Morgunblaðið - 17.12.2007, Blaðsíða 16

Uppseld upplög
Eftir Ásgeir H Ingólfsson
asgeirhi@mbl.is
„UPPLAGIÐ af bókinni er búið,
þriðja prentun á leiðinni.“ Svona
fréttir dynja á lesendum fyrir jól en
hvað þýða þær nákvæmlega?
Hversu stór upplög eru þetta og hve-
nær er bók uppseld? Jóhann Páll
Valdimarsson hjá Forlaginu og Guð-
rún Vilmundardóttir hjá Bjarti-
Veröld urðu fyrir svörum um upp-
lög, samprent og uppseldar bækur.
Íslandsmet Harðskafa
Afar misjafnt er hvað hvert upp-
lag er stórt en minnstu upplög þeirra
bóka sem hafa verið endurprentaðar
eru um 2.000 eintök. Stærsta upp-
lagið var hins vegar fyrir Harðskafa
Arnalds Indriðasonar, en þar var
fyrsta upplag 22 þúsund. „Upplagið
af Harðskafa er búið, við erum kom-
in á fjórðu prentun. Þessar prent-
anir sem eru komnar eða eru á leið-
inni slaga upp í 30 þúsund,“ segir
Jóhann Páll hjá Forlaginu. „Hún
mun slá Íslandsmet, það liggur alveg
fyrir.“
Eins og talnaglöggir lesendur sjá
þá eru seinni prentanir bókarinnar
þó mun minni. Það er þó alls ekki al-
gild regla. „Það er allur gangur á
þessu. Tökum sem dæmi Sagan um
Bíbí Ólafsdóttur – hún hefur verið
prentuð fjórum sinnum í 3.000 ein-
tökum – og þar með samtals í 12 þús-
und eintökum. Þúsund bjartar sólir
var prentuð í 5.000, en við erum að
endurprenta hana í 3.000 – þetta er
svona á þessu róli,“ segir Jóhann
Páll áður en ég spyr hann hvaða lög-
mál ráði þessum tölum. „Það er nátt-
úrlega salan úti í búðum – við fáum
upplýsingar í verslunum um hvernig
einstakar bækur okkar hreyfast.
Það er varasamara fyrir okkur að
fylgjast með því sem við afgreiðum
út af lager frá okkur, vegna þess að
auðvitað liggur alltaf eitthvað óselt í
búðum. Svo berum við saman söluna
milli daga og vikna og sjáum hver
þróunin er. Sumar bækur eru áber-
andi að sækja í sig veðrið – umfram
það sem eðlilegt er þegar nær dreg-
ur jólum – það er eins og ákveðnar
bækur taki á mikinn sprett þegar á
líður. Bíbí er mjög gott dæmi um
þetta, hún seldist vel frá upphafi en
svo hefur hún farið á stökk.“ Sem
þýðir líkast til að ekki verður nóg af
henni fyrir alla. „Við reynum að
meta þetta og stillum öllum endur-
prentunum ævinlega í hóf, því al-
gengustu og hættulegustu mistök
sem útgefandi gerir er að endur-
prenta að óþörfu eða prenta óþarf-
lega stórt upplag. Þetta er sú gildra
sem útgefendur um allan heim falla
í; eitthvað er í fljúgandi gangi og
menn ofmeta möguleikana í áfram-
haldinu. En reynslan hefur kennt
okkur að fara ákaflega varlega og
stilla endurprentunum í hóf,“ segir
Jóhann Páll og segir áhættuna
venjulega mun meiri á því að prenta
of mikið. „Auðvitað geta verið á því
undantekningar, en þumalputt-
areglan er tvímælalaust sú að útgef-
andinn tapar ef hann prentar of mik-
ið. Þess vegna höfum við á
undanförnum árum farið mjög gæti-
lega og prentað frekar minna en
meira.“
Kínverskir drekar
og sjóræningjar
Um endurprentanir segir Guðrún
hjá Bjarti-Veröld: „Maður vill auð-
vitað að varan sé til fyrir fólk, maður
reynir að reikna það þannig að mað-
ur vill selja upp sem mest, en það er
betra að eiga pínulítinn afgang held-
ur en að einhver þurfi sár frá að
hverfa. Í fyrra var til dæmis drama í
mörgum fjölskyldum með drekabók-
ina, það var mjög leiðinlegt að eiga
hana ekki til,“ en Drekafræðin mun
líklega seljast upp í ár líka, þó ekki
nærri því jafn snemma og í fyrra.
