Morgunblaðið - 28.10.2007, Blaðsíða 18

18 SUNNUDAGUR 28. OKTÓBER 2007 MORGUNBLAÐIÐ
Út í loftið
Aðrir aðilar en borgin
„Eru einhverjir aðrir en borgin
með þessa þjónustu?“ spyr Ísafold.
„Það er hægt að fá sérmerkta End-
urvinnslutunnu hjá Gámaþjónustunni
hf. sem m.a. tekur við öllum pappír
heimilisins, dagblöðum, tímaritum,
umslögum, skrifstofupappír og pappa,
fernum, plastumbúðum, málmum og
rafhlöðum. Allur pappír og bylgju-
pappír má fara beint í tunnuna en
fernur, málmar, plast og rafhlöður fer
í aðskilda poka í sömu tunnu.“
„Kostar sú tunna ekki formúu
líka?“ spyr Loftur.
„Mánaðargjald fyrir hverja tunnu
er 990 krónur miðað við losun á fjög-
urra vikna fresti. Innihald fer allt til
endurvinnslu.“
Hreinn dáist að því hvað svörin
renna áreynslulaust upp úr Ringó.
Töff karl.
„Er æskilegt að setja lífrænan úr-
gang eitthvað annað en í gömlu svörtu
tunnuna?“ spyr Ísafold.
„Í venjulegu heimilissorpi eru 30-
50% af þyngdinni lífrænn úrgangur
sem mætti jarðgera. Það kemur flest-
um á óvart að fyrir utan eiturefni eru
lífrænar leifar sá úrgangur sem
mengar umhverfið mest. Næringar-
sölt blandast sigvatni og menga
grunnvatn, ár og vötn og lofttegundin
metan myndast sem á stóran þátt í
auknum gróðurhúsaáhrifum.“
„Við eigum með öðrum orðum að
flokka þennan úrgang sér?“
„Laukrétt. Það eru til sérstakar
jarðgerðartunnur þar sem lífrænum
úrgangi er safnað til niðurbrots.
Borgin var með þessar tunnur en er
hætt því núna. Þær má nálgast hjá
ýmsum aðilum, s.s. Byko, Húsa-
smiðjaunni, Garðheimum, Flutn-
ingatækni og R. Gíslason ehf.
Bílhræ Í Reykjavík taka Vaka ehf. og
Hringrás við bílhræjum til förgunar,
en Fura ehf. í Hafnarfirði.
Bylgjupappi Fer til Svíþjóðar í endur-
vinnslu þar sem hann verður að nýj-
um pappakössum og pappalagi í ein-
angrunarplötur.
Dagblöð/tímarit Fara í endurvinnslu
til Svíþjóðar og verða m.a. að eldhús-
og klósettpappír og að dagblaða-
pappír á ný.
Fernur og umbúðir úr sléttum pappa
Fara til Svíþjóðar í endurvinnslu og
verða að kartoni, t.d. í nýjar umbúðir.
Fatnaður og vefnaðarvara Nýtist til
hjálparstarfs á vegum Rauða kross-
ins auk þess að vera seldur í versl-
uninni L12 á Laugavegi 12 í Reykja-
vík. Ágóðinn er nýttur til hjálparstarfs.
Slitin klæði og fatnaður er endurunn-
inn m.a. í tuskur og teppi.
Garðaúrgangur Úr honum framleiðir
Sorpa jarðvegsbætinn Moltu en einn-
ig má stunda eigin jarðgerð heima-
við.
Garn Hægt er að koma því í fatagáma
Sorpu eða beint til innanlandsdeilda
Rauða krossins. Þar búa prjónahópar
til fatnað sem sendur er utan til hjálp-
arstarfs.
Gler, flísar, keramik og postulín Not-
að sem uppfyllingarefni við fram-
kvæmdir með sama hætti og möl.
Hjólbarðar Má skila í Sorpu og á flest
dekkjaverkstæði. Efnamóttakan sér
svo um að þeir séu tættir niður og
brenndir í orkuvinnslu eða sendir til
Danmerkur þar sem þeir nýtast m.a. í
gervigrasvelli.
Húsbúnaður Heilleg húsgögn, nyt-
jamunir og raftæki fara í nytjamark-
aðinn Góða hirðinn þar sem þeir eru
seldir en ágóðinn fer til líknarstarfs.
Jarðvegur og steinefni Notað sem
uppfyllingarefni. Skila má mold og
leir, steypu- og múrbroti, hellum, rör-
um og öðrum smærri steinsteypuein-
ingum til Sorpu og í jarðvegstippa
sveitarfélaganna.
Kertavax Kertagerð Sólheima í
Grímsnesi nýtir vaxið í ný kerti.
Kælitæki Efnamóttakan hf. flytur þau
til Danmerkur þar sem skaðleg efni
eru tekin úr þeim og eytt en skáparnir
sjálfir eru hlutaðir niður og flokkaðir
til endurvinnslu.
Lyf Útrunnum lyfjum er skilað til apó-
teka.
Málmur Sorpa sendir málminn til
Furu og Hringrásar sem flokka hann
og brjóta niður áður en hann er send-
ur til útlanda til bræðslu og endur-
vinnslu.
