins og
hann kallaði hana, og samtímatrölla
hennar og samskiptum þeirra við
mannfólkið. Sagan gerist rétt áður
en tröllin á Íslandi lutu í lægra
haldi fyrir mannasiðum og urðu að
steini. Drífa og Gríma svartálfur
voru þau síðustu. Raunar er minni
„tröllkonan“, Gríma, álfur eins og
nafnið bendir til, en hún er jafn-
framt hamskiptingur, sem varð að
steini til að geta fylgt vinkonu sinni
í sögulok.
Ritdeilur, tinnitus og tröll
Sagan er væntanleg í útgáfu hjá
JPV og nefnist Tryggðatröll, og er
hún prýdd teikningum Brians Pilk-
ingtons og ljósmyndum útgefand-
ans, Jó-
hanns Páls
Valdimars-
sonar. Rit-
smíðin er
gjörólík því
sem Steinar hefur
áður fengist við og birst
hefur opinberlega, t.d.
fjölmargar greinar um
tónlist og tónlistar-
útgáfu, auk þess sem
hann hefur staðið í op-
inberum ritdeilum við
menn, þar af tvívegis
við Bubba.
„Að ógleymdri grein,
sem ég skrifaði í Morg-
unblaðið fyrir sex árum
og vakti gífurlega at-
hygli. Ég er ennþá að fá
viðbrögð,“ segir hann
leyndardómsfullur, en
upplýsir að hafa fjallað
þar um tinnitus, eða stöðugt eyr-
nasuð, sem hann og fjöldi annarra
þjást af. Hann neitar því að hávær
popptónlist í áratugi sé sökudólg-
urinn, heldur skellir skuldinni á
eina byssuskotið, sem hann hefur
hleypt af á ævinni, á skotæf-
ingasvæði endur fyrir löngu. „Ég
skaut á leirdúfu,“ útskýrir hann.
Eftir þennan útúrdúr, sem í
fljótu bragði virðist ekkert koma
ritstörfum við, heldur hann áfram
og kveðst hafa farið til Jerúsalem
árið 2001, að leita sér lækninga við
tinnitus. „Ég mætti til læknis tvisv-
ar á dag og hafði mikinn tíma fyrir
sjálfan mig þess á milli. Þarna
skrifaði ég drög að sögu, sem bygg-
ist á æsku minni og uppvexti, og
komst að því að mér léti bara nokk-
uð vel að skrifa,“ segir hann og bæt-
ir við að sagan sé þó enn hálfkláruð
ofan í skúffu. Úr því að eyrnasuð
bar á góma telur hann rétt gagn-
vart þeim, sem af því þjást og þetta
lesa, að upplýsa að hann hlaut enga
lækningu í borginni helgu.
Allar gáttir opnuðust
Í framhaldinu skrifaði Steinar
ýmislegt fyrir skúffuna, en veturinn
2006 fór hann virkilega á flug, inn-
blásinn af tröllkonunni í klettunum.
„Ég hef alltaf lesið mikið af öllu tagi
og haft dálæti á ævintýrum og þjóð-
sögum, sem ég tók aftur til við að
lesa. Ég sat alla daga og öll kvöld
við að skoða gömul orðtök, stúdera
mismunandi stílbrögð og texta áður
en ég hófst sjálfur handa við skrift-
irnar, alveg heltekinn af verkefn-
Hugfanginn af tröllskessu
Steinrunnin tröll, sem engar heimildir fundust um,
kveiktu skáldaneistann hjá Steinari Berg Ísleifs-
syni, ferðaþjónustubónda í Borgarfirði og fyrrver-
andi tónlistarútgefanda. Valgerður Þ. Jónsdóttir
gluggaði í Tryggðatröll og spurði höfundinn m.a. út
í innblásturinn, stílbrögð og tröllatrú.
Morgunblaðið/RAX
Ég hef í raun aldrei
efast um að þær sögu-
persónur sem koma fyrir í
þjóðsögum eða ævintýrum
séu jafn raunverulegar og
til dæmis íslenskir starfs-
menn í útrás fjármálageir-
ans
Eiginkonan Steinar og Ingibjörg eru samtaka í að
byggja upp ferðaþjónustu í Borgarfirði.
Hin konan Drífa tröllskessa birtist Steinari Berg Ísleifssyni í
kletti við Tröllafossa, uppljómuð á aðventunni eitt árið. Ham-
skiptingurinn Gríma svartálfur er þarna líka, en hún sést aðeins
þegar fossarnir eru lýstir upp.
Vinkon-
urnar Drífa
og Gríma
svartálfur
eins og þær
koma Brian
Pilkington
fyrir sjónir.