„Það er ljóst að Drekafræðin og Sjó-
ræningjafræðin munu seljast upp,
Drekafræðin er farin og Sjóræn-
ingjafræðin er að seljast upp. Þetta
er prentað í Kína þannig að við pönt-
um ekki meira.“ Það var í október í
fyrra sem Drekafræðin seldist upp
eins og frægt er orðið og kom ekki
aftur. En það voru sérstakar ástæð-
ur fyrir því. „Þetta er samprent,
þannig geta þessar miklu bækur ver-
ið á þessu góða verði – það er prent-
að fyrir mörg lönd í einu og textinn
svo settur á síðast.“ Þetta þýðir að
ekki er hægt að prenta sérstaklega
bara fyrir Ísland og við þetta bætist
langur flutningstími frá Kína.
Flöskuháls í prentsmiðjum
Ennþá eru nokkrir dagar til jóla
en samt þegar ljóst að eitthvað mun
seljast upp og ekki koma aftur. Tek-
ur þetta svona langan tíma? „Já, það
er kominn mikill flöskuháls í prent-
smiðjunum og við erum komnir í
mikil vandræði með að ná endur-
prentunum. Ég er til dæmis viss um
að þessi 12 þúsund eintök af Bíbí
duga ekki en það er bara ekki hægt
að prenta meir, prentsmiðjan – Oddi
– kemst bara ekki yfir meira,“ segir
Jóhann Páll og segir þetta óvenju
slæmt ástand. „Þetta er mjög mis-
munandi milli ára. Stundum hefur
maður getað verið að panta endur-
prentanir fjórum dögum fyrir jól
jafnvel, en það eru svo margir minni
útgefendur sem voru ofboðslega
seint með sínar frumprentanir og
þetta hefur síðan valdið mjög mikl-
um erfiðleikum uppi í Odda varðandi
endurprentanir, þannig að endur-
prentanaástandið er mjög erfitt
núna.“
Mikið af bókum er vissulega
prentað erlendis en endurprent-
anirnar segir Jóhann Páll hins vegar
nær alfarið vera prentaðar í Odda,
þótt fyrsta upplag hafi hugsanlega
verið prentað ytra. Það getur líka
verið hættulegt að prenta ytra eins
og Guðrún tjáir mér, en skipið með
aðra prentun Himnaríkis og helvítis
hafði enn ekki komist að landi sökum
veðurs þegar ég ræddi við hana. Ról-
ið hjá þeim virðist vera svipað, Aska
og ævisaga Guðna voru tvisvar
prentaðar í 5.000 eintökum og loks
2.000 og síðasta bókin um Harry
Potter í 15 þúsund eintökum.
En eru tölur um aukaupplag sölut-
rix? „Nei. Það er algjörlega ófrávíkj-
anleg regla hjá okkur að við auglýs-
um ekki að bækur séu í
endurprentun ef þær eru ekki í end-
urprentun. Öll svona ósannindi koma
beint í bakið á manni. Ég man að í
gamla daga komust svona sögur á
kreik – að það væri ekki allt satt sem
auglýst væri, en ég hef ekki ástæðu
til að ætla að það sé nokkur útgef-
andi að segja ósatt um þetta í dag,“
segir Jóhann Páll.
Hvað þýða fréttir um endurprentanir og fjölda upplaga bóka?
Morgunblaðið/G.Rúnar
Gluggað í bók Þótt ösin sé oft mikil í jólavertíðinni gefur þessi herramaður sér góðan tíma í að skoða.
4 upplag Sagan um Bíbí mun líklega seljast upp fyrir jól.
Í HNOTSKURN
»Bækur stóru forlaganna semhefur þurft að prenta aftur:
Gælur, fælur og þvælur, Sagan
um Bíbí Ólafsdóttur, Bert og
kalda stríðið, Óreiða á striga,
Þúsund bjartar sólir, Í öðru
landi, Breiðavíkurdrengur, Eng-
inn má sjá mig gráta – saga Ar-
ons Pálma, Snert hörpu mína:
Ævisaga Davíðs Stefánssonar,
Englar dauðans, ÞÞ: Í fátækra-
landinu, Minnisbók Sigurðar
Pálssonar, Harðskafi, Rimlar
hugans, Aska, Guðni - af lífi og
sál, Söngur steinasafnarans,
Blótgælur og Himnaríki og hel-
víti.
16 MÁNUDAGUR 17. DESEMBER 2007 MORGUNBLAÐIÐ
MENNING
UPPLESTUR verður í kvöld á
Súfistanum, Bókabúð Máls og
menningar á Laugavegi 118.