Plastumbúðir án skilagjalds Sendar
til Svíþjóðar til endurvinnslu. Þar
verða þær m.a. að rörum, bílahlutum
og þykkum tunnum.
Rafeindatæki Fura sendir tækin til
Bretlands til endurvinnslu.
Rafhlöður Skilað í Sorpu og á bens-
ínstöðvar sem sjá um að koma þeim
til úrvinnslu og eyðingar hjá við-
urkenndum aðilum.
Skilagjaldsskyldar umbúðir (gos- og
drykkjarumbúðir) Sendar utan til
endurvinnslu þar sem áldósirnar
verða að nýjum áldósum og plast-
umbúðirnar verða að pólíesterull,
sem m.a. er notuð í teppi og flísfatn-
að. Glerflöskur eru muldar og not-
aðar sem jarðvegsfylliefni erlendis.
Handagangur í öskunni
Framleiðsla kallar á orku
og förgun sömuleiðis
Síðan hefur fyrirtæki sem heitir
Svíri ehf. nú tekið upp á sína arma
nýja finnska tækni til jarðgerðar á
heimilum. Þetta er ný gerð safn-
kassa, sem kallast Biodeg, fyrir mat-
arúrgang og jarðgerðarhvata, stein-
efnablöndu sem eykur lífsþrótt
æskilegra rotvera. Með þessu verður
til mold úr matarleifum á u.þ.b. viku,
án þess að óþefur myndist. Mánuði
síðar er moldin orðin að úrvals gróð-
urmold.
Umhverfislegur ávinningur af því
að nota jarðgerðarílát er þónokkur.
Sorpið er unnið heima og þarf því
ekki að sækja það á sorpbílum, nær-
ingarefni og kolefni eru endurnýtt og
metanmyndun er nær engin ef rétt er
að þessu staðið. Hins vegar þarf að
gæta þess að ílátin séu mein-
dýraheld.“
Ísafold slær sér á lær. „Þetta er
stórmerkilegt.“
Rúmast í eldhússkáp
„Geturðu lýst þessum safn-
kassa,“ spyr Loftur.
„Safnkassinn minnir helst á kæli-
box og er ekki stærri en svo að hann
rúmast í eldhússkáp. Að innan er ílát-
ið hannað með það fyrir augum að
tryggja rotmassanum nægt súrefni
og að lofttegundirnar sem myndast
við rotnunina komist út úr kassanum.
Tært vatn sem myndast við rotn-
unina safnast í þró í botni safnkass-
ans þar sem það nýtist til að halda
loftinu í kassanum hæfilega röku.
Auðvelt er að losna við umframvatn.
Kolasíur á loki kassans eyða svo öll-
um óþef sem myndast við jarðgerð-
ina.“
Nú er aumingja Hreinn orðinn hálf
ringlaður. Þetta er heldur mikið af
flóknum upplýsingum fyrir óharðn-
aðan ungling. Hann er löngu búinn að
leggja frá sér pennann.
„Hvar er hægt að nálgast litlar
ruslafötur sem eru hólfaðar þannig
að hægt sé að flokka beint í þær?“
Þegar hér er komið sögu er Ísafold
farin að spyrja af áfergju. Lofti líst
ekki á blikuna.
„Rekstrarvörur eru með kassa
sem hægt er að stafla hverjum ofan á
annan. Þeir eru fínir til að hafa í
geymslu eða þvottahúsi en rúmast yf-
irleitt ekki í skápnum undir vask-
inum. Ikea selur einnig ágætis
hirslur þar sem fleiri en ein rusla-
tunna eru saman í bakka. Svo eru fyr-
irtæki sem tengjast
sorphirðu stundum með einhverjar
hirslur og er best að spyrjast fyrir
hjá þeim.“
„Hvað með önnur flokkunarílát?“
spyr Loftur skyndilega og virkar
áhugasamur. Hin stara á hann. Er
hann að reyna að koma þeim úr jafn-
vægi?
„Sorpa byrjaði í fyrra að gefa
margnota flokkunarpoka á endur-
vinnslustöðvum og í Góða hirðinum,“
segir Ringó eftir stutta þögn. „Um er
að ræða tvær gerðir, annars vegar
græna flokkunarpoka, sem ætlaðir
eru fyrir öll dagblöð, tímarit, mark-
póst og annan prentpappír, og
hins vegar gula flokkunar-
poka, sem ætlaðir eru sér-
staklega fyrir umbúðir úr
sléttum pappa. Þá er allt eins
hægt að nota pokana fyrir
fleiri flokka, t.d. fyrir plast-
umbúðir eða málma. Hægt
er að nálgast flokkunarpok-
ana á endurvinnslustöðvum
» Talið er að á Íslandi falli til fjórar milljónir pitsukassa árlega. » Í fyrra voru send 8.400 tonn af dagblaða- og prentpappír utan til endurvinnslu sem dugar til framleiðslu 36 milljóna
klósettrúllan.
» Úr hverjum fimm kössum af morgunkorni má búa til fjóranýja.
» Áætlað er að Íslendingar fleygi hátt í 60 tonnum af kerta-afgöngum árlega.
» Um 80–85% skilagjaldskyldra drykkjarumbúða(s.s. gosumbúða) koma til endurvinnslu á Íslandi.
Úr brunni heimsálfsins