Morgunblaðið - 28.10.2007, Blaðsíða 10

10 SUNNUDAGUR 28. OKTÓBER 2007 MORGUNBLAÐIÐ
E
f alhæfingar þættu
góður pappír mætti
segja að umhverfis- og
náttúruvernd jafngilti
sorpflokkun í huga Ís-
lendinga. Auðvitað eru
alhæfingar ekkert
sérlega faglegar og þess vegna
eru fjölmargar og dýrmætar und-
antekningar á þessu. Einhverra
hluta vegna eiga umhverfismál þó
erfitt með að komast upp úr rusla-
tunnunum í íslenskri umræðu og við
vinnslu þessa greinarflokks kom
það berlega í ljós þegar bollalegg-
ingar í fundarherbergjum villtust sí
og æ á haugana áður en einhver
greip í taumana og leiddi þær út í loft-
ið á ný.
Þar með er ekki sagt að sorpið og
haugarnir hafi ekkert með loftslags-
mál að gera. Í því vegur sennilega
þyngst myndun metans sem verður
vegna niðurbrots lífræns úrgangs á
sorphaugunum. Metan (CH4) er gríð-
arlega öflug gróðurhúsalofttegund
sem hefur 21 sinni meiri gróðurhúsa-
áhrif en koltvísýringur, ef því er sleppt
út í andrúmsloftið. Ástæða þess að
koltvísýringur er mun meira áberandi í
umræðunni um loftslagsmál er hins
vegar að margfalt meira er af honum í
andrúmsloftinu.
Við getum prísað okkur sæl að
metaninu er ekki öllu sleppt frá ösku-
haugunum út í andrúmsloftið. Á urð-
unarstað höfuðborgarsvæðisins í
Álfsnesi er hauggasinu sem þar
myndast þess í stað safnað saman
með því að koma þar til gerðum safn-
rörum fyrir í sorpinu eftir að það hefur
verið urðað. Hauggasinu, sem er um
55% metan, 42% koltvísýringur og 3%
aðrar lofttegundir, er safnað í rörin til
að það sleppi ekki út í andrúmsloftið.
Að því loknu er metanið hreinsað
úr hluta þess svo það nýtist sem
eldsneyti á metanbíla. Í dag eru um
80 metanbílar á götum borgarinnar
en væri hauggasið allt hreinsað gæti
hreinsistöðin í Álfsnesi annað marg-
falt meiru eða 3.000-4.000 met-
anbílum. Það hauggas sem ekki er
hreinsað er brennt eða það notað
sem orkugjafi til að knýja rafstöð
Orkuveitunnar í Álfsnesi. Við það
breytist metanið í koltvísýring sem er
sem fyrr segir ekki nærri eins öflug
gróðurhúsalofttegund og metanið.
Ákveðinn hluti metansins sleppur
þó alltaf út í andrúmsloftið eins og
Björn H. Halldórsson, fram-
kvæmdastjóri Sorpu og fyrirtækisins
Metans hf., upplýsir. „Við náum aldrei
öllu metaninu úr urðunarstaðnum,“
segir hann. „Við höldum þó að við
náum á bilinu 60-80% af metaninu
með þessari aðferð.“
Þau 20-40% sem standa út af borð-
inu sleppa því út í andrúmsloftið í Álfs-
nesi. Þá eru ótaldir allir aðrir staðir á
landinu þar sem metan sleppur
óhindrað út í loftið því Sorpa er eini
rekstraraðili urðunarstaða hér á landi
sem safnar hauggasi með þessum
hætti.
Sjálfu sér nægt
Full ástæða er því til að takmarka
magn úrgangs eins og hægt er, sér-
staklega lífræna sorpsins, sem er
matarleifar, pappír, garðaúrgangur
o.s.frv. Eins og Ísafold og Loftur kom-
ast að í þætti dagsins er einfaldasta
aðferðin að safna lífræna sorpinu
saman heima við, jarðgera og verða
sér þannig úti um fyrirtaks áburð í
garðinn í leiðinni.
Til mikils er að vinna að koma mat-
arleifunum upp úr ruslatunnunni því
samkvæmt upplýsingum frá Sorpu
eru þær tæplega fjórðungur heim-
ilissorps á höfuðborgarsvæðinu en
þá er ekki tekið tillit til þess sorps
sem fer til jarðgerðar í heimahúsum.
Um 40% dagblaða og annars pappírs
er skilað inn til endurvinnslu en þó er
hann um 27% þess sem endar í tunn-
um borgarbúa. Þar liggja því klárlega
sóknarfæri fyrir þá sem vilja minnka
lífrænt sorp og metanmyndunina
með.
Ekki dugir þó til að koma böndum á
metanmyndun og -losun því flutningar
á sorpi leiða að auki til koltvísýrings-
losunar. Bara á götum Reykjavíkur
aka tíu sorpbílar með úrgang frá heim-
ilum borgarbúa dag hvern upp í Gufu-
nes þar sem ruslinu er þjappað sam-
an og það baggað áður en það er flutt
í Álfsnes til urðunar. „Við sendum
daglega um 13 flutningavagna eða
300 – 450 tonn af úrgangi upp á
hauga,“ útskýrir Ragna I. Halldórs-
dóttir, deildarstjóri gæða- og þjón-
ustusviðs Sorpu. „Með því að rúm-
málsminnka hann í móttökustöðinni
náum við að fækka bílum og ferðum
þessa 20 kílómetra frá Gufunesi upp í
Álfsnes.“
Eins undarlegt og það kann að
hljóma er sorpið að einhverju leyti
sjálfu sér nægt í ferðalögum sínum
um borgina. Samkvæmt Guðmundi B.
Friðrikssyni, skrifstofustjóra neyslu-
og úrgangsmála hjá Reykjavíkur
Spegill neyslunnar
Út í loftið
Í síðustu viku fengu heiðurshjónin Loftur Hreinsson og Ísa-
fold Jökulsdóttir tímabæra leiðsögn í innkaupum og blöskr-
aði allt ruslið sem lá í valnum eftir helgarinnkaupin. Það
blasir því við að næsta lexía hverfist um sorp. Og hvað er
mikilvægast þegar kemur að sorpmálum? „Það er að koma
í veg fyrir að úrgangur verði til,“ svarar útfarinn umhverf-
isfræðingur sem rekur á fjörur fjölskyldunnar. „Í neyslu-
samfélagi nútímans verður fólk að gera
sér grein fyrir því að allur úrgangur
endar einhvers staðar – við erum
ekki enn farin að skjóta sorpinu út
í geim – og vandamálið er ekki úr
sögunni þegar ruslapokinn er kom-
inn í tunnuna,“ segir hann við okk-
ar fólk. Síðan hefst leiðsögnin. ÍsafoldJökulsdóttir
Loftur
Hreinsson
Snæfríður Sól
Loftsdóttir
Hreinn
Loftsson
Eftir Bergþóru Njálu Guðmundsdóttur | ben@mbl.is
og Orra Pál Ormarsson | orri@mbl.is
Teikningar: Andrés Andrésson
Ljósmyndir: Kristinn Ingvarsson og Frikki
Umbrot: Harpa Grímsdóttir
Grafík: Guðmundur Ó. Ingvarsson
Fjölskyldan
Sorpskrímslið