Útvarpsmaðurinn Hjálmar
Sveinsson les upp úr ævisögu
sinni um Elías Mar heitinn,
Nýr penni í nýju lýðveldi, sem
Omdúrman gefur út. Þá les
Halldóra Kristín Thoroddsen
úr bók sinni Aukaverkanir, en
hún er gefin út af Ormstungu.
Loks er það Ágúst Borgþór
Sverrisson sem les upp úr skáldsögunni Hlið-
arspor sem kemur út hjá Skruddu, en áður hefur
Ágúst Borgþór aðallega skrifað smásögur.
Upplesturinn hefst kl. 20.
Bókmenntir
Þrír höfundar
á Súfistanum
Hjálmar
Sveinsson
HÁTÍÐARSTEMNING mun
ríkja á Kjarvalsstöðum þegar
Tríó Reykjavíkur heldur sína
þriðju tónleika í samstarfi við
Listasafn Reykjavíkur. Tríóið
skipa þau Guðný Guðmunds-
dóttir fiðluleikari, Gunnar
Kvaran sellóleikari og Peter
Máté píanóleikari. Á efnisskrá
eru nokkrar perlur tónbók-
menntanna: Sónata fyrir fiðlu,
selló og píanó eftir Haydn, Slá
þú hjartans hörpu strengi eftir Bach, Ave María
eftir Bach-Gounod og Veturinn eftir Vivaldi. Þá
mun tríóið einnig spila nokkur jólalög í lokin. Tón-
leikarnir hefjast kl. 12.15 í dag, mánudag.
Tónlist
Tríó Reykjavíkur
á Kjarvalsstöðum
Guðný Guðmunds-
dóttir fiðluleikari.
KÓR Menntaskólans í Reykja-
vík heldur jólatónleika í Sel-
tjarnarneskirkju í kvöld kl. 20.
Á sama tíma verður haldið
Vinakvöld á aðventu á vegum
kórs Flensborgarskólans í
Hafnarfirði og fara þeir tón-
leikar fram kl. 20 í Hamarsal
Flensborgarskólans. Þeir tón-
leikar verða endurteknir á
þriðjudagskvöld kl. 20.30, en
þegar er uppselt á þá tónleika.
Stjórnandi tónleikanna hjá Flensborg er Hrafn-
hildur Blomsterberg en hjá kór MR er það Guð-
laugur Viktorsson sem stjórnar og fjöldi einsöngv-
ara og einleikara kemur fram á báðum stöðum.
Tónlist
Jólatónleikar
framhaldsskóla
Menntaskólinn
í Reykjavík.
FRANSKI þýðandinn Régis Boyer
mun þýða Ástarljóð af landi, ljóðabók
Steinunnar Sigurðardóttur, á
frönsku. Bókin er
nýkomin út á ís-
lensku og eru því
Frakkar snöggir
til, en Steinunn
býr einmitt í ná-
grenni við Mont-
pellier og hefur
lengi verið vinsæl
í Frakklandi. Bo-
yer þessi er pró-
fessor við Sor-
bonne og að auki enn þekktasti og
afkastamesti þýðandi franskur úr
Norðurlandamálum og segir Stein-
unn afköst hans með hreinum ólík-
indum. „Maður mundi halda að hann
væri fimm manns, minnst.“ Boyer
hefur þýtt mörg helstu skáld á Norð-
urlöndum, meðal annarra Ibsen og
Strindberg, og vinnur nú að þýð-
ingum á Kierkegaard. Úr íslensku
hefur hann þýtt Íslendingasögur, ým-
is verk eftir Halldór Laxness og verk
samtímahöfunda á borð við Thor Vil-
hjálmsson, auk þess sem hann þýddi
Tímaþjófinn eftir Steinunni sjálfa,
það verk hennar sem nýtur hvað
mestrar hylli Frakka. Þá hefur hann
nýlokið við að þýða Þorpið eftir Jón
úr Vör og sú bók kemur út í París inn-
an tíðar. Eins er von á Sólskinshesti
Steinunnar í þýðingu Catherine Eyj-
ólfsson, sem meðal annars hefur þýtt
verk Guðbergs Bergssonar á frönsku.
Ástarljóð af landi verða einnig
þýdd á dönsku og er það Mette Fanö
sem þýðir, en þetta er fimmta bók
Steinunnar sem hún þýðir.
Ljósmynd/Lena Roth
Í Frans Steinunn Sigurðardóttir
gerir það gott í Frakklandi.
Ástarljóð
til Frakk-
lands
Ný ljóðabók Stein-
unnar Sigurðardóttir
gerir víðreist